Το ατύχημα της σύγκρουσης δύο λεωφορείων (Βούλα, 6/7/2025) φέρνει στο φως ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα στους χώρους δουλειάς, αυτό της εξουθένωσης των εργαζομένων. Με 16 ώρες στο τιμόνι είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένο ότι θα γίνει ατύχημα και το μόνο που θα έχουμε να ελπίζουμε είναι να μην έχει ανθρώπινα θύματα, να μην μετατραπεί σε δυστύχημα.
Η εντατικοποίηση της εργασίας, η παραβίαση του 8ωρου, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για εξουθένωση των εργαζόμενων με τραγικές συνέπειες και για το κοινωνικό σύνολο. Ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) αναγνωρίζει για πρώτη φορά ως ασθένεια το «burn out» (επαγγελματική εξουθένωση) στη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας (ICD), το 2019.
Και αν οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης σε κλάδους όπως οι μεταφορές, οι κατασκευές, κ.α. μπορεί να είναι καταστροφικές, ακόμα όμως και η εργασία σε γραφείο δεν είναι απαλλαγμένη από τέτοια φαινόμενα. Έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε τα γραφεία τόπους ασφαλείς, και δουλειές π.χ. στον τραπεζικό τομέα πιο προστατευμένες, στην πραγματικότητα όμως αυτό δεν αληθεύει.
Στις σημερινές συνθήκες εργασίας στη χώρα, όπου το υπουργείο «Εργασίας» σε απόλυτη συμφωνία με την πλευρά της εργοδοσίας νομοθετεί τρόπους για να εργαζόμαστε «νόμιμα» πάνω από το 8ωρο, δεν είναι διόλου δύσκολο για έναν/μία εργαζόμενο/η να φτάσει στα τελικά στάδια της κατάρρευσης λόγω του burnout.
Ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, η κακή οργάνωση της δουλειάς, οι μη ρεαλιστικοί στόχοι και οι ασαφείς αρμοδιότητες είναι κάποιες από τις γενεσιουργούς αιτίες του φαινομένου. Στις τράπεζες, η ανάθεση εργασιών σε εξωτερικές εταιρείες, δυσκολεύει την κατάσταση. Η προσωρινότητα των εργαζομένων σε αυτές, δεν δίνει το περιθώριο για βελτίωση της οργάνωσης και απάλειψη της προχειρότητας. Η ευαλωτότητα τους, τους μετατρέπει επίσης σε θύματα επαγγελματικής εξουθένωσης.
Επιπλέον η εντατικοποίηση της δουλειάς ενέχει πάντα το ενδεχόμενο να γίνουν σοβαρά και δύσκολα διορθώσιμα λάθη, για τα οποία αφενός θα καταναλωθεί χρόνος για να αποκατασταθούν, αφετέρου θα καταλογιστούν ευθύνες στους εργαζόμενους. Το αποτέλεσμα θα είναι να κριθεί χαμηλότερα η απόδοσή κατά τη διαδικασία της αξιολόγησης, εάν δεν υπάρξουν ακόμα βαρύτερες συνέπειες στην εργασιακή τους πορεία, όπως απόλυση.
Συνάδελφοι και συναδέλφισσες, φτάνουν στο σημείο να λένε ότι δεν αρκεί να καταβάλλεται η προβλεπόμενη χρηματική αποζημίωση της εργασίας πέραν του ωραρίου –νύχτα, Κυριακές, αργίες κλπ. Χρειάζονται ελεύθερο χρόνο, χρειάζεται να υπάρχει ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Η απουσία χρόνου για ξεκούραση έχει αρνητικές συνέπειες στην υγεία τους.
Η επαγγελματική εξουθένωση δεν είναι αδυναμία χαρακτήρα, ούτε ατομική αποτυχία. Είναι ένα κοινωνικό και εργασιακό φαινόμενο, που αγγίζει όλο και περισσότερους ανθρώπους σε διάφορους κλάδους. Όμως τα κοινωνικά φαινόμενα δεν αντιμετωπίζονται με ατομικά μέσα. Ούτε μπορούμε να περιμένουμε από την πλευρά της εργοδοσίας να ενδιαφερθεί πραγματικά για την επίλυση τέτοιων προβλημάτων όταν ο μοναδικός διακηρυγμένος και αποδεκτός στόχος είναι η κερδοφορία.
Είναι τα σωματεία –όπου υπάρχουν– που πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Να μην αποδεχτούν τις συνθήκες πλήρους απανθρωποποίησης των χώρων εργασίας, να μην αποδεχτούν οι άνθρωποι να αντιμετωπίζονται ως ρομποτάκια. Με παρεμβάσεις να θέσουν το πρόβλημα στις πραγματικές του διαστάσεις και να απαιτήσουν λύσεις.
Να απαιτήσουν την εξάλειψη όλων των ευέλικτων μορφών απασχόλησης που απομειώνουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη και συμβάλλουν στην επιδείνωση των προβλημάτων. Επιπρόσθετα, να βάλουν σε υψηλή προτεραιότητα τη δημιουργία σωματείων όπου δεν υπάρχουν, για να είναι συλλογικός ο αγώνας, χωρίς να αφήνει απ’ έξω πάνω από το 70% του ανθρώπινου δυναμικού όπως συμβαίνει σήμερα στη χώρα.
