Ο κ. Μούστερμαν έχει εδώ και χρόνια σταματήσει να χρησιμοποιεί πλαστικές σακούλες και πλαστικά καλαμάκια. Τυλίγει τα χριστουγεννιάτικα δώρα με χαρτί εφημερίδας, αν και φέτος θα δυσκολευτεί, γιατί έχει κάποια χρόνια να αγοράσει εφημερίδα και το απόθεμά του τελείωσε. Άλλαξε τις λάμπες στο σπίτι και διαβάζει προσεκτικά τα συστατικά στα προϊόντα, που αγοράζει στο σούπερ-μάρκετ. Χρησιμοποιεί ποδήλατο, όπου μπορεί και αντέχει (η μέση του).
«Κυνηγάει» τα ντοκυμαντέρ, που μιλούν για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την άνοδο της στάθμης των θαλασσών. Aισιοδοξεί κάθε φορά που ακούει ότι οι ηγέτες του πλανήτη και της πατρίδας του υπόσχονται ότι θα μειώσουν τις εκπομπές ρύπων, θα εντείνουν τις προσπάθειες τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, θα ασχοληθούν με τη σωτηρία του πλανήτη.
Ο κ. Μούστερμαν είναι υπεύθυνος ευρωπαίος πολίτης. Έκοψε τα περιττά αεροπορικά ταξίδια. Ετσι κι αλλιώς ο μισθός του δεν αρκεί πια για να διακοπές χειμώνα – καλοκαίρι.
Αλλά μετά από τόσες συνόδους και τόσες υποσχέσεις και παραινέσεις, δε μπορεί να καταλάβει γιατί όλες αυτές οι προσπάθειές του δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Βλέπει τώρα ξαφνικά να του μιλάνε όλοι για κλιματική «κρίση» και καμιά φορά να του κουνάνε και το δάχτυλο. Όμως δεν του έχει εξηγήσει κανείς γιατί θα είναι σωτήριο να ανέβει η θερμοκρασία του πλανήτη μόνο 1,5 βαθμό Κελσίου, τη στιγμή που ήδη έχει βιώσει ή έστω απλώς δει στην τηλεόραση ένα σωρό καταστροφές, που αποδίδονται στο «κακό» το κλίμα.
Ο κύριος Μούστερμαν έχει όμως επίγνωση της ατομικής του ευθύνης και έχει αρχίσει πια να έχει ενοχές. Μάλλον δεν έκανε αρκετές θυσίες, για αυτό τα φαινόμενα συνεχίζονται ή και χειροτερεύουν.
Αυτό το έπαθε τώρα και με την πανδημία. Ο κ. Μούστερμαν υπεύθυνα έκανε ό,τι του είπαν οι πολιτικοί. Δεν φόραγε μάσκα στην αρχή, που «ήταν επικίνδυνο». Τη φόρεσε όταν του είπαν ότι πρέπει. Πλένει τα χέρια του «πολύ σχολαστικά». Κλείστηκε στο σπίτι του, άντεξε την τηλεργασία και την περικοπή του μισθού του. Έκανε το εμβόλιο στην ώρα του, αν και ένιωθε ένα μικρό σφίξιμο στην κοιλιά, όταν το αποφάσισε.
Όμως πάλι νιώθει ενοχές, γιατί όση ατομική ευθύνη και αν έβαλε στη ζωή του τα νοσοκομεία άρχισαν πάλι να γεμίζουν, οι δείκτες να ανεβαίνουν, οι θάνατοι να πολλαπλασιάζονται. Μήπως δεν έκανε αρκετά;
Ο κ. Μούστερμαν έχει αρχίσει να αναρωτιέται σοβαρά αν τελικά η ατομική ευθύνη είναι η λύση για όλα τα προβλήματα. Μήπως απλώς αποτελεί το άλλοθι μιας εξουσίας που ανακαλύπτει κάθε φορά τρόπους να απαλλαγεί από τις δικές της ευθύνες; Αλλά πάλι γίνεται να είναι όλοι οι πολιτικοί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης συνεννοημένοι να ακολουθούν το ίδιο μοτίβο; Όχι δεν μπορεί. Δεν είναι και όλοι από τα ίδια κόμματα, άλλωστε. Για όλα φταίνε οι ανεύθυνοι ανεμβολίαστοι.
Η «πανδημία των ανεμβολίαστων» είναι το σύνθημα της εποχής. Η απάντηση, όποιο και αν είναι το ερώτημα. Σε στιγμές αδυναμίας ο κ. Μούστερμαν αναρωτιέται, αν η ανευθυνότητα αυτή συμπεριλαμβάνει και τους ανεμβολίαστους στις πιο φτωχές γωνιές του πλανήτη. Για τους οποίους ο ΠΟΥ εδώ και δύο χρόνια προειδοποιεί ότι αν δεν μπορέσουν και αυτοί να εμβολιαστούν, τότε τείχος ανοσίας δεν πρόκειται να χτιστεί ποτέ. Αλλά αυτή η έκκληση δεν ταιριάζει με το αφήγημα, που εδώ και μερικές δεκαετίες έχει μετατρέψει τον ατομικισμό στο καλύτερο και φθηνότερο καύσιμο του νεοφιλελευθερισμού. Και έχει οδηγήσει την ΕΕ σε ένα «σερί» επιτυχημένων διαχειρίσεων κρίσεων.
Χάρη στη χρυσή συνταγή επιτυχίας, πού τώρα απλώς ανέβηκε επίπεδο. Πίσω της ξεπροβάλει η γεμάτη αυτοπεποίθηση μορφή της κ. Θάτσερ, να μας θυμίζει ότι «δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα που να λέγεται κοινωνία». Είμαστε όλοι «άτομα» και κύριοι του εαυτού μας. Υπεύθυνοι και ενίοτε και ένοχοι. Το κράτος είναι εδώ για να μας υπαγορεύει ή και να μας απαγορεύει. Να μας ελέγχει. Και σαν καλός δάσκαλος να μας τιμωρεί. Για το καλό μας.
Εδώ και χρόνια πλέον, χωρίς να το έχει συνειδητοποιήσει, ο κ. Μούστερμαν έχει υπογράψει με το κράτος ένα συμφωνητικό ανάληψης της δικής του ευθύνης και αποποίησης των ευθυνών της οργανωμένης «πολιτείας». Αυτό του το διαφήμισαν και τελικά το πούλησαν ως ένδειξη εμπιστοσύνης, ως ελευθερία επιλογής, ως διεύρυνση της προσωπικής του ατζέντας, ως εγγύηση ότι είναι αφεντικό του εαυτού του.
Ο κ. Μούστερμαν μπορεί να επιλέξει, του είπαν, σε ποια εταιρία θα ασφαλιστεί, από ποια θα αγοράζει νερό, ρεύμα του, καύσιμό του, ιατρικές, τηλεοπτικές ή τηλεφωνικές υπηρεσίες. Το δικό του εξατομικευμένο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα. Το δικό του σπίτι, με το δικό του ενοίκιο. Αυτός είναι που αποφασίζει. Αυτός έχει βελτιώσει σημαντικά τη ζωή των ιθαγενών κάπου στην Αφρική ή στη Λατινική Αμερική, αγοράζοντας μόνο μια συγκεκριμένη ποικιλία καφέ από την αγαπημένη του πολυεθνική αλυσίδα. Τι όχι;
Η ιδιωτικοποίηση των ευθυνών είναι η απάντηση σε όλα τα προβλήματα. Ο τρόπος με τον οποίο η πολιτική ηγεσία της Ευρώπης αντιμετωπίζει τις προκλήσεις των καιρών θυμίζει εκείνο το παλιό ανέκδοτο, όπου δύο «πατριάρχες« συζητούν στο καφενείο. «Εμείς τις έχουμε μοιράσει τις δουλειές στο σπίτι» λέει ο ένας. «Η γυναίκα μου ασχολείται με τα μικρά, τα καθημερινά. Ψωνίζει, μαγειρεύει, πλένει, σιδερώνει, καθαρίζει, ξεσκονίζει, σφουγγαρίζει, φροντίζει τα παιδιά…»
«Κι εσύ με τι ασχολείσαι;» ρωτά ο άλλος.
«Εγώ ασχολούμαι με τα μεγάλα και σημαντικά: Το Κυπριακό, το Μεσανατολικό….Τέτοια». Καλά θα πάει κι αυτό.
Κώστας Αργυρός
Πηγή: Η Εποχή
