Η εμπορική συμφωνία ΕΕ-Mercosur είναι ένα ισχυρό σύμβολο ενός αποτυχημένου εμπορικού μοντέλου. Αυτό που περνάει προς το κοινό είναι η ενίσχυση των ευρωπαϊκών εξαγωγών της αυτοκινητοβιομηχανίας ως αντάλλαγμά για φθηνά τρόφιμα, στην πραγματικότητα όμως η δημόσια συζήτηση κρύβει σημαντικά στοιχεία που θα αντιστρέψουν την πρόοδο που είδαμε σε θέματα δημόσιας υγείας στην ΕΕ, την προστασία του περιβάλλοντος και βεβαίως τις αγροτικές κινητοποιήσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Στη γεωργία
Οι ευρωπαίοι αγρότες θα εκτεθούν σε αυξημένο αθέμιτο ανταγωνισμό, καθώς θα πρέπει να ανταγωνιστούν τις εισαγωγές από μεγάλες εταιρείες της αγροτοβιομηχανιας στις χώρες του Mercosur που μειώνουν το κόστος χρησιμοποιώντας φυτοφάρμακα, αντιβιοτικά και ορμόνες, πολλές εκ των οποίων είναι απαγορευμένες προς χρήση στην ΕΕ και ευνοούνται από τη συμφωνία.
Η Βραζιλία και η Αργεντινή είναι στους μεγαλύτερους εξαγωγείς βόειου κρέατος και πουλερικών. Η συμφωνία αυξάνει την ποσόστωσή βόειου κρέατος της ΕΕ για τις χώρες Mercosur κατά 50% σε 99.000 τόνους και τα πουλερικά κατά 180.000 τόνους (επεκτείνοντας τις συνολικές εισαγωγές πουλερικών στην ΕΕ από 900.000 τόνους σε πάνω από 1 εκατομμύριο τόνους).
Αντίστοιχα, αποτελούν μέρος της συμφωνίας η δασμολογική ποσόστωση 190.000 τόνων ζάχαρης και 650.000 τόνων βιοαιθανόλης.
Στο περιβάλλον
Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα δούμε σημαντική αύξηση της αποψίλωσης των δασών. Κάτι που ήδη συμβαίνει σε ανεξέλεγκτο βαθμό στον Αμαζόνιο και σε άλλες περιοχές χωρών του Mercosur. Μέσα στους πρώτους μήνες του 2024, ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών εκτινάχθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από το 2010.
Τα προϊόντα που εισάγονται από τη Mercosur στην ΕΕ, δηλαδή σόγια, καλαμπόκι, σιτάρι, βόειο κρέας, πουλερικά, ζάχαρη είναι αυτά που ευθύνονται για μεγάλο μέρος της αποψίλωσης των δασών στον Αμαζόνιο.
Η εμπορική συμφωνία θα ωθήσει περαιτέρω την αποψίλωση των δασών, ενώ θα ενισχυθεί η εντατικοποίηση των μονοκαλλιεργειών, της βιομηχανικής κτηνοτροφίας και τον εξορύξεων.
Επιπλέον, η συμφωνία θα ενισχύσει τα εμπορεύματα που δεν καλύπτονται από τον ευρωπαϊκό κανονισμό για την αποψίλωση των δασών και θα ενισχύσει τα οικοσυστήματα όπου η καταστροφή συμβαίνει, ενθαρρύνοντας τις πιο επιβλαβείς επενδύσεις στους παραπάνω τομείς.
Στην υγεία
Η συμφωνία θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ευρωπαίων πολιτών. Οι παραγωγοί στις χώρες του Mercosur δεν χρειάζεται να συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τη χρήση φυτοφαρμάκων, για τους γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς, την καλή διαβίωση των ζώων και την επεξεργασία κρέατος.
Ένα παράδειγμα είναι ότι το 1/3 των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη Βραζιλία απαγορεύονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση για υγειονομικούς ή περιβαλλοντικούς λόγους.
Η τελευταία έκθεση[1] της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, που διενεργήθηκε την άνοιξη του 2024, αναφέρει ότι η Βραζιλία δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι τα κρέατα που εξάγονται στην ΕΕ δεν περιέχουν ορμόνες.
Παράλληλα, η συμφωνία θα κάνει πιο δύσκολους τους ελέγχους διότι περιλαμβάνει ρήτρες που θα μειώσουν τη συχνότητα των ελέγχων στα εισαγόμενα προϊόντα.
Είναι ξεκάθαρο ότι η συμφωνία απειλεί την επισιτιστική κυριαρχία και το δικαίωμα σε υγιεινό, τοπικό και προσβάσιμο φαγητό.
Στους θεσμούς
Στο θεσμικό επίπεδο έχουμε επίσης πολλά προβλήματα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει ενημερωθεί από την Κομισιόν για τις διαπραγματεύσεις από τον Μάρτιο του 2024, κατά παράβαση του κανονισμού. Η μόνη ενημέρωση ήταν κεκλεισμένων των θυρών στην Επιτροπή Διεθνούς Εμπόριού πριν δυο εβδομάδες, χωρίς όμως να δοθεί κάποιο έγγραφο ή να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση.
Επίσης, η Κομισιόν δείχνει να αγνοεί το ότι η κυβέρνηση Milei αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα (COP 29) τον Νοέμβριο, απειλεί να εγκαταλείψει τη συμφωνία του Παρισιού και προωθεί νομοθεσία που θα ακυρώσει τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς στην Αργεντινή, με στόχο να χαλαρώσει τους περιορισμούς για εξορύξεις κοντά σε παγετώνες και να αφαιρεθεί η οποιαδήποτε προστασία των δασών.
Από την Βραζιλία μαθαίνουμε επίσης ότι στις διαπραγματεύσεις ζητήθηκε από τη Βραζιλία να υπάρξει μηχανισμός εξισορρόπησης σε περίπτωση που οι εξαγωγές στην ΕΕ επηρεαστούν από τη νομοθεσία για την αποψίλωση των δασών ενώ συγχρόνως επιδιώκεται προστασία από μελλοντικές εισαγωγές ευρωπαϊκών ηλεκτρικών οχημάτων.
Σε ό,τι αφορά τις κινητοποιήσεις ενάντια στη συμφωνία, συνεχίζονται και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, με αγροτικές κινητοποιήσεις[2] σε χώρες της ΕΕ και της Mercosur, συνδικαλιστικών οργανώσεων[3], 400 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών[4], καθώς και των αυτόχθονων κοινοτήτων σε Βραζιλία, Αργεντινή και Παραγουάη[5].
1. https://x.com/Mathilde_Dupre_/status/1850946303460782400?t=0nGaTQZDcfzvQ5AI1rhL2w&s=19
2. https://viacampesina.org/en/eu-mercosur-fta-violates-farmers-rights-and-climate-commitments/
3. https://www.etuc.org/en/document/statement-etuc-and-ccscs-regarding-possible-conclusion-negotiations-eu-mercosur
4. https://europeantradejustice.org/eu-mercosur-nov2024/
5. https://www.fern.org/publications-insight/not-just-about-trade/
Γιώργος Καρατσιουμπάνης
