Την προηγούμενη εβδομάδα, χιλιάδες αμετανόητοι φασίστες και υποστηρικτές τους έκαναν πορεία στο Chemnitz, μια πόλη 250.000 κατοίκων στο ανατολικό κρατίδιο της Σαξονίας. Αφορμή αποτέλεσε η υποτιθέμενη δολοφονία από δυο αιτούντες άσυλο ενός τριανταπεντάχρονου γερμανοκουβανού άνδρα, με τις διαμαρτυρίες να κινητοποιούν πολέμιους ενάντια στους μετανάστες σε αριθμούς άνευ προηγουμένου. Ομάδες φασιστών κακοποιών παρενόχλησαν ντόπιους που δεν έμοιαζαν με λευκοί, φωνάζοντας «έξω οι ξένοι!» Η τοπική αστυνομία φάνηκε είτε να έχει υπερκεραστεί είτε χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρέμβει.
Ό,τι συνέβη στο Chemnitz δεν ξεκίνησε χθες. Αντιπροσωπεύει μια ποιοτική αναβάθμιση της υπό εξέλιξη ριζοσπαστικοποίησης και ανάπτυξης της άκρας δεξιάς στη Γερμανία. Η διαδικασία αυτή διευκολύνεται από την εκλογική επιτυχία του AfD, που αύξησε το ποσοστό του σε άνω του 12% των ψήφων στις γενικές εκλογές του 2017. Και ενώ οι αριθμοί των μεταναστών έχουν μειωθεί αισθητά τα τελευταία τρία χρόνια, η δημόσια ανησυχία για το μεταναστευτικό συνεχίζει να αυξάνεται, μιας και το ζήτημα γίνεται ολοένα και πιο κεντρικό στη γερμανική πολιτική.
Ακόμη και εν τω μέσω της γενικής ανόδου της ακροδεξιάς, τα γεγονότα στο Chemnitz δημιούργησαν ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο προηγούμενο. Αντικατοπτρίζουν τις πραξικοπηματικές φαντασιώσεις των ιδεολόγων του φασισμού, που αποσκοπούν στην προώθηση ενός βίαιου οράματος πολιτικής αλλαγής. Κινήματα δρόμου, το AfD και οργανωμένες προσπάθειες μέσα στην ίδια τη δομή ασφαλείας του γερμανικού κράτους, αυτές οι ακροδεξιές δυνάμεις εργάζονται ενεργά για να προετοιμάσουν την ονειρεμένη τους «επανάσταση».
Μια νέα σκοτεινή σκηνή
Τα γεγονότα στο Chemnitz στοιχίζονται στην πραγματικότητα με την καθημερινή συζήτηση σε δεξιά κοινωνικά δίκτυα, μπλογκς και φόρα. Πολλοί, ακόμα και από τη γερμανική αριστερά, τείνουν να απορρίπτουν την ιδέα ότι η «προσφυγική κρίση» είναι ικανή να προκαλέσει αστική αναταραχή ως του σημείου να προκληθεί μια συνολική κρίση του συστήματος. Το θεωρούν σαν μια ρηχή συζήτηση που προκαλείται από περιθωριακούς ρατσιστές στο διαδίκτυο ή από όσους πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας.
Ωστόσο, αυτή η στάση δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια ανακουφιστική ψευδαίσθηση. Και πρέπει να εγκαταλειφθεί. Γιατί όταν ληφθούν σοβαρά υπόψη αυτά τα σχόλια, συνειδητοποιούμε ότι σχετικά μεγάλα τμήματα της δεξιάς πιστεύουν ότι έχουν ήδη δημιουργήσει τη δική τους σκοτεινή εκδοχή μιας επαναστατικής κατάστασης και εργάζονται συνειδητά για να κινήσουν τη διαδικασία προς το επόμενο στάδιο.
Τα επιχειρήματα της άκρας δεξιάς βασίζονται σχεδόν πάντοτε στην εικαζόμενη παράλειψη του κράτους να αντιμετωπίσει επαρκώς τη μετανάστευση. Υπάρχει λόγος γι ‘αυτό. Εξυπηρετεί τη δικαιολόγηση της θέσης ότι οι δράσεις της Δεξιάς μπορούν να ερμηνευτούν ως «αυτοάμυνα». Σύμφωνα με το γερμανικό νομικό σύστημα, η βία που διαπράττεται σε αυτοάμυνα δεν μπορεί να τιμωρηθεί. Ο ισχυρισμός της αυτοάμυνας ενάντια στην «κρατική αποτυχία» συνιστά τη δικαιολόγηση για ανοιχτές ρατσιστικές εκδηλώσεις εθελοντικής «δικαιοσύνης». Ο ρατσιστικός όχλος στο Chemnitz είναι προειδοποίηση για το τι μπορεί να σημαίνει αυτή η δικαιολόγηση και τι μπορεί να περιμένει η γερμανική κοινωνία από την άκρα δεξιά στο μέλλον.
Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα αυτής της προοπτικής περιγράφεται λεπτομερώς σε ένα άρθρο με τίτλο «Chemnitz σημείο καμπής 2.0;», που δημοσιεύθηκε στο δεξιό Γερμανικό ιστολόγιο Πολιτικά Μη ορθό (Political Incorrect). Το επιχείρημα λειτουργεί μέσω μιας βιολογικής αναλογίας: οι ταραχές και οι όχλοι απεικονίζονται ως η φυσική, αυτοτροφοδοτούμενη αντίδραση του υγιούς ανοσοποιητικού συστήματος του εθνικού πληθυσμού έναντι ενός επιβλαβούς ξένου εισβολέα. Πουθενά στη Γερμανία, οδηγούμαστε να πιστεύουμε, δεν είναι αυτό το «ανοσοποιητικό σύστημα» τόσο υγιές, όσο στην περιοχή γύρω από το Chemnitz.
Ο άνθρωπος πίσω από την κουρτίνα: Björn Höcke
Είναι καιρός να ξεκινήσει η Αριστερά να παίρνει στα σοβαρά τέτοιου είδους δηλώσεις. Για να καταλάβουμε πόσο βαθιά αυτές οι ιδέες έχουν διεισδύσει στο γερμανικό πολιτικό λόγο, πρέπει μόνο να δούμε το AfD, το ακροδεξιό κοινοβουλευτικό κόμμα της χώρας και έναν από τους κύριους ιδεολόγους του, τον Bjorn Höcke. Ο Höcke ηγείται του κόμματος στο ομοσπονδιακό κράτος της Θουριγγίας και εμφανίζεται τακτικά ως ομιλητής σε εκδηλώσεις που χρηματοδοτούνται από το AfD.
Ο ακροδεξιός στοχαστής έχει εδώ και καιρό πουλήσει τη δική του εκδοχή επαναστατικής σκέψης. Οι ομιλίες του συχνά αναφέρονται σε ιδέες του Antonio Gramsci, του Vladimir Lenin, καθώς και σε πασαλείμματα από τους άλλους πρωτοποριακούς στοχαστές. Σε μια ομιλία που έκανε πέρυσι σε συνέδριο που διοργάνωσε το δεξιό περιοδικό Compact, πρότεινε, για παράδειγμα, ότι η κοινοβουλευτική πρόεδρος του Die Linke Sahra Wagenknecht (σε αντίθεση με τον Λένιν) στερείται του θάρρους να διασπάσει το κόμμα της για χάρη της επαναστατικής υπόθεσης. Διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές, γίνεται σαφές ότι ο Höcke εννοεί ότι ο ίδιος έχει το θάρρος να ηγηθεί μιας τέτοιας διάσπασης.
Το γεγονός ότι ο Höcke είναι σοβαρός σε σχέση με αυτό, φαίνεται στο πρόσφατο βιβλίο του Nie zweimal in demselben Fluss (Ποτέ στον ίδιο ποταμό δύο φορές). Σε αυτό περιγράφει το όραμά του για μια άλλη Γερμανία, η ίδρυση της οποίας θα απαιτούσε αρκετές γενιές συνεχών πολιτικών προσπαθειών. Πρόκειται για ένα ανησυχητικό κείμενο που δείχνει ότι οι ιδέες του Höcke για τη Γερμανία μπορούν να υλοποιηθούν μόνο μέσω μιας δεξιάς επανάστασης.
Ο τίτλος του βιβλίου, δανεισμένος από τον Έλληνα φιλόσοφο Ηράκλειτο, δείχνει ότι ο Höcke βασίζεται σε μια κατανόηση της ιστορίας όπου κάθε κοινωνία βρίσκεται πάντα σε διαδικασία μετάβασης προς νέες μορφές κυριαρχίας. Για τον Höcke, αντιμετωπίζουμε σήμερα το «τελικό στάδιο του εκφυλισμού της δημοκρατίας», έπειτα από το οποίο θα ακολουθήσει μια φάση απολυταρχικής αυτοκρατορίας. Αυτή η μετάβαση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας «ανακαίνισης» – ευφημισμός του Höcke για την επανάσταση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η φασιστική θεωρία του είναι γεμάτη φαντασιώσεις πραξικοπήματος, δηλαδή βίαιης κατάληψης της εξουσίας. Και, παρόλα αυτά, παραμένει ένας από τους σημαντικότερους περιφερειακούς ηγέτες του AfD.
Ιδιαίτερα αξιοσημείωτες είναι οι βάσεις υποστήριξης που πιστεύει ο Höcke ότι θα φέρουν εις πέρας την επανάσταση του. Η «λαϊκή του αντιπολίτευση», όπως την ονομάζει, αποτελείται από τρία «μέτωπα». Το πρώτο είναι αναμφισβήτητα το δικό του κόμμα, το AfD. Το δεύτερο είναι τα κινήματα δρόμου, όπως η Pegida (Πατριώτες Ευρωπαίοι κατά του Εξισλαμισμού της Δύσης) ή σχετικοί σχηματισμοί, όπως ο όχλος στο Chemnitz. Το τρίτο του μέτωπο αποτελείται από «απογοητευμένα τμήματα στελεχών του κράτους και της ασφάλειας… που έχουν να αντιμετωπίσουν την τρελή πολιτική της κυβέρνησης και έχουν το δικαίωμα να δείξουν την αποδοκιμασία τους».
Ο Höcke συγκαλύπτει αυτό το σημείο με νομική ορολογία, αλλά το πραγματικό νόημα είναι σαφές: προτείνει οι δημόσιοι υπάλληλοι και λειτουργοί να παραβιάζουν εντολές. Σε άλλα φόρα μιλά με ακόμα περισσότερη οξύτητα. Στις δεξιές διαδηλώσεις, ο Höcke αισθάνεται συχνά αρκετά σίγουρος, έτσι ώστε να καλεί τους αστυνομικούς να αρνηθούν τις εντολές των ανωτέρων τους. Η προσέγγισή του τελικά βασίζεται στη διάσπαση της δικαστικής εξουσίας, της αστυνομίας και του στρατού σε δύο στρατόπεδα: σε υποστηρικτές και αντιπάλους της επανάστασής του. Αυτό σημαίνει την υπόσκαψη της κυριαρχίας της κυβέρνησης στον κρατικό μηχανισμό – κομβικό στοιχείο για μια επανάσταση ή ένα πραξικόπημα.
Το σενάριο αυτό μπορεί εύκολα να απορριφθεί ως φανταστικό και ασκόπως ανησυχητικό. Και όμως, η εστίαση του Höcke «στον κρατικό μηχανισμό και το μηχανισμό ασφάλειας» καταδεικνύει ένα πολύ σωστά συντονισμένο πρακτικό πνεύμα. Αυτό το τρίτο μέτωπο είναι μια νέα συνιστώσα της «αντιπολίτευσης του λαού», το οποίο – βασισμένο στο έργο της Ρόζα Λούξεμπουργκ – θεωρεί ότι αποτελείται από μια κοινοβουλευτική πτέρυγα και τα κινήματα δρόμου. Ο Höcke έχει πιθανώς προσαρμόσει την άποψή του μετά την αξιολόγηση των εξελίξεων στο εσωτερικό του κόμματος. Εξάλλου, το AfD έχει καταστεί σπίτι για αστυνομικούς, στρατιωτικούς και δικαστικούς αξιωματούχους που κινούνται πολιτικά μεταξύ του συντηρητισμού και του δεξιού αγωνιστικού εξτρεμισμού.
Από τους 96 βουλευτές του AfD, οι τριάντα συνδέονται με τον τομέα της ασφάλειας, του δικαστικού σώματος ή του στρατού. Τέσσερις βουλευτές είναι πρώην εισαγγελείς, ανώτεροι εισαγγελείς ή δικαστές. Μεταξύ αυτών είναι ο πρώην δικαστής της Δρέσδης Jens Maier, ο οποίος συνδιοργάνωσε τις διαδηλώσεις του Pegida και είναι γνωστός για τις ιδιαιτέρως κραυγαλέες ρητορικές επιθέσεις του σε μουσουλμάνους. Δεκαεπτά βουλευτές του AfD έχουν διασυνδέσεις με το στρατό. Επτά άλλοι έχουν διασυνδέσεις με την αστυνομία.
To AfD στο βορειοανατολικό κρατίδιο του Mecklenburg – Vorpommern έχει γίνει σπίτι για μερικούς ιδιαίτερα αμφιλεγόμενους αστυνομικούς. Ένα από τα κορυφαία μέλη, ο Nikolaus Kramer, που προέρχεται από την ακροδεξιά σκηνή, μοιράζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες που δοξάζουν ναζιστές στρατιώτες (σχολίασε κάποτε μια φωτογραφία αξιωματικών SS με την ατάκα πως «ένα μαύρο μπλοκ δεν είναι πάντα κακό») και διατήρησε ένα δεύτερο προφίλ στο facebook στο οποίο «έκανε like» σε δεξιές εξτρεμιστικές ομάδες.
Ίσως πιο τρομακτική απ’ όλες είναι η περίπτωση ενός ύποπτου για τρομοκρατία πρώην αστυνομικού και μέλους του AfD, του Haik Jaeger. Είναι μέρος της συχνά γελοιοποιούμενης ακροδεξιάς σκηνής «prepper», που αποθηκεύει τρόφιμα και κατασκευάζει καταφύγια ως προετοιμασία στην επικείμενη κατάρρευση του κοινωνικού συστήματος. Ήταν μέλος της ομάδας prepper «Nordkreuz», η οποία ιδρύθηκε από έναν άλλο αστυνομικό του Mecklenburg και έκανε αρκετές στρατολογήσεις από εφεδρείες του στρατού. Αυτός ο οργανισμός, καθώς και ο ίδιος ο Jaeger, κατηγορείται για τρομοκρατία λόγω των εικαζομένων σχεδίων δολοφονίας πολιτικών αντιπάλων.
Το Nordkreuz ανακαλύφθηκε τελικά επειδή συνδέθηκε με μια έρευνα σχετικά με την περίπτωση του στρατιωτικού υπολοχαγού Franco A., ο οποίος είχε φτιάξει καταλόγους δολοφονίας πολιτικών αντιπάλων του. Η περίπτωση αυτού του ανθρώπου είναι γνωστή σε όλη τη Γερμανία: είχε περάσει ένα χρόνο υποκρινόμενος τον Σύριο πρόσφυγα, ως μέρος ενός σχεδίου για την πραγματοποίηση τρομοκρατικής επίθεσης που θα είχε αποδοθεί σε έναν αιτούντα άσυλο. Μαζί με τον Α., συνελήφθη και άλλος στρατιώτης, μέλος του AfD.
Οι υποψίες άμεσων σχέσεων μεταξύ των υποθέσεων Nordkreuz και Franco A. δεν τεκμηριώθηκαν. Ωστόσο, οι συνδέσεις μεταξύ των δύο υποδηλώνουν την πιθανή ύπαρξη δικτύων εντός της κρατικής ασφάλειας, που όχι μόνο βρίσκονται σε αναμονή για την κατάρρευση του συστήματος, αλλά ακόμη, όπως στην σειρά του Netflix Designated Survivor, προσδοκούν και βοηθούν να επιταχυνθεί η διαδικασία αποσταθεροποίησης.
Συγκρούσεις στους δρόμους Πέρα από τα καταφύγια επιβίωσης, το δεύτερο μέτωπο της «αντιπολίτευση του λαού» του Björn Höcke έχει κάνει την εμφάνισή του ανοιχτά, στους δρόμους του Chemnitz. Όπως και με τις διαδηλώσεις του Pegida, δεν υπάρχει σαφής τρόπος για να γίνει διάκριση μεταξύ του ποιός έχει ποιά δεξιά εξτρεμιστική ταυτότητα. «Reichsbürger» (άνθρωποι που απορρίπτουν τη νομιμότητα της σημερινής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας και ισχυρίζονται ότι το γερμανικό Ράιχ εξακολουθεί να υπάρχει, κάτι παρόμοιο με τους «κυρίαρχους πολίτες» στις ΗΠΑ), μέλη του Identitarian Movement της «νέας δεξιάς», και σκληροί νεοναζί, όλοι συμμετέχουν στο πλήθος των λεγόμενων «ανήσυχων πολιτών». Ναζιστές χούλιγκαν από το ποδόσφαιρο και τις πολεμικές τέχνες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, δίνοντας στους άλλους διαδηλωτές ένα αίσθημα ασφάλειας (όπως συμβαίνει επίσης και στις διαδηλώσεις του Pegida). Αυτή η σκληραγωγημένη και αναζητούσα βία πελατεία έχει αναμφίβολα δημιουργήσει σοβαρές σωματικές απειλές. Πράγματι, τέτοιοι στρατευμένοι μαχητές έχουν ήδη δείξει τη δέσμευσή τους για την πιο θανατηφόρα βία. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, όταν οι Σέρβοι εθνικιστές ήθελαν να σχηματίσουν έναν ισχυρό στρατό μισθοφόρων, πραγματοποίησαν στοχευμένες στρατολογήσεις από τη σκηνή των χούλιγκαν του ποδοσφαιρικού συλλόγου Ερυθρός Αστέρας στο Βελιγράδι. Αυτοί οι μισθοφόροι περιλάμβαναν Γερμανούς μαχητές, όπως ο με επιρροή νεοναζί Thorsten Heise. Ο Heise είναι υπάλληλος του κρατιδίου της Κάτω Σαξονίας του Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος (NPD), του νεοναζιστικού κόμματος της Γερμανίας. Είναι, επίσης, ο εκδότης του περιοδικού του NPD στο οποίο εικάζεται ότι ο άνθρωπος του AfD Björn Höcke έχει δημοσιεύσει άρθρα με ψευδώνυμο. Μόλις λίγες ημέρες αφότου κόπασε ο όχλος στο Chemnitz, ο Björn Höcke έριξε περισσότερο λάδι στη φωτιά, καθώς κάλεσε για μια σιωπηλή πορεία μέσα από την πόλη το Σάββατο 1 Σεπτεμβρίου. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Höcke κάλεσε για μια διαδήλωση που να έχει ένα κλίμα ευλάβειας (παρενοχλήσεις, συνθήματα, πανό, ακόμη και το κάπνισμα έπρεπε να αποκλειστούν). Ωστόσο, αυτό που αντιπροσώπευε η κίνηση αυτή ήταν ακόμα μια ένδειξη της δεξιάς κυριαρχίας. Για πρώτη φορά, οι γραμμές της άκρας δεξιάς πλησίασαν, καθώς η AfD και το Pegida πορευτήκαν παράλληλα και σε ενότητα. Αυτές οι κινητοποιήσεις αντιμετωπίζουν την Αριστερά με αυτό που, δυστυχώς, έγινε μια όλο και πιο οικεία σκηνή. Στις πρώην ανατολικογερμανικές πόλεις όπως το Chemnitz, οι δεξιές κινητοποιήσεις συχνά ξεπερνούν τις αντιφασιστικές αντιδιαδηλώσεις κατά τουλάχιστον ένα προς δυο. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με πόλεις όπως το Βερολίνο, όπου οι ακροδεξιές διαδηλώσεις συναντώνται συνήθως με μεγάλα πλήθη αντιδιαδηλωτών που μπορούν να τα πνίξουν και να τα ταπεινώσουν πολιτικά. Τώρα η Αριστερά βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Είναι σίγουρα σωστό να επικρίνουμε τις ενέργειες της αστυνομίας και της δικαστικής εξουσίας. Όμως, ολοένα και περισσότερο, πρέπει να στηριχθούμε σε αυτούς για να προστατέψουμε τους συντρόφους μας σε μέρη όπως το Chemnitz. Πρέπει να σταματήσουμε τους Ναζί. Πρέπει να πολιτικοποιήσουμε το αίτημα για πλήρη χρήση του νόμου, έτσι ώστε να διαλυθούν αυτοί οι βίαιοι φανατικοί, ακόμη και εντός του ίδιου του κρατικού μηχανισμού. Διαφορετικά, διακινδυνεύουμε το «τρίτο μέτωπο» του Höcke να γίνει πραγματικά μέρος της ακροδεξιάς αντιπολίτευσης. Και αν αυτό συμβεί, ο σκοτεινός κόσμος που φαντάζονται στα δεξιό φόρα της Γερμανίας θα γίνει μια πικρή πραγματικότητα.
Ο Marcel Tschekow είναι κοινωνικός επιστήμονας
Μετάφραση: Βασίλης Ρόγγας
Πηγή: Η Αυγή από Jacobin
