Ευρύτερο Πλαίσιο
Από την εξέγερση που ακολούθησε την δολοφονία του George Floyd, έχει υπάρξει μια στροφή ριζοσπαστικοποίησης στην Αμερική. Εν μέρει, αυτή η στροφή αφομοιώθηκε από τους Δημοκρατικούς, με την εκλογή του Baiden και την πιο ριζοσπαστική πλευρά των δημοκρατικών ψηφοφόρων να στηρίζουν πιο “αριστερούς” δημοκρατικούς στις εσωκομματικές εκλογές, όπως η Warren και ο πάντα παρών Bernie Sanders. Η πλατιά υποστήριξη στη “λαϊκή” Cortez είναι μια ακόμη ένδειξη της αφομοίωσης στη ριζοσπαστικοποίησης. Εκτός, όμως, από την κομματική στήριξη, η ριζοσπαστικοποίηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα και τη σταθερή αύξηση των δομών αλληλεγγύης σε διάφορες πόλεις, με γειτονιές να ενώνονται ενάντια στις εξώσεις, αναρχικές και σοσιαλιστικές ομαδοποιήσεις να ξεφυτρώνουν παντού κλπ. Μια έκφανση του δεύτερου αποτελέσματος, η σημαντικότερη μάλλον, είναι η εργατική-συνδικαλιστική αφύπνιση στην χώρα.
Η μεγάλη παραίτηση
Το επονομαζόμενο “Big Quit”, η μαζική παραίτηση, εργαζομένων από τους χώρους δουλειάς αποτέλεσε ένα πρωτοφανές φαινόμενο στην ιστορία. 3.9 εκατομμύρια άτομα, στις Η.Π.Α., παραιτήθηκαν από τις δουλειές τους οικειοθελώς, στις αρχές του 2021. Διάφοροι οικονομολόγοι παρομοίασαν τη μαζική αυτή παραίτηση με γενική απεργία, αφού τα μεν περισσότερα εργαζόμενα άτομα επέστρεψαν στην εργασία στο τέλος του ‘21, οι δε επιχειρήσεις, λόγω της έλλειψης εργατικού δυναμικού, αναγκάστηκαν να αυξήσουν τους μισθούς. Το περίεργο αυτό φαινόμενο είναι αποτέλεσμα της οικονομικής δυσχέρειας τον καιρό της covid, η οποία, σε συνάρτηση με την απειροελάχιστη οικονομική βοήθεια που έδωσε η αμερικάνικη κυβέρνηση και το διαλυμένο, ιδιωτικό και πανάκριβο σύστημα υγείας, δημιούργησε μια συνθήκη, στην οποία τα εργαζόμενα άτομα εργάζονταν υπερβολικά χωρίς να τα βγάζουν πέρα. Έτσι… σταμάτησαν να εργάζονται.
Απεργίες
Τον Οκτώβρη του ‘21 ένα πρωτοφανές κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων χτύπησε τις Η.Π.Α. Ήδη από το 2020, έγιναν 54 απεργιακές κινητοποιήσεις, σχεδόν όσες έγιναν και τον Οκτώβρη (43), το 17% όσων έγιναν το 2021 (255). Ο “απεργιακός Οκτώβρης” (Striketober) χαρακτηρίστηκε από την απόπειρα 60.000 εργαζομένων στο Hollywood να απεργήσουν, απόπειρα που αποφεύχθηκε χάρη σε συμβιβασμό εταιριών και εργαζομένων. Μεγάλες απεργίες έγιναν στην John Deere, στην Kellogs και στη Nabisco, ενώ έλαβαν χώρα και απεργίες υγειονομικών υπαλλήλων. Οι απεργιακές αυτές κινητοποιήσεις, πετυχημένες και μη, έστρωσαν τον δρόμο για τα παρακάτω.
Starbucks
Το παρελθόν
Τα άτομα που εργάζονται στα Starbucks έχουν μια μακρά ιστορία στις προσπάθειες τους να συνδικαλιστούν. Τα είχαν καταφέρει το 1985, αλλά η ένωση αυτή διαλύθηκε το 1987 από εργάτες-τσιράκια, ενώ, το 1992, διαλύθηκε και η ένωση αποθηκάριων της εταιρίας. Το 2004, υπήρξε νέα προσπάθεια για τη δημιουργία ένωσης στα Starbucks από τους Industrial Workers of the World (IWW), μια αναρχοσυνδικαλιστική ένωση με τεράστια δύναμη, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Η προσπάθεια αυτή απέτυχε με αντι-συνδικαλιστικές πρακτικές (union busting) από πλευράς της εταιρίας, η οποία προσέλαβε αντι-συνδικαλιστές εργαζόμενους.
Workers United
Το Δεκέμβρη του 2021, εν μέσω όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, το πρώτο κατάστημα Starbucks ψήφισε υπέρ για τη δημιουργία σωματείου, ενώ ακολούθησαν άλλα 5 καταστήματα. Παρά τις προσπάθειες της εταιρίας (κλείσιμο καταστημάτων που ψήφιζαν “για ανακαίνιση”, πρόσληψη άλλων εργαζομένων, απαίτηση να ψηφίσουν ταυτόχρονα πολλά καταστήματα κλπ), μέχρι τώρα, περίπου 180! καταστήματα έχουν κάνει αίτημα υπέρ της δημιουργίας σωματείου. Τα σωματεία αυτά εντάχθηκαν στην ένωση Workers United, η οποία, με τη σειρά της, εντάσσεται στη διεθνή Service Employees International Union. Η SEIU εκπροσωπεί περίπου 2 εκατομμύρια μέλη σε διάφορους τομείς (μεταξύ αυτών σεκιουριτάδες και σώματα ασφαλείας). Έχει στενή σχέση με το κόμμα των δημοκρατικών, στο οποίο έχει δωρήσει περίπου 232 εκ. δολάρια.
Η νίκη των 6 ψηφισμάτων και το αίτημα των υπολοίπων 180 είναι μια τεράστια αρχή σε έναν κλάδο που, παραδοσιακά και από τη φύση του, δεν είχε την δυνατότητα να δημιουργήσει ενώσεις και σωματεία.
Amazon
Η γαλέρα
Η Amazon, μια από τις μεγαλύτερες γαλέρες της εποχής μας, είχε επιβάλει όρους δουλείας στα εργαζόμενα άτομά της, εδώ και χρόνια. Όσο ο Jeff Bezos έκανε βόλτες μπρος-πίσω στο διάστημα, τα εργαζόμενα στην Amazon δούλευαν σε απάνθρωπες συνθήκες με μικρούς μισθούς. Ιστορίες ούρησης σε μπουκάλια λόγω έλλειψης χρόνου, κατάρρευσης των υπαλλήλων, εκτεταμένης παρακολούθησης σε όλες τις στιγμές μέσα στους χώρους εργασίας και παρακολούθησης των συνδικαλιστών, εκδικητικών απολύσεων, αντι-συνδικαλιστικού λόγου και εργασιακών “ατυχημάτων” (εργοδοτικών δολοφονιών, δηλαδή) έχουν κάνει πολλές φορές το γύρο του διαδικτύου. Άτομα τα οποία είχαν υποστεί τέτοια καταπίεση ήταν και αυτά που ξεκίνησαν την πρώτη αναγνωρισμένη ένωση στην αποθήκη JFK8. Ο Chris Smalls, εργαζόμενος στην Amazon από το 2015, απολύθηκε το 2020, όταν οργάνωσε μια αποχή λόγω των άθλιων συνθηκών εργασίας, σε συνάρτηση με τα ανεπαρκή μέτρα για την covid. Αυτός ο σύγχρονος ηγέτης των εργατικών κινημάτων, όμως, δεν πτοήθηκε από τις αυθαιρεσίες της εταιρίας, αντίθετα, πείσμωσε και αντεπιτέθηκε. Αντιλήφθηκε ότι οι παραδοσιακές συνδικαλιστικές δομές δεν θα ήταν δυνατό να συνδικαλίσουν τα κολαστήρια του Bezos και εξήγησε τη θέση του για τη δημιουργία μιας αυτόνομης ένωσης, λέγοντας στον Guardian τα εξής: “Αν οι υπάρχουσες ενώσεις ήταν αποτελεσματικές, θα είχαν ήδη συνδικαλίσει την Amazon. Πρέπει να σκεφτόμαστε για τον συνδικαλισμό στον 21ο αιώνα. Με αυτό τον τρόπο κερδίζουμε τους εργαζόμενους”.
Amazon Labour Union
Έτσι, δημιουργήθηκε η αυτόνομη ένωση που ονομάστηκε Amazon Labour Union. Η πρώτη αποθήκη που συνδικαλίστηκε ήταν η JFK8 στη Νέα Υόρκη. Την 1η του Μάη 2021 κάτι που φάνηκε σαν πρωταπριλιάτικο αστείο, έγινε πραγματικότητα, τα εργαζόμενα άτομα της αποθήκης ψήφισαν ναι στην ένωση, δικαιώνοντας την προσπάθεια του Smalls και των συντροφιών του.
Ένα διαφορετικό παράδειγμα: Amazon Workers United
Την ίδια περίοδο, στο Seattle, τα εργαζόμενα που σερβίρουν φαγητό και γεμίζουν ράφια σε καταστήματα της Amazon ξεκίνησαν μια άλλου τύπου συνδικαλιστική διαδικασία. Η Amazon Workers United είναι μια ένωση “από τα εργαζόμενα, για τα εργαζόμενα”, με τα λόγια του μέλους της Joseph Fink. Η ένωση αυτή δεν είναι ούτε ζήτησε να αναγνωριστεί από την πολιτεία. Μια ένωση από τα κάτω, αυτόνομη και περιφρονητική προς τους γραφειοκρατικούς και πάντα φιλο-εταιρικούς θεσμούς των Η.Π.Α.
Δύο θετικά, το ένα θετικότερο
Ενώ σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε κανένα μας από την Ελλάδα να κατηγορήσει τα εργαζόμενα άτομα στα Starbucks για την επιλογή τους να ενταχθούν σε ευρύτερες ενώσεις, λόγω του ότι, τόσο η Amazon όσο και τα Starbucks, κατάφεραν τις μεγάλες συνδικαλιστικές τους νίκες σε κοντινό διάστημα, δεν μπορούμε παρά να μην κάνουμε τη σύγκριση. Από τη μία, έχουμε την ένταξη των σωματείων της Starbucks σε μια ένωση προσφιλή στους δημοκρατικούς. Από την άλλη, έχουμε δύο από τα κάτω προσπάθειες, αυτόνομες, από εργαζόμενα άτομα σε μια από τις χειρότερες εταιρίες στην ιστορία. Οι προσπάθειες των Chriss Smalls του Joseph Fink και των συντροφιών τους είναι όχι μόνο ιστορικά, αλλά και ριζοσπαστικά βήματα προς ένα νέο εργατικό κίνημα με επαναστατικά χαρακτηριστικά, έστω και λανθάνοντα. Στην εποχή του ζόφου, καμία προσπάθεια δεν είναι για απόρριψη, αντίθετα, αλλά αν θα θέλαμε στην Ελλάδα να πάρουμε παραδείγματα και να κάνουμε παραλληλισμούς, μάλλον με το παράδειγμα της Amazon πρέπει να πάμε. Η τεράστια νίκη των εργαζόμενων σε δίκυκλα κερδήθηκε από τα συντρόφια της Σ.Β.Ε.Ο.Δ., ενός σωματείου αυτόνομου με ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά. Ίσως, τα όνειρα της προαναφερθείσας I.W.W. για “Μια Μεγάλη Ένωση” (One Big Union) όχι μόνο να μην είναι εφικτά στο σήμερα, αλλά να μην αποτελούν και προϊόν επιδίωξης. Οι αυτόνομες, ριζοσπαστικές, κλαδικές συνδικαλιστικές ομαδοποιήσεις, σε συνεργασία η μία με την άλλη, φαίνεται να έχουν μεγαλύτερο αποτέλεσμα από τις συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες της ΓΣΕΕ ή των Teamsters στις Η.Π.Α. Το μέλλον θα μας επιβεβαιώσει ή θα μας διαψεύσει, σε κάθε περίπτωση, τα νέα από την Αμερική είναι ελπιδοφόρα. Νίκη, λοιπόν, στις προσπάθειες και των μεν και των δε, με μια ιδιαίτερη ελπίδα και αγάπη για τα δύο μοντέλα συνδικαλισμού στην Amazon.
Δημήτρης Μπιτουλάς Κουρούσης
