Πολλές φορές τα γεγονότα μείζονος πολιτικής σημασίας λαμβάνουν χώρα χωρίς τυμπανοκρουσίες, σχεδόν αθόρυβα θα έλεγε κανείς. Αυτή μοιάζει να είναι η περίπτωση του τέλους του αγωγού φυσικού αερίου EastMed. Το φινάλε του δεν ανακοινώθηκε σε κάποια επίσημη τελετή από έναν ανώτερο κυβερνητικό αξιωματούχο. Ένα non paper των ΗΠΑ προς το Μαξίμου και το ΥΠΕΞ έβαλε την ταφόπλακα στο σχέδιο που κατηύθυνε την ελληνική εξωτερική πολιτική την τελευταία δεκαετία. Οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξή τους στον EastMed, επικαλούμενες λόγους οικονομικής και οικολογικής βιωσιμότητας. Και χωρίς τις ΗΠΑ δεν μπορεί να υπάρξει EastMed…
Η εθνική πολιτική
Με ένα non paper δόθηκε τέλος λοιπόν στον αγωγό που θα ένωνε το Ισραήλ με την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ιταλία, μεταφέροντας στην Ευρώπη το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Το project υποστηρίχτηκε σθεναρά από όλες τις ελληνικές και κυπριακές κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας, καθώς και από τη μεγάλη πλειονότητα των γεωπολιτικών αναλυτών και των ασχολούμενων με το θέμα δημοσιογράφων. Ο EastMed θεωρήθηκε μοχλός διπλωματικής κι ενεργειακής απομόνωσης της Τουρκίας, πυλώνας της συμμαχίας με το Ισραήλ, καθώς κι εφαλτήριο για την κατοχύρωση της ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ στα απώτατα όρια τους.
Ο EastMed κατέστη “εθνική στρατηγική”, παρότι από την πρώτη στιγμή υπήρξαν φωνές που έθεταν ερωτήματα για την οικονομική βιωσιμότητά, καθώς και για τη γεωπολιτική προοπτική μιας εξαιρετικά στενής σχέσης με το Ισραήλ. Όπως έχει συμβεί συχνά στην ιστορία της χώρας, οι κριτικές φωνές εξοβελίστηκαν από το δημόσιο διάλογο. Και όπως έχει συμβεί εξίσου συχνά, η εξέλιξη των πραγμάτων δικαίωσε τους λίγους που δεν συμμερίστηκαν τη γενική ευφορία.
Η αποτίμηση
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η εκτίμηση που κάνει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Σωτήρης Ρούσσος, για την παραπομπή του EastMed στις ελληνικές καλένδες:
“Η άρση της αμερικανικής υποστήριξης στο πρόγραμμα Eastmed μας οδηγεί σε τρία συμπεράσματα:
1. Ο δημόσιος διάλογος για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ιδιαίτερα τα ενεργειακά, πρέπει να βασίζεται σε πραγματικα στοιχεία και όχι σε προθέσεις και ένα γενικό και νεφελώδες σχέδιο περικύκλωσης της Τουρκίας ή προνομιακής σχέσης με το Ισραήλ.
2. Η Τουρκία πετυχαίνει δύο στόχους. Πρώτον, την “βύθιση” του Eastmed και δεύτερον, εμμέσως, την αποδοχή της ως παίκτη sine qua non για οποιοδήποτε μεγάλο πρότζεκτ στην Ανατολική Μεσόγειο.
3. Η προοπτική συνεργασίας στην Ανατ, Μεσόγειο δεν έκλεισε. Ίσα ίσα που μπορούμε τώρα απαλλαγμένοι από τα βαρίδια του Eastmed να δούμε άλλους τρόπους αναπτυξιακής συνεργασίας στους τομείς της θαλάσσιας οικονομίας και της αειφόρου ανάπτυξης.”
Το φιάσκο
Με γνώμονα τους στόχους που είχαν τεθεί και την πολιτική επένδυση που έγινε, ο EastMed δεν μπορεί να θεωρηθεί παρά ένα φιάσκο της (διακομματικής) ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, Ένα μείζον project που ξεκίνησε με ουρανομήκεις διθυράμβους, ετελεύτησε πρόωρα το ζην με ένα αμερικανικό non paper. Δεν πρέπει να έχουμε αμφιβολία ότι το τέλος του EastMed αποτελεί κίνηση αμερικανικής προσέγγισης με την Τουρκία, Είναι επίσης πιθανό να σηματοδοτεί και μια πορεία σύγκλισης του Τελ Αβίβ με την Άγκυρα.
Αποτυχίες βέβαια μπορεί να συμβούν στην εξωτερική πολιτική. Το ερώτημα όμως είναι αν υπάρχει κάποια διαδικασία αξιολόγησης των λαθών ή πέφτει ένα πέπλο σιωπής για να προετοιμαστεί το έδαφος για την επόμενη έφοδο προς τα εμπρός. Η αποφυγή αξιολόγησης μιας αποτυχημένης πολιτικής συνιστά εγγύηση για την επανάληψη της αποτυχίας.
Το θετικό πάντως είναι ότι ενδεχομένως μπαίνουμε σε μια περίοδο ύφεση στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού φαίνεται ότι δεν υπάρχει πια ενεργειακό επίδικο αντιπαράθεσης. Θα ήταν προς όφελος όλων των λαών της περιοχής να αξιοποιηθεί με δημιουργικό τρόπο αυτή η διαφαινόμενη ύφεση.
Γιάννης Αλμπάνης
Πηγή: news 247
