Στη δίνη του κυκλώνα βρίσκεται για μια φορά ακόμη το HDP, καθώς ο γενικός εισαγγελέας, Μπεκίρ Σαχίν, κατέθεσε προσφυγή στο συνταγματικό δικαστήριο της Τουρκίας ζητώντας τη διάλυση του κόμματος με το επιχείρημα ότι «δρα μαζί με τους τρομοκράτες του PKK και τις φίλα προσκείμενες οργανώσεις, ως προέκτασή τους. Τέτοια δραστηριότητα», αναφέρεται στη προσφυγή, «απειλεί να καταστρέψει την ενότητα μεταξύ κράτους και τουρκικού λαού».
Κι αυτό ενώ λίγες μέρες πριν ο Ταγίπ Ερντογάν… θυμήθηκε τα ανθρώπινα δικαιώματα και με το βλέμμα στραμμένο στην επικείμενη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. στις 25 Μαρτίου, παρουσίαζε πανηγυρικά ένα «Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» με ορίζοντα εφαρμογής το 2023, χρονιά των προεδρικών εκλογών. Απώτερος και επί της ουσίας στόχος: αλλαγές στον εκλογικό νόμο και στο νόμο περί πολιτικών κομμάτων -ώστε να διαλυθεί το αντιπολιτευόμενο μέτωπο- και κατάρτιση νέου συντάγματος στη χώρα. «Αστικό» το ονόμασε ο τούρκος πρόεδρος. «Κομμένο και ραμμένο στα μέτρα» της νεο-οθωμανικής ηγεμονίας του, το προδικάζουν αναλυτές και οι πολιτικοί αντίπαλοί του.
Στο άρθρο του, αποκλειστικά γραμμένο για την «Εποχή», ο επίτιμος πρόεδρος του HDP και επίτιμο μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ερτουγρούλ Κιουρτσού, αναλύει τι κρύβεται πίσω από τις «εκσυγχρονιστικές» κινήσεις του τούρκου προέδρου, μιλά για… ακάλυπτες επιταγές της τουρκικής κυβέρνησης αλλά και για τα «στραβά μάτια» που συστηματικά κάνει η Ευρώπη.
Ο δρ Ομέρ Φαρουκ Γκεργκερλίογλου, βουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), έχασε την Τετάρτη τη βουλευτική του έδρα μετά την ανακοίνωση σχετικής απόφασης από το Εφετείο. Ακολούθως, έγινε γνωστό ότι ο ανώτατος εισαγγελέας κίνησε τη διαδικασία με την οποία ζητά τη διάλυση του HDP για «συμμετοχή σε τρομοκρατική δράση».
Το «έγκλημα» του Γκεργκερλίογλου ήταν ότι το 2016 δημοσίευσε στο τουίτερ, χωρίς κανένα προσωπικό σχόλιο, ένα άρθρο από τον ειδησεογραφικό ιστότοπο T24. Το παράλογο της υπόθεσης: καθώς ο δρ Γκεργκερλίογλου οδεύει προς τη φυλακή, το άρθρο εξακολουθεί να είναι αναρτημένο, τροφοδοτώντας τους αναγνώστες με «τρομοκρατική προπαγάνδα»! Ούτε ο συγγραφέας ούτε ο ιδιοκτήτης του ιστότοπου διώχθηκαν ποτέ…
Και στο βάθος… «δικαιώματα»
Όλα αυτά ακολούθησαν την υπερφίαλη παρουσίαση από τον Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στις 2 Μαρτίου, ενός «Σχεδίου Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» που περιλαμβάνει περικοπές από αποσπάσματα φράσεων του συντάγματος. Σε κάθε περίπτωση, ο Ερντογάν παρείχε στους αναγνώστες και έναν «οδηγό για χρήστες», έτσι ώστε να μην υπάρξει οποιαδήποτε παρανόηση ως προς το τι αφορά το σχέδιο: «Το πότισμα ενός λουλουδιού που έχει στεγνώσει στην ξηρασία είναι σαν την εφαρμογή της δικαιοσύνης», είπε, «αλλά το πότισμα ενός ξερού βάτου μπορεί να ισοδυναμεί με σκληρότητα».
Η έμπνευση που προκάλεσε το σχέδιο στους ακολούθους του, αντικατοπτρίζεται στα όσα είπε σε συνέντευξη τύπου, την ίδια μέρα, ο Καχίτ Οζκάν, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ερντογάν: «Θα απαγορεύσουμε το HDP», προανήγγειλε – υπονοώντας το AKP όταν μιλούσε σε πρώτο πληθυντικό.
Ο διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας Ευρώπης Νιλς Μουίζνιεκς, αντέκρουσε το σχέδιο του Ερντογάν χαρακτηρίζοντάς το «κοροϊδία» με δεδομένη, όπως είπε, τη συνεχιζόμενη φυλάκιση, μεταξύ άλλων, του ακτιβιστή υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Οσμάν Καβαλά και του πρώην συμπροέδρου του HDP Σελαχατίν Ντερμιρτάς, η οποία αψηφά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: «μια απόπειρα της κυβέρνησης του Ερντογάν να ξεπλύνει συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανακοινώνοντας ένα χωρίς νόημα σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα την περασμένη εβδομάδα», όπως κατήγγειλε.
Μοχλός για βελτίωση διπλωματικών σχέσεων
Πράγματι, ο Ερντογάν έχει ένα «σχέδιο» αλλά όχι για εσωτερική χρήση, όπως αποδεικνύεται από τη συνεχιζόμενη καταστολή εναντίον του HDP. Η δίωξη στοχεύει στο να ωθήσει το HDP – τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε δημοκρατικού συνασπισμού – κάτω από το φράγμα του 10% στις εθνικές εκλογές και, επομένως, να ανοίξει το δρόμο για ακόμα μια θητεία του Ερντογάν.
Τότε γιατί ένα «σχέδιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων»; Δεν χρειάζεται να διαβάσουμε ανάμεσα στις γραμμές: «Μέσα στο πλαίσιο του σχεδίου», λέει ο Ερντογάν, «η διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ θα συνεχιστεί […] και […] τα ζητήματα που σχετίζονται ιδίως με το διάλογο απελευθέρωσης του καθεστώτος θεωρήσεων (σ.σ., κατάργηση βίζας για Τούρκους που μπαίνουν στην ΕΕ), θα επιταχυνθούν».
Το «σχέδιο» του Ερντογάν σφυρηλατείται κυρίως σαν μοχλός για τη βελτίωση των επιβαρυμένων σχέσεων με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, αν και δική τους προτεραιότητα είναι τα στρατιωτικά-στρατηγικά και οικονομικά ζητήματα και όχι τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αναμένουν από τον Ερντογάν να αναστείλει τις έρευνες για φυσικό αέριο και πετρέλαιο στα αμφισβητούμενα ύδατα της Ανατολικής Μεσογείου, να καταργήσει τα σχέδια «δύο κρατών» στην Κύπρο, να ακυρώσει τους πυραύλους S-400 και να τηρήσει τη συμφωνία μετανάστευσης (με την ΕΕ).
Παρόμοιο υπόβαθρο
Τα ανθρώπινα δικαιώματα ανησυχούν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και το «σχέδιο» Ερντογάν ποντάρει στρατηγικά σε αυτό. Χρησιμοποιεί επί της ουσίας το «σχέδιο» σαν λευκή επιταγή της τουρκικής κυβέρνησης προς τους ηγέτες των μεγάλων χωρών προκειμένου να το χρησιμοποιήσουν ως επιχείρημα για τη βελτίωση των σχέσεών τους με την Άγκυρα, έναντι όσων επικριτών ζητούν άμεσες κυρώσεις κατά της Τουρκίας ακριβώς για λόγους ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Ερντογάν, με παρόμοιους ελιγμούς το 2016, είχε καταλήξει στη συμφωνία με την ΕΕ για τη μετανάστευση, μια συμφωνία που εξυπηρετεί και τις δύο πλευρές, παρά τις έντονες επικρίσεις της Imogen Sudbury από τη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης (IRC), η οποία χαρακτήρισε τη συμφωνία «κηλίδα στο ιστορικό ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το τίμημα της οποίας συνεχίζουν να πληρώνουν εκείνοι που αναζητούν προστασία».
Ακόμη ένα παράδειγμα είναι η ίδρυση της Επιτροπής Έρευνας Έκτακτης Ανάγκης το 2017, με την υποστήριξη του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την εξέταση των μαζικών απολύσεων δημοσίων υπαλλήλων. Πρακτικά, η Επιτροπή δεν παρείχε τίποτα παρά ένα ψευδο-νομικό εγχώριο εμπόδιο στους προσφεύγοντες και απλώς έκλεισε το δρόμο σε 130 χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους που διαφορετικά θα μπορούσαν να αναζητήσουν δικαιοσύνη ενώπιον του ΕΔΔΑ. Η δυσχερής κατάσταση των θυμάτων των καταχρήσεων αναλύεται σε έκθεση του 2019 από το Τουρκικό Πρόγραμμα Νομικής Υποστήριξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (TLSP).
Το τελευταίο «σχέδιο» του Ερντογάν είναι πολύ πιθανό να αναδύεται από παρόμοιο υπόβαθρο: έχει ήδη αποκαλυφθεί ότι το «προεδρικό σχέδιο» ήταν μέρος ενός προγράμματος του τουρκικού υπουργείου Δικαιοσύνης που χρηματοδοτήθηκε με επιχορήγηση 1,2 εκατ. ευρώ από την ΕΕ. Έκπληξη προκαλεί ότι η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης «έχει ήδη σημειώσει την πρόσφατη έγκριση του νέου Σχεδίου Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ενθάρρυνε τις τουρκικές αρχές να προχωρήσουν στις προαναφερθείσες μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο της εφαρμογής του και εξέφρασε την ετοιμότητα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την παροχή βοήθειας προς το σκοπό αυτό». Αν και αποκηρύχθηκε έντονα από τον Νιλς Μουίζνιεκς, το «σχέδιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων» του Ερντογάν έχει ήδη βρει το δρόμο του στις αποφάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Πιθανότατα, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα συνεχίσουν να αποδέχονται την κυκλοφορία των… ακάλυπτων επιταγών του Ερντογάν για τα «ανθρώπινα δικαιώματα» προκειμένου να εξαγοράσουν τη σιωπή της κοινής γνώμης. Ωστόσο, το αποκορύφωμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι το δικαίωμα αντίστασης στους διωγμούς. Και αυτό δεν επιτυγχάνεται ούτε με τη δύναμη ενός κράτους ούτε με τον πλούτο μιας εταιρείας. Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι η δύναμη των λαών, στην πατρίδα και σε όλον τον κόσμο.
Ertuğrul Kürkçü
Πηγή: Η Εποχή
