«Να το διαβάσουν και τέταρτη». Αυτή ήταν η συμβουλή που έδωσε ο Γουίλιαμ Φόκνερ στους αναγνώστες του μετά την ερώτηση που του τέθηκε για το τι να κάνουν αν έχουν διαβάσει τα βιβλία του τρεις φορές και δεν τα καταλαβαίνουν. Η αλήθεια είναι πως πίσω από το θάρρος και το θράσος μιας τέτοιας απάντησης κρύβεται μια ιδιαίτερη αθωότητα η οποία κυριαρχεί όχι μόνο στο έργο μα και στην προσωπικότητα του Φόκνερ, που θα μπορούσε να αποτελεί και το σπέρμα για τη γνωστή ατάκα των προγραμματιστών της δεκαετίας του ’70: «Αν είναι δύσκολο να το γράψεις, πρέπει να είναι δύσκολο και να το καταλάβεις».
Το Αβεσσαλώμ Αβεσσαλώμ! δημοσιεύεται για πρώτη φορά το 1936, ενώ ο Φόκνερ προσπαθεί να βρει τη θέση του στα αμερικανικά γράμματα και να λύσει τα οικονομικά του προβλήματα (πράγμα που θα πετύχει όχι με τα βιβλία του μα ως σεναριογράφος στο Χόλιγουντ). Ο τίτλος παραπέμπει άμεσα στη Βίβλο. Ο Αβεσσαλώμ ήταν ο τρίτος γιος του Δαβίδ ο οποίος επαναστάτησε εναντίον του πατέρα του, για να καταλήξει νεκρός από τα χέρια του αδερφού του. Το οικογενειακό δράμα της οικογένειας του Δαβίδ είν’ αυτό που παραλληλίζεται άμεσα από τον Φόκνερ στο πλαίσιο του δικού του έργου.
Το 1929 το «αντίπαλον δέος» του Φόκνερ, o Hemingway, εκδίδει τη δική του ιστορία ζωής και έρωτα στο πλαίσιο του «Αποχαιρετισμού στα όπλα» και ετοιμάζει το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» ζώντας από κοντά τον ισπανικό εμφύλιο.
Στο πλαίσιο των παραπάνω πληθωρικών προσωπικοτήτων ο Φόκνερ με τη σχετικά προσγειωμένη του μορφή, που τον ορίζει περισσότερο για υπάλληλο ταχυδρομείου παρά για συγγραφέα, εκδίδει το «Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!» συνεχίζοντας και επεκτείνοντας τα όρια του αμερικανικού ονείρου -μα και τη συντριβή του- στο πλαίσιο του αμερικανικού Νότου. Η ιστορία του βιβλίου μέσα από μια σειρά από πολυφωνικές αφηγήσεις ξεκινά κάποια χρόνια πριν από τον αμερικανικό εμφύλιο και συνεχίζεται με τους απογόνους των ηρώων στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Οι αμαρτίες των γονέων εκπαιδεύουν αλλά και παιδεύουν τα τέκνα σε μια εξίσου αλληγορική κατάληξη που οδεύει στη συνεχόμενη συντριβή αντίστοιχη με τη συντριβή του Αβεσσαλώμ και του Δαβίδ.
Φυσικά θα μπορούσε κανείς να κάνει δεκάδες τύπους ανάγνωσης σε ένα τόσο πολυεπίπεδο μυθιστόρημα που τα πλοκάμια του φαίνεται να αγγίζουν όλους τους σύγχρονους του Φόκνερ συγγραφείς. Το Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ! διαβάζεται ως μια βιβλική αλληγορία για τους γονείς και τα παιδιά τους που οδηγούνται σε νευρωτικές συμπεριφορές και στη συντριβή. Διαβάζεται ως ένα βιβλίο που παρόμοια με τον Αποχαιρετισμό στα όπλα αφορά τα στοιχειώδη της ζωής και της πάλης. Διαβάζεται -όπως προείπα- ως μια επέκταση του Great Gatsby και της καταστροφής τού american dream. Διαβάζεται ως ένα λογοτεχνικό tour de force που ο Thomas Wolfe θα ζήλευε κι ο ίδιος αν κατάφερνε να το εντάξει στο πληθωρικό του ταλέντο. Διαβάζεται και ως μια έντονη καταδίκη της δουλείας στον Νότο, που ο Φόκνερ φαίνεται να της αποδίδει μέσα από το βιβλίο μια τεράστια μερίδα των δεινών που ακολουθούν.
Το Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!, αν και εκδόθηκε λίγο πριν το καλοκαίρι -με μια επική μετάφραση από τη Μαργαρίτα Ζαχαριάδου-, δεν είναι ακριβώς αυτό που θα λέγαμε βιβλίο παραλίας. Είναι βιβλίο που θα συνοδέψει τους αναγνώστες του για πολλά χρόνια και ίσως κάποιους από αυτούς να τους στοιχειώσει μετά την τρίτη ή την τέταρτη ανάγνωση που θα χρειαστούν για να το χωνέψουν και να μπορέσουν να ξεδιαλύνουν τις φωνές του πίσω απ’ τις φωνές της δικής τους συνείδησης.
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
