Τα τρομακτικά καιρικά φαινόμενα με τα πολλά τραγικά θύματά τους και τις τεράστιες υλικές ζημιές άλλαξαν δραματικά την πολιτική ατζέντα και μετατόπισαν την αντιπαράθεση. Η τραγικότητα των συνεπειών και το σύνθετο των αιτιών, άρα και ευθυνών, για όσα ζήσαμε ήταν επόμενο να ρίξουν τους τόνους, τουλάχιστον προς το παρόν. Ας ελπίσουμε ότι αυτή τη φορά οι τόσοι νεκροί θα ωθήσουν σε μέτρα πολιτικής που θα προλαμβάνουν, πια, τις ακραίες συνέπειες.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ – Οικολόγων όφειλε να τρέξει, και διότι έχει καθυστερήσει —πολύ περισσότερο που ήξερε πολύ καλά τα περιβαλλοντικά εγκλήματα που είχαν συντελεστεί και συσσωρευτεί. Αλλά και διότι το έργο που χρειάζεται δεν είναι καθόλου εύκολο. Αν συνεχίσει να κινείται με βελτιώσεις, απλώς, σε σχέση με τα πεπραγμένα του δικομματισμού, αν στα ευρωπαϊκά όργανα και διεθνείς οργανισμούς δεν μεταφέρει η ελληνική αντιπροσωπία το ριζοσπαστισμό που πια η προστασία του περιβάλλοντος επιβάλλει, τότε δεν θα έχουμε αποτέλεσμα. Απ’ αυτή την άποψη οι δηλώσεις του πρωθυπουργού στον τόπο των καταστροφών είναι μια καλή εκκίνηση. «Προφανώς επρόκειτο για σπάνιο και ακραίο καιρικό φαινόμενο. Ωστόσο, αυτό το ακραίο φαινόμενο λειτούργησε έτσι όπως λειτούργησε, εξαιτίας της συσσωρευμένης αδράνειας, των συσσωρευμένων προβλημάτων και ελλειμμάτων στα έργα υποδομής αλλά και στον χωροταξικό σχεδιασμό», επεσήμανε. «Ένα φαινόμενο, βεβαίως, που δεν αφορά μόνο τη δυτική Αθήνα αλλά και άλλες περιοχές της χώρας», πρόσθεσε ο πρωθυπουργός, εκφράζοντας την ευχή «να είναι αυτοί οι άνθρωποι που χάσαμε οι τελευταίοι».
Ασυγκράτητη ΝΔ
Αλλά η ροπή της ΝΔ να επικεντρώνει στα θέματα τάξης και ασφάλειας είναι ασυγκράτητη. Ο Ρουβίκωνας με την «επίσκεψη του» στο υπουργείο Άμυνας έδωσε την ευκαιρία στη ΝΔ να μιλήσει για «επιτομή του εξευτελισμού μιας κυβέρνησης». Άλλη ευκαιρία βρήκε, ως ήταν αναμενόμενο, από τα επεισόδια μετά το τέλος της διαδήλωσης-πορείας για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Η επίσκεψη του προέδρου της ΝΔ στις Βρυξέλλες έδωσε πρόσθετο υλικό. Είχε διαφημιστεί ως η προσπάθεια του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης να δημιουργήσει θετική εικόνα στην Ευρώπη, με δεδομένη και την πίεση που δέχεται τελευταία στο εσωτερικό. Παρ’ όλα αυτά, παραβλέποντας την αλλαγή προς το θετικό του πολιτικού κλίματος στις Βρυξέλλες έναντι της κυβέρνησης, προχώρησε σε τοποθετήσεις πολύ σκληρές: «Η Ελλάδα ήταν το πρώτο θύμα του λαϊκίστικου κύματος που χτύπησε την Ευρώπη. Έχει πληρώσει πολύ βαρύ τίμημα με την εκλογή μιας κυβέρνησης που έχει αποδειχθεί εντελώς ανίκανη να διαχειριστεί τις τύχες της χώρας». Πρόσθεσε δε: «Κάτω από την ηγεσία μας, η Ελλάδα θα πάψει να είναι το σύμβολο των προβλημάτων της Ευρώπης». Και για να μην μένει καμία αμφιβολία ότι στόχος του και πρόβλημα είναι ο Αλέξης Τσίπρας σημείωσε: «Η μετάβαση από το λαϊκισμό στον πραγματισμό απαιτεί πολύ περισσότερα από μια δήλωση προθέσεων».
Θετικό κλίμα στις Βρυξέλλες
Αντίθετα, το κλίμα που επικρατεί στις Βρυξέλλες για την Ελλάδα και την ελληνική κυβέρνηση έχει αλλάξει εντελώς προς το φιλικό και οι ευρωπαίοι, για δικούς τους λόγους, έχουν αποφασίσει το ελληνικό πρόβλημα να κλείσει, τουλάχιστον, με την ως τώρα μορφή των προγραμμάτων και των δανείων. Αυτό προέκυψε για μια ακόμη φορά την προηγούμενη εβδομάδα με την ευκαιρία συνάντησης αξιωματούχου των Βρυξελλών με έλληνες δημοσιογράφους. Κι όταν ακόμη, οι συνάδελφοι επέμεναν με τις γνώριμες επιθετικές διαθέσεις τους έναντι της κυβέρνησης οι απαντήσεις ήταν αποκαρδιωτικές. Αντίθετα, επιμένουν ότι θα συζητηθεί το ζήτημα του χρέους στη βάση της απόφασης του Eurogroup, ότι θα τηρήσουν τη δέσμευση για εγγυήσεις εν όψει της εξόδου στις αγορές. Δεν αποκλείεται, ακόμη, να μπουν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Το ίδιο, περίπου εκτιμούν και από την ελληνική πλευρά για το κλίμα στην ΕΕ. Το παραδέχτηκε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ. «Το ευχάριστο είναι», είπε, «ότι όλο και περισσότεροι «παίκτες», οι θεσμοί και οι χώρες του Eurogroup, προσανατολίζονται σε μια ευνοϊκή έξοδο της Ελλάδας από το μνημόνιο… Εμείς κάνουμε τα πάντα για μια «καθαρή έξοδο». Δουλεύουμε για να τελειώσουν έγκαιρα οι αξιολογήσεις, έχουμε ένα πρόγραμμα εξόδου στις αγορές, χτίζουμε αποθέματα για τη μεταμνημονιακή εποχή» σημείωσε. Πλην, «κάνουμε παράλληλα τα πάντα, ώστε αυτό να συμβεί με την κοινωνία όρθια. Αυτό φαίνεται από τη συνεχή μείωση της ανεργίας, τη δημιουργία ενός καλύτερου πλαισίου για τους εργαζόμενους, τις παροχές για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, την οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους».
Δεσμευτικές απουσίες
Στο Γκέτεμποργκ βρέθηκε ο πρωθυπουργός για να συμμετάσχει στην Κοινωνική Σύνοδο Κορυφής, όπως αυτοχαρακτηρίζεται, που έχει στόχο τη δίκαιη ανάπτυξη και την απασχόληση. Το θέμα προφανώς είναι σοβαρό, αλλά ή μη συμμετοχή ηγετών όπως Μακρόν, Μέρκελ, Ραχόϊ, Τζεντιλόνι και άλλων έχει τη σημασία της, εν τέλει, δηλαδή τη μη δέσμευση. Αυτή η αμφιβολία υπάρχει και σε ένα απόσπασμα από την δήλωση εκεί του Αλέξη Τσίπρα «Δεν είμαι σίγουρος ότι θα είναι εύκολο να εφαρμόσουμε τις αποφάσεις που θα λάβουμε σήμερα. Πιστεύω, όμως, ότι αυτό είναι ένα πρώτο βήμα, προκειμένου να πείσουμε για την ανάγκη δημιουργίας ενός προστατευτικού πλαισίου με τους εργαζόμενους και τις νέες γενιές».
Μέρισμα, off shore και μεσαία στρώματα
Η δημοσιοποίηση της λίστας με όσους έχουν off shore εταιρείες, που συμπεριλαμβάνονται και Έλληνες, μετατόπισε κάπως τη συζήτηση για το υπερπλεόνασμα όσον αφορά την πολιτική που το προκαλεί, τη διάθεσή του, την οικονομική του λειτουργία. Η παρέμβαση της ΝΔ, μάλιστα, καθώς επικέντρωσε στην φορολόγηση των μεσαίων στρωμάτων, θέλησε να έχει πολιτικά οφέλη, έχοντας πριν προσέξει να μην επαναλάβει το περσινό λάθος που δεν ψήφισε την πρόταση της κυβέρνησης. Επικαλέστηκε προς τούτο τη δήλωση των Χουλιαράκη-Τσακαλώτου ότι η κυβέρνηση «ζόρισε» τα μεσαία στρώματα για να μπορέσει να προστατεύσει τα φτωχά και εκτεθειμένα στρώματα, αφού οι μνημονιακοί στόχοι ήταν δεδομένοι και σκληροί.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος απάντησε στις κατηγορίες της ΝΔ και της ΔΗΣΥ κατηγορώντας τους για υποκρισία, όταν μιλούν για υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης λόγω του σπάταλου κράτους εφόσον «τα δύο αυτά κόμματα τα 40 τελευταία χρόνια δεν έκαναν απολύτως τίποτα για τη φοροδιαφυγή». «Το κυρίαρχο ζήτημα, όμως, που έχει να κάνει με τα Paradise Papers» πρόσθεσε «δεν είναι οι παράνομες πράξεις φοροδιαφυγής, που σίγουρα είναι πολλές και σημαντικές, αλλά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσό από όλα αυτά τα δισεκατομμύρια βρίσκεται εκεί νόμιμα. Άρα, ο κυνισμός των κυρίαρχων τάξεων και των κομμάτων που τις υποστηρίζουν, είναι ότι έχουν χτίσει ένα σύστημα όπου οι πλούσιοι έχουν την απόλυτη προστασία από το θεσμικό πλαίσιο, μπορούν νομίμως να εξαιρεθούν από τη φορολογία και λειτουργούν με διαφορετικούς κανόνες από τους υπόλοιπους. Αυτό είναι που πρέπει να ξέρουν οι μεσαίες τάξεις».
Οι μνημονιακές επιταγές για το υπερπλεόνασμα
Οι πολιτικές ανάγκες, όμως, της κυβέρνησης να απαντήσει στην κριτική της ΝΔ ότι η υπερφορολόγηση των μεσαίων στρωμάτων έφερε το υπερπλεόνασμα που τώρα μοιράζει η κυβέρνηση –«παίρνει πολλά από τη μια τσέπη και επιστρέφει ελάχιστα στην άλλη», σχολίασε– την ώθησε σε προσδιορισμούς που απομακρύνουν τη συζήτηση από την πραγματική της βάση. Το να υπάρχει υπερπλεόνασμα δεν είναι, προφανώς, πολιτική επιλογή της κυβέρνησης, διότι πιέζει την οικονομία και επιπλέον δεν αξιοποιεί με τον πιο ορθολογικό τρόπο τους διαθέσιμους πόρους. Είναι, όμως, καταναγκασμοί των δανειστών, οι οποίοι αν δέχονταν τους υπολογισμούς της κυβέρνησης, ακόμα και με τους μνημονιακούς στόχους, θα είχαμε μικρότερη φορολογική επιβάρυνση.
Ασφαλώς είναι πολύ θετικό ότι βασικές πηγές του υπερπλεονάσματος είναι η μείωση της φοροδιαφυγής –μέσω της δήλωσης, όμως, των παράνομων εισοδημάτων, όχι αισθητού περιορισμού της διάχυτης φοροδιαφυγής– και η αύξηση της απασχόλησης. Όμως η πίεση στην οικονομική δραστηριότητα είναι υπαρκτή. Απ’ αυτή την άποψη, η διάθεση σήμερα του μερίσματος μπορούσε να συνοδευτεί με πιο συγκρατημένους επιθετικούς προσδιορισμούς, και αυτό όχι για τους λόγους που λέει η δεξιά.
Μην ξεχνάμε τους μισθωτούς
Δικαίως, επίσης, ήρθε στο προσκήνιο, με ένταση, η υπερφορολόγηση των μεσαίων στρωμάτων. Αυτό είναι συνετό, αλλά δεν πρέπει να ξεκόβεται και να παραβλέπεται ότι η πολιτική των μνημονίων ως κύρια θύματα είχε και μισθωτούς -πέρα από τους συνταξιούχους– οι οποίοι είχαν και μείωση μισθών και αύξηση φορολογίας και, το πιο σημαντικό, αυτοί τροφοδότησαν σε μεγάλο βαθμό την ανεργία. Ενόψει της μείωσης του αφορολόγητου, αυτό είναι σοβαρό θέμα και δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Όπως φάνηκε και με τα έσοδα φυσικών και νομικών προσώπων το 2017 (για τα εισοδήματα του 2016), που ήταν μειωμένα επειδή με τη σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με το εισόδημα, οι επαγγελματίες βρήκαν τον τρόπο να δηλώσουν λιγότερα. Αντίθετα από τους μισθωτούς και συνταξιούχους. Δηλαδή, όσο δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά η φοροδιαφυγή συνολικά, η φορολογική πολιτική θα πάσχει και για την κοινωνική της λειτουργία, την ικανότητά της για αναδιανομή και για την ορθολογική και οικονομική λειτουργία της.
Παύλος Κλαυδιανός
Πηγή: Η Εποχή
