Δεν είναι αρκετό να λέμε, σε σχέση με τις αποκαλύψεις για τα Paradise Papers, ότι γνωρίζαμε ότι οι πλούσιοι παρκάρουν τα λεφτά τους σε υπεράκτια φορολογικά κρησφύγετα, όπου οι σωροί χρημάτων τους μεγαλώνουν μακριά από τα μάτια των κυβερνήσεων. Ούτε κι ότι το ξέραμε ότι ζούμε σε καιρούς ανισότητας.
Αυτό που μάθαμε είναι η ερμηνεία του όρου. Αυτό που μάθαμε είναι πόσα κρύβουν οι πλούσιοι και οι άριστοι και πού τα κρύβουν. Ναι, υπάρχουν ανάμεσά τους μοχθηροί Ρώσοι ολιγάρχες. Υπάρχουν όμως και οι πιο δημοφιλείς ηθοποιοί και τραγουδιστές. Συμφοιτητές μας, φιλανθρωπικά ιδρύματα. Όποιος έχει λεφτά φαίνεται να είναι μέσα.
Μαθαίνουμε επίσης ότι είχαμε καταλάβει λάθος από την αρχή την κατάσταση. Τα υπεράκτια φορολογικά κρησφύγετα δεν είναι κάτι το δευτερεύον σε σχέση με το δυτικό καπιταλισμό, είναι μια κεντρική πραγματικότητα. Αυτά τα κρυμμένα δισεκατομμύρια είναι σαν κάποιος πλανήτης που δεν είχαμε δει να τραβάει με τη βαρύτητά του την πολιτική και την οικονομία μας προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αρχίζουμε πια να καταλαβαίνουμε πώς είναι αυτός ο άγνωστος πλανήτης, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τη μάζα και τη δύναμή του.
Ας το δούμε έτσι. Για πολύ καιρό ο κόσμος εξαγριώνεται λόγω της επίθεσης στη μεσαία τάξη. Πιστεύουμε ότι ξέρουμε ποιος φταίει. Τον διακρίνουμε αμυδρά. Είναι ο «ελιτισμός». Είναι το «στημένο σύστημα». Είναι οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι είναι καλύτεροι από μας. Και για πολύ καιρό ξεσπάσαμε. Στους μετανάστες. Στους δημόσιους υπαλλήλους που ακόμα παίρνουν έναν αξιοπρεπή μισθό. Η οργή μας ασταμάτητη μεγαλώνει όλο και περισσότερο.
Επαναστατούμε, αλλά επιλέγουμε το λάθος πολιτικό ηγέτη. Ξαναεπαναστατούμε, και πάλι δεν αλλάζει τίποτα.
Αυτή τη φορά είδαμε μεγάλο μέρος της σωστής απάντησης: οι διασημότητες και μεγαλοεπιχειρηματίες που σηκώσαμε ψηλότερα από μας δεν θέλουν να έχουν καμία σχέση με μας. Ναι, είναι ευγνώμονες για την προστασία που τους παρέχουν οι νόμοι μας. Ναι, τους αρέσει που η αστυνομία και ο στρατός προστατεύουν τις περιουσίες τους.
Ναι, τρώνε το φαγητό μας και αναπνέουν τον αέρα μας και περιμένουν να είναι αγνά και υγιεινά. Απαιτούν να εκπαιδευόμαστε πριν πάμε να εργαστούμε γι’ αυτούς, και γι’ αυτό το λόγο περιμένουν από μας να πληρώσουμε για το τεράστιο σύστημα εκπαίδευσης. Περιμένουν επίσης να βλέπουμε τις ταινίες τους, να αγοράζουμε τα προϊόντα τους, να χρησιμοποιούμε τα προγράμματά τους. Περιμένουν η μεσαία μας τάξη (που ολοένα φθίνει) να είναι πιστοί τους πελάτες.
Αυτές οι διασημότητες και οι επιχειρηματίες προτιμούν να μην κάνουν ό,τι πρέπει προκειμένου να υποστηριχτεί όλο αυτό. Το βάρος πέφτει πάνω μας. Τους αρέσει που μαζεύουν δισεκατομμύρια από την οικονομία μας και μας χρησιμοποιούν στους εργασιακούς μας χώρους, το να συντηρήσουν όμως το μηχανισμό που τα κρατάει όλα σε λειτουργία –αυτό είναι δικό μας θέμα.
Δεν θέλω να τα παραλέω. Ξέρω ότι δισεκατομμυριούχοι και διασημότητες είναι νόμιμοι. Απλώς εκμεταλλεύτηκαν το σύστημα. Είναι το ίδιο το σύστημα, και ο τρόπος με τον οποίο επίτηδες δομήθηκε για να επιτυγχάνονται αυτοί οι απαράδεκτοι σκοποί, που πρέπει να είναι στόχος της οργής μας.
Για πολύ καιρό ο κόσμος επαναστατεί εναντίον της φορολόγησης επειδή τους είπαν ότι όταν περικόπτονται οι φόροι, οι άνθρωποι αποκτούν κίνητρο να εργαστούν πιο σκληρά και κάνουν την οικονομία να ανθίσει. Μας τα λένε αυτά ενώ δεν παίρνουν μέτρα εναντίον των υπεράκτιων φορολογικών κρησφύγετων.
Στην πραγματικότητα όμως, ποτέ δεν αφορούσε ούτε εμάς ούτε την οικονομία μας. Σήμερα είναι σαφές ότι είχε μία λογική: να σηκώσει μια τάξη υπερανθρώπους πάνω από μας. Δεν είχε να κάνει με θέσεις εργασίας ή ανάπτυξη. Ούτε και με ελευθερία. Η μόνη ατομική ελευθερία που ενισχύθηκε από αυτά τα φορολογικά κρησφύγετα ήταν η ελευθερία των δισεκατομμυριούχων. Όλα γίνονταν για να γίνουν οι ζωές τους ακόμα καλύτερες, όχι οι δικές μας.
Σκεφτείτε για λίγο πώς αφήνεται να λιμοκτονήσει η χώρα ώστε οι κάτοχοι αυτών των υπεράκτιων λογαριασμών να απολαμβάνουν τα ιδιωτικά τους τζετ με την ησυχία τους. Σκεφτείτε τι θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει με τα ποσά που χάσαμε εξαιτίας αυτών των φορολογικών στρατηγικών εδώ και τόσο καιρό. Οι υποδομές θα μπορούσαν να συντηρηθούν, να ολοκληρωθούν εδώ και καιρό.
Σκεφτείτε τους υπερχρεωμένους, όλη αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί. Σκεφτείτε τις ρημαγμένες περιοχές, θα μπορούσαν να βοηθηθούν.
Όχι όμως. Μια μικροσκοπική τάξη ατόμων, που λες και δεν ανήκουν σε τούτο τον κόσμο, κατασκεύασαν ένα παράδεισο για τους εαυτούς τους, έκαναν τις ζωές τους υπέρτατα υπέροχες. Σήμερα κατέχουν αφάνταστη και αμέτρητη δύναμη.
Ανεχόμαστε καταρρέουσες υποδομές επειδή αυτοί οι πολύ ιδιαίτεροι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν ένα δεύτερο, ακόμα μεγαλύτερο γιοτ. Τα παιδιά μας πηγαίνουν σε υποβαθμισμένο εκπαιδευτικό σύστημα για να μπορεί μια χούφτα δοξασμένων προσώπων να χαλαρώνουν στην ιδιωτική τους παραλία.
Σήμερα είναι αυτά τα ίδια χρυσά πρόσωπα με τα υπεράκτια δισεκατομμύριά τους που κάνουν τους φιλάνθρωπους, προσλαμβάνουν λομπίστες, και χρηματοδοτούν καλλιτέχνες και διανοούμενους.
Είναι δικό τους το πολιτικό σύστημα. Εμείς απλώς τυχαίνουμε να ζούμε μέσα του.
Thomas Frank
Μετάφραση: Κώστας Ψιούρης
Πηγή: The Guardian
