Η εκστρατεία του Μελανσόν για τη Γαλλική προεδρία εκτινάχθηκε τις τελευταίες εβδομάδες τοποθετώντας τον στην τρίτη θέση, σε απόσταση αναπνοής από το δεύτερο γύρο, σε μερικές δημοσκοπήσεις. Εκτός από το να προκαλέσει αναταράξεις στα χρηματιστήρια, η επιτυχία αυτή μεταμόρφωσε τις Γαλλικές εκλογές, προσφέροντας μια αριστερή εναλλακτική στη μάχη ανάμεσα στο κατεστημένο και στην άκρα δεξιά.
Ποιες είναι οι πολιτικές της εκστρατείας του όμως; Και τι βρίσκεται πίσω από την επιτυχία του; Το κίνημα πίσω του, το France Insoumise (Επαναστατημένη Γαλλία), προέρχεται από τη λαϊκιστική Λατινοαμερικάνικη και Ισπανική εμπειρία, με πιο σημαντικό παράδειγμα το Ποδέμος.
Η Ρακέλ Γκαριντό, μια από τις αντιπροσώπους του, είναι παλιά συντρόφισσα του Μελανσόν, έχοντας συνιδρύσει μαζί του το Αριστερό Μέτωπο το 2008.
Η Ρακέλ Γκαριντό μίλησε στον Cole Stangler
Μπορείτε να μου πείτε σε τι διαφέρει αυτή η προεκλογική εκστρατεία από αυτή που έκανε ο Μελανσόν το 2012;
Το βασικό ζήτημα της εκστρατείας είναι να αλλάξουμε το σύνταγμά μας και να επιτρέψουμε στους Γάλλους να το κάνουν μόνοι τους, μέσα από μία διαδικασία που λέγεται Συντακτική Συνέλευση, που είναι ευθεία αναφορά στη Γαλλική Επανάσταση. Η ιδέα είναι να καταλύσουμε το παρόν καθεστώς, το οποίο αποκαλούμε «προεδρική μοναρχία». Το θεωρούμε ολιγαρχία και θέλουμε αντί γι αυτό να έχουμε δημοκρατία: για το λαό, από το λαό. Νομίζω ότι γι αυτό μιλούν για μας τόσο πολύ. Ένας από τους λόγους που το παρόν καθεστώς δε διαθέτει συναίνεση στη Γαλλική κοινωνία είναι επειδή η διαδικασία εκλογής αξιωματούχων, τους επιτρέπει να συμπεριφέρονται ανακόλουθα προς τις προεκλογικές τους υποσχέσεις. Το βασικό πολιτισμικό χαρακτηριστικό της τωρινής πολιτικής τάξης είναι η ατιμωρησία. Κάνουν ό,τι θέλουν, είναι απολύτως ασύδοτοι. Αυτή η κουλτούρα ασυδοσίας ξεκινάει από τον ίδιο τον πρόεδρο. Είμαστε η μόνη χώρα που αυτοπροσδιορίζεται ως δημοκρατική, ενώ ταυτοχρόνως έχεις έναν άνθρωπο που συγκεντρώνει τόση ισχύ -εκλογές εκατοντάδων ανθρώπων σε διάφορους θεσμούς- αλλά αυτός είναι που αποφασίζει για το τι θα συζητάει το κοινοβούλιο, ποια θα είναι τα θέματα της κοινοβουλευτικής ημερήσιας διάταξης. Ο πρόεδρος συμπεριφέρεται τόσο ασύδοτα ώστε αυτό απλώνεται αλυσιδωτά σε όλη την πολιτική τάξη. Οι περισσότεροι εκλεγμένοι αξιωματούχοι στη Γαλλία σήμερα στερούνται νομιμοποίησης, εκλέγονται με πολύ χαμηλά ποσοστά συμμετοχής. Υπάρχει μια βαθιά αίσθηση αηδίας, διάχυτη ανάμεσα στους πολίτες για αυτή την πολιτική τάξη. Αυτό δημιουργεί χάος και αστάθεια. Όταν η Magna Carta -οι βασικοί κανόνες που δεν υπόκεινται σε διαπραγμάτευση- αυτοί οι κανόνες που υποτίθεται ότι διασφαλίζουν την πολιτική συζήτηση και τη σύγκρουση σε μια δημοκρατική κοινωνία, δεν έχουν συναποφασιστεί από το μεγαλύτερο μέρος του λαού, τότε η κοινωνία σου είναι ασταθής. Το 2012, επειδή μιλούσαμε για την κατάλυση του παλιού καθεστώτος και την εγκαθίδρυση ενός νέου, θεωρήθηκε ότι προκαλούμε άγχος και αστάθεια. Σήμερα, η Γαλλική κοινωνία έχει αλλάξει. Ο φόβος είναι εδώ, το άγχος είναι εδώ. Βία ανάμεσα στις κοινότητες, βία ανάμεσα στην αστυνομία και στους νέους, τρομοκρατία, τρομοκρατικές επιθέσεις που τελούν Γάλλοι εναντίον άλλων Γάλλων. Νομίζω ότι οι καιροί ωρίμασαν γι αυτό που λέμε -χρειαζόμαστε μια ειρηνική διευθέτηση αυτών των εντάσεων. Και γι αυτό ο ίδιος άνθρωπος, ο Μελανσόν -για τον οποίο το 2012 ο κόσμος ίσως να σκεφτόταν «Πω-πω αυτός παραείναι ριζοσπαστικός, παραείναι ανατρεπτικός»- τώρα φαίνεται σοφός. Επειδή τα είχε κατακρίνει αυτά, έχει εμπειρία και μια διάφανη μεθοδολογία για να μας ενώσει ως έναν λαό, και με τη Συντακτική Συνέλευση στόχος είναι να επαναθεμελιωθεί το ίδιο το έθνος. Τι είναι ο λαός, τι είναι το έθνος; Είναι μια κοινότητα ανθρώπων που ασκούν εξουσία μαζί. Αν δεν το κάνουν αυτό, είναι ένα πλήθος από άτομα που ανταγωνίζονται για τα κομματάκια που το καπιταλιστικό σύστημα τους πετάει, αγωνίζονται για μια δουλειά, αγωνίζονται για βοήθεια και ενισχύσεις. Υπάρχουν κι άλλα μεγάλα ζητήματα στην εκστρατεία -αναδιανομή πλούτου και κοινωνική δικαιοσύνη- που είναι κλασσικές προτάσεις σε καταστάσεις μεγάλης ανισότητας. Μετά υπάρχει και η κλιματική αλλαγή, και η προστασία του μόνου οικοσυστήματος που επιτρέπει να ζουν άνθρωποι. Πριν ασχοληθούμε με αυτά τα ζητήματα όμως, θα πρέπει να αποκτήσουμε αρκετή εξουσία για να μπορέσουμε να παίξουμε κάποιο ρόλο. Αυτή είναι η Συντακτική Συνέλευση.
Το 2012 ο Μελανσόν ήταν ο υποψήφιος του Αριστερού Μετώπου, μιας συμμαχίας αριστερών κομμάτων. Αυτή τη φορά είναι ο υποψήφιος του France Insoumise, μπορείτε να εξηγήσετε τι είναι αυτό;
Είναι ένα κίνημα βάσης, η ιδεολογία μας είναι ανθρωπιστικός λαϊκισμός. Από πολλές απόψεις έχουμε υιοθετήσει τη λαϊκιστική στρατηγική της Σαντάλ Μουφ και του Ερνέστο Λακλάου. Αυτό σημαίνει να αναρωτηθούμε: τι είναι λαϊκισμός; Δεν είναι καθεστώς, είναι πρόγραμμα. Είναι μια στρατηγική οριοθέτησης ανάμεσα σε «αυτούς» και σε «εμάς». Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ένα εθνικά καθαρό «εμείς» απέναντι σε ξένους -αυτός είναι ακροδεξιός λαϊκισμός. Μπορεί να σημαίνει όμως και «εμείς» ο λαός, απέναντι σε «αυτούς» την ολιγαρχία. Αυτή είναι η στρατηγική και το κίνημά μας, που έχει την πρόθεση να χτίσει κάτι πέρα από κόμματα. Έχει δημιουργηθεί από πρόθεση -πραγματικά επίτηδες- ως κάτι διαφορετικό από το καρτέλ των κομμάτων που είχαμε το 2012. Πράγματι, το France Insoumise είναι το όργανο που επιτρέπει την πλατύτερη συνένωση και τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στο να προσανατολιστεί ο διάλογος στο ερώτημα: ο λαός ενάντια στην ολιγαρχία. Αντί για αριστερά εναντίον δεξιάς που δεν σημαίνει πολλά για τους περισσότερους Γάλλους πολίτες σήμερα.
Από πού εμπνευστήκατε αυτό το σχέδιο;
Πρώτα από όλα από τη Λατινική Αμερική, από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και μετά, την επιστροφή του μοντέλου της Συντακτικής Συνέλευσης ως προσέγγισης της κυριαρχίας. Αυτό μας επηρέασε βαθιά στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και στις αρχές του 2000. Γνωρίζαμε τη συντακτική συνέλευση ως Γαλλική επινόηση, για χρόνια όμως, κανείς στη Γαλλία δεν πρότεινε μια τέτοια συνέλευση. Αντιληφθήκαμε ότι η Συντακτική Συνέλευση κατήργησε το ancien régime, και σε ό,τι αφορά την οικονομία, και σε ό,τι αφορα τα πολιτικά κόμματα. Με την εξαφάνιση του ancien régime, -που για παράδειγμα στο Εκουαδόρ αποκαλούσαν partidocracia (κομματοκρατία)- υπάρχει πάλι ο ίδιος διαχωρισμός: μια ολιγαρχία εναντίον του λαού. Στόχος είναι τα πολιτικά όργανα του ancien régime να εξαφανιστούν μαζί με το σύστημα. Μέσα από τη συντακτική διαδικασία, διαμορφώνονται νέα πολιτικά όργανα. Το παρακολουθήσαμε αυτό από πολύ κοντά, και στη Γαλλία μας πήρε λίγο χρόνο να μάθουμε. Διστάζαμε ακόμα, κάναμε το Αριστερό Μέτωπο… Τώρα όμως πιστεύω ότι εκείνα (τα Λατινοαμερικάνικα) είναι τα πιο άμεσα σημεία αναφοράς, επειδή τα πολιτικά όργανα για να κατακτήσεις την εξουσία -είτε στη Βενεζουέλα, στο Εκουαδόρ, στη Βολιβία, για παράδειγμα- είναι καινούργια. Όχι τα παλιά Κομμουνιστικά κόμματα ή τα παλιά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ή τα συνδικαλιστικά κινήματα. Δεν είναι ένα ζήτημα ανασύνθεσης ή αναδιοργάνωσης κομμάτων σε κρίση. Παρακολουθούσαμε όταν η Συντακτική Συνέλευση πέρασε τον Ατλαντικό και ήρθε στην Ισλανδία με τη χρηματοπιστωτική κρίση. Μετά ήταν η Αραβική Άνοιξη και η Συντακτική Συνέλευση στην Τυνησία. Η άλλη στην Αίγυπτο που σφαγιάστηκε τραγικά. Και τελικά, χαρήκαμε που είδαμε τη συντακτική διαδικασία του Ποδέμος, επειδή έχουμε τις ίδιες ιστορικές ρίζες με το Ποδέμος. Δηλαδή σημείο αναφοράς στον λαϊκισμό, στον ανθρωπιστικό λαϊκισμό. Αυτό ισχύει ακόμα και τώρα που η κατάστασή τους είναι πιο περιπλεγμένη, αφού το Ποδέμος επέστρεψε στις συζητήσεις με την Ενωμένη Αριστερά. Σε κάθε περίπτωση πάντως, έχουμε την πεποίθηση ότι αυτό που συμβαίνει στη Γαλλία είναι κάτι καινούργιο. Δηλαδή, για την ώρα βρισκόμαστε σε μια φάση δημιουργίας. Έχουμε κοινά σημεία αναφοράς, πουθενά όμως δεν μπορούμε να κοιτάξουμε και να πούμε «κάνουμε ακριβώς αυτό που κάνουν». Παίρνουμε την ευθύνη να είμαστε πρωτοπόροι, να δημιουργούμε το νέο.
Τι σχέση έχει το France Insoumise με την Αριστερά;
Το France Insoumise είναι ένα πολιτικό όργανο σχεδιασμένο για να δημιουργήσει την Έκτη Δημοκρατία. Ο λόγος που θέλουμε την Έκτη Δημοκρατία είναι ότι η δημιουργία της είναι ένα σχέδιο κοινωνικό και οικονομικό. Στο ancien régime λάθος άνθρωποι παίρνουν λάθος αποφάσεις, καταστρέφοντας τον πλανήτη και εξαθλιώνοντας εκατομμύρια. Έτσι η Έκτη Δημοκρατία δεν είναι πολιτικά ουδέτερη. Δεν είναι ούτε ουδέτερη, ούτε χωρίς χαρακτηριστικά, δεν είναι λευκή σελίδα. Και λέμε αυτό που θέλουμε. Για παράδειγμα, όταν υπάρχει εργασία με εξωτερική ανάθεση, θέλουμε οι εργαζόμενοι να έχουν δικαιώματα πάνω στους πόρους της εργασίας τους, στη μορφή του συνεταιρισμού. Αυτό είναι ένα παράδειγμα αντικαπιταλιστικού μέτρου. Ή πάλι θέλουμε να δώσουμε προτεραιότητα στην προστασία του οικοσυστήματος, περιλαμβάνοντας περιορισμούς της παντοδυναμίας των δικαιωμάτων στην ιδιοκτησία, για παράδειγμα. Στο πρόγραμμά μας υπάρχουν σαφείς αριστερές αναφορές, η λέξη «αριστερά» όμως δεν εμφανίζεται. Δεν αναφερόμαστε στον ταυτοτικό πατριωτισμό εκείνων που πιστεύουν ότι πρέπει να «σώσουμε την Αριστερά» ή να «είμαστε αριστεροί». Είναι υπερβολικά μειοψηφικό. Θέλουμε να νικήσουμε. Νομίζω ότι μοιάζουμε στον Μπέρνι Σάντερς από αυτή την άποψη, που σπάνια μιλούσε για «την Αριστερά», αλλά μιλούσε για το λαό ενάντια στο 1% ή στην τάξη των δισεκατομμυριούχων. Όλοι γνωρίζουν ποιος είναι ο Μελανσόν, από πού προέρχεται, από ποια θέση μιλάει. Δε ζητάμε από τους ανθρώπους όμως πρώτα να δηλώσουν αριστεροί, πριν ενδιαφερθούν για τη δημοκρατία. Αυτό έχει αντίκτυπο και στις πολιτικές μας. Ένα μέτρο του προγράμματος του 2017 που δεν υπήρχε στο πρόγραμμα του 2012 ήταν το δικαίωμα να ανακαλούνται αντιπρόσωποι ανάμεσα σε εκλογικές αναμετρήσεις. Είναι ο τρόπος μας να εισάγουμε την ηθική στην πολιτική, να φέρνουμε την υπευθυνότητα στην πολιτική συμπεριφορά. Το μέτρο δεν υπήρχε το 2012 επειδή τα κόμματα που αποτελούσαν το Αριστερό Μέτωπο δεν συμφωνούσαν με αυτό. Έλεγαν «Οι εκλεγμένοι αξιωματούχοι γενικά δεν συμφωνούν με αυτό το μέτρο». Τα κόμματα έχουν μια τάση να είναι συνδικαλιστικά όργανα αντιπροσώπων, αντί για πλαίσια μέσα στα οποία οι πολίτες μπορούν να οργανωθούν με βάση την πολιτική τους συγγένεια. Θα υπάρχουν συνεπώς κόμματα στην Έκτη Δημοκρατία; Ναι, θα υπάρχουν μορφές οργάνωσης βασισμένες στην πολιτική συγγένεια, αφού πρέπει να υπάρχει σύγκρουση ιδεών. Αν δεν υπάρχει σύγκρουση δεν υπάρχει δημοκρατία. Όχι όμως τα κόμματα της Πέμπτης Δημοκρατίας που βρίσκονται σε πτώση. Θα πεθάνουν μαζί με την Πέμπτη Δημοκρατία. Κανένα κόμμα σήμερα δεν έχει συνταγματικό πρόγραμμα, δεν είναι φτιαγμένα γι αυτό. Είναι οργανωμένα έτσι ώστε να κατέχουν εξουσία μέσα στην Πέμπτη Δημοκρατία. Θα υπάρχει νέο πολιτικό πεδίο. Το ζήτημα είναι να μην ανασυνθέσουμε, ή να επισκευάσουμε, τα κατεστραμμένα κόμματα της Πέμπτης Δημοκρατίας, αλλά να επιτρέψουμε σε νέα εργαλεία να οργανωθούν.
Ποιο βλέπετε να είναι το μέλλον του France Insoumise, ως κινήματος;
Το κίνημα έχει έναν ιστορικό στόχο: να επιτύχει την Έκτη Δημοκρατία. Όταν λοιπόν έχουμε 130.000 ανθρώπους που κάνουν πορεία από την πλατεία Βαστίλης στην πλατεία της Δημοκρατίας, με Γαλλικές σημαίες, με φρυγικούς σκούφους, με αιτήματα που συνδέονται με θεμελιώδη δικαιώματα, από την έκτρωση ως την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, ακόμα και το ίντερνετ και την ουδετερότητά του, πράγματα που αντιστοιχούν στη σημερινή εποχή, νιώθω ότι οι άνθρωποι αγωνίζονται για μια επαναθεμελίωση. Δεν θα επιστρέψουν σε ένα κλασσικό τρόπο άσκησης πολιτικής. Πρόκειται λοιπόν για έναν αγώνα ως τη νίκη. Το πιο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς μας, η απαξίωση της Πέμπτης Δημοκρατίας, έχει ήδη γίνει. Γενικά, όταν είσαι νέος σου λένε ότι μπορείς να είσαι δεξιός, αριστερός, κεντρώος, ό,τι θέλεις, μην ακουμπάς το σύνταγμα όμως, επειδή είναι το θεμέλιο. Διαμόρφωσε πολιτικές απόψεις, μην εξετάζεις όμως τη νομιμοποίηση των συνταγματικών κανόνων. Από τη στιγμή όμως που μεγάλα τμήματα της κοινωνίας αρχίζουν να μιλάνε για τη νομιμοποίηση αυτού ή εκείνου του άρθρου του συντάγματος, αυτό σημαίνει ότι το ίδιο το σύνταγμα πέφτει στο επίπεδο της συγκρουσιακής συζήτησης. Χάνει λοιπόν τη συνταγματική του ισχύ. Ο ορισμός του συντάγματος από κοινωνιολογική άποψη περιγράφει έναν υψηλότερο κανόνα που απολαμβάνει τη συμφωνία πέρα από την πλειοψηφία. Δεν είναι απλώς πλειοψηφικό. Είναι υπερπλειοψηφικό. Είναι συναινετικό. Στη Γαλλία όμως έχουμε το αντίθετο. Υπάρχει συναίνεση για να λέμε ότι το σύστημά μας είναι προεδρική μοναρχία. Κανείς δεν το αμφισβητεί. Για παράδειγμα, όταν έχουμε τις αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους υποψηφίους, κανείς δεν αμφισβητεί το ότι βρισκόμαστε σε προεδρική μοναρχία. Σήμερα, το θέμα είναι κατά πόσο μπορούμε να αναθεωρήσουμε και να αλλάξουμε το σύνταγμα λίγο από μέσα, χρησιμοποιώντας τους σημερινούς βουλευτές, ή να ξεκινήσουμε από την αρχή. Αυτό που μένει να δημιουργηθεί είναι η επιθυμία για την Συντακτική Συνέλευση. Αυτή είναι μια πατριωτική βούληση, να συγκεντρωθεί ο λαός, κι αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο σε μια κοινωνία σαν τη δική μας, τραυματισμένη από τη φτώχεια, τη βία, το μίσος και το ρατσισμό. Είναι δύσκολο, αλλά θα φτάσουμε εκεί. Αλλιώς θα φτάσουν οι φασίστες. Βασικά το μέλλον είναι εμείς ή εκείνοι.
Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε την άνοδο του Εθνικού Μετώπου και της Μαρίν Λε Πεν;
Σήμερα, υπάρχει ένας συμπαγής πυρήνας ψηφοφόρων στη Γαλλία, πολύ συνεκτικός, που εξηγεί τα προβλήματα της Γαλλίας λέγοντας ότι υπάρχουν πάρα πολλοί μετανάστες. Η ανάλυσή τους είναι αρκετά απλή: αν δεν είχαμε μετανάστες, θα υπήρχε περισσότερη δουλειά για μένα, για τα παιδιά μου κ.λπ. Υπάρχουν κι άλλα ζητήματα που θέτει η Μαρίν Λε Πεν, όπως η κριτική προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ανταγωνισμός από τις ανατολικές χώρες, το ζήτημα του ευρώ. Η κριτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης όμως υπάρχει κι ανάμεσα σε άλλους υποψηφίους, συμπεριλαμβανομένων ημών. Τελικά αυτό που κάνει συμπαγή την ψήφο της Λε Πεν είναι η ξενοφοβία, η θεώρηση του έθνους ως φυλετικό κι όχι ως πολιτικό. Η άποψη ότι δεν μπορούμε να είμαστε ένας λαός με τους μουσουλμάνους, ή οποιονδήποτε δεν προέρχεται από αυτό που ήταν ο Γάλλος διαχρονικά. Αυτές είναι μυθοποιημένες έννοιες -στο κάτω-κάτω δεν υπάρχει Γαλλική εθνότητα. Είναι όντως λαϊκιστές από αυτή την άποψη, με την έννοια που ο Λακλάου και η Μουφ δίνουν στη λέξη. Δημιουργούν ένα «εκείνοι» κι ένα «εμείς» και είναι σαφές ποιοι είναι τι. Οι «εκείνοι» είναι οι πρόσφυγες που ξεφεύγουν από τον πόλεμο, οι οικονομικοί μετανάστες, οι μουσουλμάνοι που έχουν την απαίτηση να μπορούν να λατρεύουν κ.λπ. Υπάρχουν άνθρωποι στη Γαλλία που συμφωνούν με αυτό. Δε θα ‘λεγα ότι είναι το 20% των ψηφοφόρων. Όταν παίρνουν υψηλά ποσοστά, στις ευρωεκλογές για παράδειγμα, αυτό αντιστοιχεί σε καταστροφικά επίπεδα αποχής. Στις ευρωεκλογές πήραν 25%. Είναι υψηλό αποτέλεσμα. Ήταν όμως 4 εκατομμύρια ψηφοφόροι του Εθνικού Μετώπου στα 16 εκατομμύρια. Πιστεύω ότι η υψηλή συμμετοχή είναι η πρόκληση. Τα πηγαίνουν καλά όταν οι πολίτες είναι απαθείς. Είναι προς το συμφέρον τους συνεπώς να μην υπάρχει προεκλογική εκστρατεία. Αυτοί που έχουν αηδιάσει με την πολιτική παραμένουν αηδιασμένοι. Το πλαίσιο αναφοράς ήταν εντάξει γι αυτούς: ο δεξιός υποψήφιος ήταν μπλεγμένος σε σκάνδαλα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) ήταν απωθητικό και να το βλέπεις, με τις προδοσίες και τις υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν. Σκέφτονταν λοιπόν ότι κι αυτοί θα απείχαν. Ο κόσμος τα έβλεπε αυτά από απόσταση και σκεφτόταν, τι απαίσιο θέαμα, θα μείνω σπίτι. Αυτή ήταν η εκστρατεία του ΕΜ. Δεν πάει στον κόσμο προεκλογικά, δεν κάνει διάλογο, δεν κάνει συγκεντρώσεις για να μαζέψει κόσμο. Η στρατηγική του είναι να κάνει τη σημασία του αισθητή, να δώσει στη βάση του μεγαλύτερη σχετική σημασία. Κι αυτή η βάση είναι ιδεολογικά συμπαγής. Πάντα υπήρχε ακροδεξιά στη Γαλλία. Και ναι, είναι ισχυρή τώρα. Στόχος μας είναι να τους πνίξουμε με τις μη φασιστικές μας ψήφους. Κι αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Μιας και μιλήσαμε όχι στην Αριστερά αλλά σε όλους όσους είναι αηδιασμένοι, από την αρχή της εκστρατείας μας δομήσαμε μια αποτελεσματική αντιφασιστική στρατηγική. Στην εκστρατεία μας προσανατολιζόμαστε προς τους ανεξάρτητους, τους «αηδιασμένους», πρέπει να τους μιλήσουμε. Για παράδειγμα, ο Μελανσόν είναι ο μόνος υποψήφιος που μιλάει τόσο πολύ για την εργασία. Για το γεγονός ότι στις ζωές μας υπάρχουν πράγματα που έχουν φτιάξει άνθρωποι -εργαζόμενοι. Αυτή είναι η εργασία. Από αυτή την άποψη ο Μελανσόν έχει ένα πολιτικό λόγο που συνδέεται πολύ με την εργατική τάξη. Δεν τους μιλάμε όμως ως Αριστερά, τους μιλάμε ως εργατική τάξη. Η λέξη «αριστερά» δεν είναι παρούσα στον πολιτικό λόγο του Μελανσόν. Μιλάει αρκετά όμως για την κατάσταση της εργατικής τάξης.
Έχει επηρεάσει αυτό το πώς βλέπετε μια κοινή υποψηφιότητα με τον Μπενουά Αμόν;
Ναι, επειδή πιστεύω ότι η στρατηγική τού να μιλάμε στους αηδιασμένους, που μπορεί να μας οδηγήσει στη νίκη, θα κινδύνευε αν παίρναμε μαζί μας ανθρώπους που τους αηδιάζουν. Και το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) πεθαίνει μαζί με την Πέμπτη Δημοκρατία. Δεν φταίει ο Μπενουά Αμόν γι αυτό, που είναι καλός άνθρωπος. Δεν φταίει αυτός, είναι το τέλος ενός κύκλου. Θα πρέπει να διαλέξουμε λοιπόν ανάμεσα στην Πέμπτη και στην Έκτη Δημοκρατία. Θα διακινδυνεύαμε την πιθανότητα να νικήσουμε αν πηγαίναμε να σώσουμε τον στρατιώτη του ΣΚ. Μπορεί και να κερδίζαμε ένα-δύο πόντους από την κεντροαριστερά, θα χάναμε όμως κάθε πιθανότητα να μιλήσουμε σε όσους δεν συνδέονται με κόμματα. Κι εκεί βρίσκονται οι πιθανότητές μας να νικήσουμε. Και σκοπός μας είναι να νικήσουμε, όχι να ανασυνθέσουμε την Αριστερά ή να αναλάβουμε την ηγεσία της Αριστεράς. Αν σκοπός μας ήταν να αναλάβουμε την ηγεσία της Αριστεράς θα μπορούσαμε να το κάνουμε. Δεν είναι όμως. Σκοπός μας είναι να νικήσουμε στις προεδρικές εκλογές. Θα πρέπει λοιπόν να μιλήσουμε στους αηδιασμένους. Κι αν πάμε να τους μιλήσουμε λέγοντας, κοιτάξτε, τώρα είμαστε φίλοι με τον Βαλς, με τον Αμόν, με όλους τους άλλους τότε όλα θα έχουν τελειώσει, δεν θα είναι πια μαζί μας. Στην πραγματικότητα το ερώτημα ποτέ δεν τέθηκε. Το ΣΚ ποτέ, δε σκέφτηκε καν να τα παρατήσει για χάρη μας. Αν το είχαν σκεφτεί, το ερώτημα θα είχε τεθεί διαφορετικά, φυσικά. Ποτέ όμως δεν το έθεσαν έτσι: πάντα σκέφτονταν ότι εμείς θα έπρεπε να τα παρατήσουμε για να υποστηρίξουμε αυτούς. Ακόμα και σήμερα –παρότι πιστεύουν τις δημοσκοπήσεις, κι ότι βρίσκονται στο 8% κι εμείς στο 19%-, συνεχίζουν να πιστεύουν ότι η ενότητα θα πρέπει να σχηματιστεί πίσω από αυτούς. Στις βουλευτικές εκλογές είναι ακόμα χειρότερα. Όλοι αυτοί οι σοσιαλιστές βουλευτές που υποστήριξαν τις πολιτικές της κυβέρνησης έχουν χάσει κάθε νομιμοποίηση στα μάτια του λαού. Οι υποψήφιοί μας λοιπόν, είναι υποψήφιοι που θα στηρίξουν την Έκτη Δημοκρατία. Δεν είναι «αδελφοκτόνος» αγώνας ανάμεσα στην αληθινή αριστερά και στην ψεύτικη αριστερά, ή ανάμεσα σε προδότες και καθαρούς. Αυτό θα ήταν αριστερίστικο, αυτή θα ήταν μια εκστρατεία ακροαριστερή. Κι εμείς είμαστε κάθε άλλο παρά κάτι τέτοιο. Ο σκληρός πυρήνας των ανθρώπων κοντά στον Μελανσόν έχει προέλθει από το Σοσιαλιστικό Κόμμα και σκοπός μας ήταν να κυβερνήσουμε από πάντα. Προετοιμάζουμε την προεδρική μας εκστρατεία από το 2004.
Στην εκστρατεία έχετε προτείνει μια στρατηγική κριτικής προς την Ευρωπαϊκή Ένωση -ένα Σχέδιο Α να την αναμορφώσετε από μέσα αλλά κι ένα Σχέδιο Β να φύγετε αν δεν λειτουργήσει αυτό.
Ο Μελανσόν ήταν ο πρώτος που έδωσε μια πραγματική απάντηση σε αυτό που συνέβη στον Τσίπρα στην Ελλάδα. Κανείς δεν είχε διαμορφώσει την ιδέα ότι για να υπάρξει διαπραγμάτευση θα πρέπει να είσαι ψυχολογικά έτοιμος να ξεκόψεις. Διαφορετικά δεν διαπραγματεύεσαι. Αυτή είναι η προέλευση του Σχεδίου Β. Είναι μια βασική πρόταση. Αν πας να ζητήσεις μια δουλειά, ή απαιτήσεις αύξηση, και πεις «δεν δουλεύω αν δε μου δώσεις πέντε χιλιάδες το μήνα», αλλά στην πραγματικότητα θα δουλέψεις και με χίλια, δεν είναι διαπραγμάτευση. Αν αντίθετα πεις στον εαυτό σου ότι πραγματικά δεν θα δεχτείς λιγότερα από τρεις χιλιάδες, ότι θα πας να βρεις άλλη δουλειά, τότε διαπραγματεύεσαι πραγματικά, επειδή ο άλλος απέναντι καταλαβαίνει ότι θα σε χάσει. Αυτό είναι σαφές στο επίπεδο των καθημερινών ανθρώπινων σχέσεων, κανείς όμως στην Ευρωπαϊκή αριστερά δεν είχε σκεφτεί σοβαρά πώς να το εφαρμόσει στο επίπεδο των Ευρωπαϊκών διαπραγματεύσεων. Όλες οι μεγάλες δυνάμεις σκέφτονταν, «Θα διαπραγματευτούμε αλλά θα μείνουμε ό,τι κι αν συμβεί». Το να κάνεις εκστρατεία στη βάση ότι έχεις Σχέδιο Β είναι άλλο πράγμα και είναι σημαντικό. Το Σχέδιο Α μιλάει για οικονομική και κοινωνική εναρμόνιση, που σημαίνει να έχεις ένα πλαίσιο που δε ρίχνει τους εργαζόμενους σε ένα γενικευμένο ανταγωνισμό, αλλά αντιθέτως επιτρέπει μια καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους. Κι αν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε θα κάνουμε το ίδιο -ένα εναρμονισμένο πλαίσιο- με όσους θέλουν. Κι αυτό βασικά σημαίνει ότι θα στοχεύσουμε τις χώρες του Ευρωπαϊκού νότου. Να βάλουμε τη νομισματική και οικονομική πολιτική, τις δημόσιες επενδύσεις, πάλι σε ανοιχτή συζήτηση. Αντιμετωπίζουμε προκλήσεις, όπως το οικολογικό ζήτημα, πλανητικής σημασίας. Θα πρέπει συνεπώς να αναληφθούν υπερεθνικές δράσεις. Η πρόσφατη εμπειρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης όμως, είναι απόδειξη ότι πρώτα από όλα θα πρέπει να λύσουμε τα προβλήματα με την δική μας εγχώρια ολιγαρχία. Αντί να χωρίζουμε την πολιτική ζωή ανάμεσα σε αυτούς που είναι υπέρ της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτούς που είναι υπέρ μιας φιλελεύθερης Ευρώπης -κι αυτή είναι η διαχωριστική γραμμή που τραβάει η ακροδεξιά- τραβήξαμε μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο Γαλλικό λαό και στην ολιγαρχία. Η ακροδεξιά θέλει απλώς να καταστρέψει την Ευρωπαϊκή Ένωση, εμείς θέλουμε να κάνουμε τους ανθρώπους να δουν ποιο είναι το πρόβλημά της.
Σας κατηγόρησαν ότι η εκστρατεία είναι πιο εθνικιστική από πριν. Πριν από λίγες εβδομάδες, στην πορεία του France Insoumise από την πλατεία της Βαστίλης στην πλατεία της Δημοκρατίας πολλοί σχολίασαν το πόσες Γαλλικές σημαίες ήταν εκεί. Θα μπορούσατε να σχολιάσετε αυτές τις κατηγορίες;
Είμαστε πατριώτες, όχι εθνικιστές. Ο πατριωτισμός είναι αγάπη για τους δικούς σου, ενώ ο εθνικισμός είναι μίσος για τους άλλους. Σύμφωνα με το φιλολογικό και τον πολιτικό ορισμό, αυτή είναι η διαφορά. Η άκρα δεξιά είναι εθνικιστική. Εμείς είμαστε πατριωτικοί. Και ο πατριωτισμός είναι συμπόνια, μια ταύτιση με τους συμπατριώτες σου. Πιστεύουμε πραγματικά ότι μιας και το κράτος μας είναι ένα κράτος πολιτών από τη Γαλλική Επανάσταση, δεν προσδιορίζεται από κάποια θρησκεία ή χρώμα δέρματος ή γλώσσα, είναι παγκόσμιο. Η πατρίδα μας είναι δημοκρατική. Ο πατριωτισμός μας είναι παγκόσμιος. Είναι ο πατριωτισμός του Διαφωτισμού. Πιστεύουμε ότι ακριβώς αυτό που επιτρέπει ο πατριωτισμός μας είναι η επιβεβαίωση του δικαιώματος των πολιτών να κυβερνούν τους εαυτούς τους. Αυτό είναι η εθνική μας κυριαρχία, πρώτα από όλα σημαίνει λαϊκή κυριαρχία. Πριν από οτιδήποτε άλλο είναι το ζήτημα της λαϊκής πολιτικής ισχύος. Και ευτυχώς για μας, στην ιστορία της χώρας μας, αυτά τα δύο πράγματα συνδέονται. Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι η άκρα δεξιά δεν στηρίζει πραγματικά την κυριαρχία, επειδή στηρίζει μόνο την εθνική όχι τη λαϊκή κυριαρχία. Υποστηρίζει το να πάρει την εξουσία η Μαρίν Λε Πεν κι όχι οι Γάλλοι.
Και το ότι τραγουδάτε μόνο τη «Μασσαλιώτιδα» πια στο τέλος των συγκεντρώσεων, αντί να τραγουδάτε και τη «Διεθνή» όπως προηγουμένως;
Στην πλατεία της Δημοκρατίας ο Μελανσόν τραγούδησε στο τέλος και τη «Διεθνή». Δεν ακούστηκε από τα μεγάφωνα. Άρχισε όμως στο τέλος να τραγουδάει και τότε απλώθηκε στον κόσμο και τραγούδησαν. Δε θα σβήσουμε ένα μέρος της ιστορίας. Είναι αλήθεια όμως ότι αναγνωρίζουμε κάποια προβλήματα. Το 2012 η εκστρατεία μας ήταν σε ζωηρό κόκκινο και το «Αριστερό Μέτωπο» ήταν γραμμένο με μεγάλα γράμματα. Τώρα είμαστε σε παστέλ αποχρώσεις του γκρι και του μπλε και το λογότυπο είναι το (ελληνικό γράμμα) Φ, που αντιπροσωπεύει τη φιλοσοφία, την αγάπη για τη γνώση. Έχουμε έναν διαφορετικό κώδικα, επειδή πιστεύουμε ότι είναι επειγόντως αναγκαίο.
Πηγή: Jacobin
Μετάφραση: Κώστας Ψιούρης – Επιμέλεια: Βάλια Δημοπούλου
