Μία από τις αιτίες που γεννούν τον φασισμό είναι και η οικονομική κρίση των κοινωνιών που δέχονται την επίθεσή του. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου η τεράστια παγκόσμια οικονομική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος συνοδεύτηκε από έκρηξη της φτώχειας και της ανεργίας, από περιπτώσεις εθνικής ταπείνωσης, όπως αυτή της Γερμανίας με τη συνθηκολόγησή της μετά τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και από αισθήματα βαθύτατης απογοήτευσης από συμμαχικές συμπεριφορές, όπως εκείνη της Ιταλίας την ίδια χρονική περίοδο.
Το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης ιστορικής, πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας ήταν η άνοδος στην εξουσία του Μουσολίνι και στη συνέχεια του Χίτλερ και του Φράνκο με τις πασίγνωστες πλέον συνέπειες για την Ευρώπη και τον κόσμο.
Μεσοπόλεμος και Λαϊκό Μέτωπο
Την περίοδο της ανόδου του ευρωπαϊκού φασισμού και ναζισμού το εργατικό κίνημα επιχείρησε να διαμορφώσει και να υλοποιήσει την πολιτική των λαϊκών μετώπων, ως απάντηση στην επερχόμενη λαίλαπα της τότε Ακροδεξιάς, του εθνικισμού και του αντισημιτισμού.
Τέτοια μέτωπα διαμορφώθηκαν με επιτυχία στη Γαλλία, στην Ισπανία από πολιτικά όμορες -παρά όποια μεταξύ τους ρήγματα- ομάδες. Στην πρώτη περίπτωση, η οποία σύμφωνα με έγκυρους ιστορικούς παρουσιάζει σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές ομοιότητες με την ελληνική περίπτωση της εποχής μας, το μέτωπο συμπτύχτηκε από τους Ριζοσπάστες (ένα κόμμα ρεπουμπλικανικό, αριστερό – αστικό), τους Σοσιαλιστές και τους Κομμουνιστές.
Η πολιτική που ακολούθησε το Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία ήταν μία πολιτική ενίσχυσης των μισθών και της ζήτησης, αλλά και των «δομικών μεταρρυθμίσεων», που δεν αποσκοπούσαν μόνο στη βελτίωση της διαβίωσης των μισθωτών, όπως ήταν η πρωτοποριακή για την εποχή αμειβόμενη άδεια διακοπών και η καθιέρωση του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων, αλλά και σε δομικές παρεμβάσεις στην οικονομία και τη δημόσια διοίκηση, στη διεύθυνσή των μέσων παραγωγής τους και στην εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος.
Το πολιτικό αποτύπωμα της δίχρονης διακυβέρνησης της Γαλλίας από το Λαϊκό Μέτωπο είναι, εν τέλει, θετικό εξαιτίας των μεγάλων και καινοτόμων για εκείνη την εποχή μεταρρυθμίσεων που εισήγαγε, αλλά και του κύματος ανανέωσης της πολιτιστικής ζωής με βαθιές συνέπειες για τις επόμενες δεκαετίες. Αυτή ήταν η ιστορική παρακαταθήκη που εν πολλοίς κράτησε άφθαρτη και πολύτιμη για τους εργαζόμενους την εικόνα της γαλλικής Αριστεράς με αποτέλεσμα να της επιτραπεί για πολλές μετέπειτα δεκαετίες να πρωταγωνιστεί στην πολιτική ζωή της χώρας της.
Βλέπουμε συνεπώς από το παραπάνω παράδειγμα ότι, για να είναι επιτυχημένη μία αντιφασιστική και φιλολαϊκή συμμαχία, θα πρέπει να εδράζεται σε μεστή προγραμματική βάση και να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές και πολιτικές ανάγκες της δοσμένης εποχής.
Προγραμματική συμμαχία
Σήμερα είμαστε μπροστά σε σημαντικές πρωτοβουλίες αναδιάταξης του πολιτικού σκηνικού με την προσέγγιση από τον ΣΥΡΙΖΑ μιας σειράς στελεχών προερχόμενων από τον χώρο της Σοσιαλδημοκρατίας, αλλά ακόμα και από τον χώρο της Κεντροδεξιάς.
Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι είναι εξαιρετικά σημαντική η σύμπτωση των απόψεων ενός πολύμορφου πολιτικού δυναμικού με τις φιλειρηνικές κυβερνητικές πρωτοβουλίες του ΣΥΡΙΖΑ για την εξομάλυνση των σχέσεων της πατρίδας μας με τη Βόρεια Μακεδονία. Ωστόσο, η σύμπτωση αυτή από μόνη της δεν είναι αρκετή για να σηκώσει στις πλάτες της μια συμμαχία με πειστικότητα και προοπτική.
Σήμερα, λοιπόν, στην Ελλάδα, με δεδομένη την οικονομική κρίση, το τεράστιο μεταναστευτικό ρεύμα προς την Ευρώπη, την εξαιρετικά υψηλή ανεργία, το brain drain και τις οξυμμένες κοινωνικές ανάγκες, η διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού σχεδιασμού με στόχο την περαιτέρω ανακούφιση των αδύναμων και τη διασφάλιση της αναπτυξιακής πορείας του τόπου θα πρέπει να έχει ως βασικές πτυχές της την προστασία της πρώτης κατοικίας, την ανάγκη διαφύλαξης του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης -όπως περιγράφεται με επάρκεια στο άρθρο 16 του Συντάγματος-, τον ιστορικά και κοινωνικά επιβεβλημένο διαχωρισμό Εκκλησίας και κράτους, τη χωρίς επιστροφή εξασφάλιση του ύψους των συντάξεων, την ακόμα μεγαλύτερη ενίσχυση του δημόσιου συστήματος Υγείας, την απαραίτητη αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών, την επιβεβλημένη κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου, τη διατήρηση της κατοχύρωσης του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα των ΑΕΙ, τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού και της ενέργειας, την απαγόρευση διορισμού εξωκοινοβουλευτικών πρωθυπουργών, την καθιέρωση ορίου θητειών για τους βουλευτές, την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος και τη διαρκή διεύρυνση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών στη βάση της φιλοξενίας και της βοήθειας προς τόσους κατατρεγμένους ανθρώπους, τη στόχευση για μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος, τη βούληση ενίσχυσης των εξουσιών ελέγχου του Ευρωκοινοβουλίου και την επιδίωξη αποδυνάμωσης των εξωθεσμικών οργάνων της Ε.Ε.
Διαμορφώνεται έτσι ένα πλαίσιο καυτών κοινωνικών και πολιτικών αναγκών και αιτημάτων, το οποίο -οι όποιες πολιτικές δυνάμεις επιθυμούν να συμπράξουν με τον ΣΥΡΙΖΑ- θα πρέπει να συνομολογήσουν, ώστε η νέα αυτή πολιτική και κοινωνική συμμαχία να έχει στέρεες βάσεις και να αποτελέσει ένα σχέδιο μακράς πνοής.
Αμφίπλευρη απεύθυνση
Προφανώς το παραπάνω κοινωνικά αναγκαίο πλαίσιο -με τις απαραίτητες συμπληρώσεις, διορθώσεις και πιθανώς επικαιροποιήσεις- δεν απευθύνεται και δεν αφορά αποκλειστικά τις δυνάμεις της Σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και τις διάσπαρτες -ανένταχτες ή και ενταγμένες σε διάφορες κοινωνικές, πολιτιστικές και συνδικαλιστικές συλλογικότητες- δυνάμεις της κοινωνικής και πολιτικής Αριστεράς, που αποτελούν τον κύριο όγκο των αναποφάσιστων ψηφοφόρων.
Κατά συνέπεια, είτε στην περίπτωση ελλιπούς προγραμματικού σχεδιασμού είτε στο ενδεχόμενο μονόπλευρης πολιτικής απεύθυνσης προς τις δυνάμεις του Κέντρου ελλοχεύει ο κίνδυνος τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής συμμαχικής πράξης να έχουν τις ακριβώς αντίθετες επιπτώσεις στις πολιτικές εξελίξεις, από αυτές που οραματιζόμαστε, όταν σχεδιάζουμε την απολύτως αναγκαία για τα σημερινά δεδομένα συνάντηση της Αριστεράς, των Οικολόγων και των αριστερών Σοσιαλδημοκρατών.
Με σχέδιο, όραμα, αυτοπεποίθηση και συνέπεια στις αρχές και στις αξίες μας μπορούμε όχι μόνο να αποφύγουμε κάθε κίνδυνο δεξιάς παλινόρθωσης, αλλά και να ανανεώσουμε με βεβαιότητα τη λαϊκή εμπιστοσύνη προς τον ΣΥΡΙΖΑ και τις φυσικές του συμμαχίες.
Ο Γιώργος Μπουγελέκας είναι εκπαιδευτικός, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Η Αυγή
