«Από εδώ και στο εξής ακτιβισμοί, τσαντίρια, ταμπέλες στον συγκεκριμένο χώρο δεν θα γίνονται αποδεκτοί» δήλωσε ο πρωθυπουργός υποστηρίζοντας τη διάταξη που απαγόρευσε το δικαίωμα στη συνάθροιση και στη διαμαρτυρία μπροστά από τη βουλή. Τι σημαίνει αυτό για τη δημοκρατία;
Η τροπολογία που έφερε ο πρωθυπουργός για τον Άγνωστο Στρατιώτη ήταν μία διχαστική κίνηση με αποκλειστικό στόχο την επαναπροσέγγιση του σκληρού πυρήνα του ακροατηρίου της Δεξιάς. Η κυβέρνηση φοβάται πλέον και το αστάθμητο στις λαϊκές αντιδράσεις και επιχειρεί να παρουσιάσει τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις στην πλατεία Συντάγματος αλλά και τον υποδειγματικό αγώνα του Πάνου Ρούτσι, ως πράξεις προσβολής του χώρου ιστορικής μνήμης και των εθνικών συμβόλων. Από την άλλη, είναι εμφανές ότι προσπαθούν να συγχρονιστούν με το παγκόσμιο κύμα της συντήρησης, με επίκεντρο της ΗΠΑ και τον Τραμπ, που θέλει να αποτρέψει την κινητοποίηση του λαϊκού παράγοντα. Δες τι γίνεται στις ΗΠΑ με τον στρατό στους δρόμους σε διάφορες πολιτείες και την ιδεολογική επίθεση στους διαδηλωτές και κάνε τις συγκρίσεις.
Δεν είναι ο πρώτος νόμος που περνά, συστηματικά στοχοποιούνται θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματα: το δικαίωμα του συνέρχεσθαι, το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, το δικαίωμα στη δημόσια και δωρεάν παιδεία. Η αντίδραση για την υπεράσπιση των κεκτημένων δεν είναι αυτή που θα ανάμενε κανείς. Γιατί;
Όχι δεν είναι. Η κυβέρνηση ταυτόχρονα επιλέγει να πολιτευτεί με καθαρό ιδεολογικό πρόσημο και να μεταφέρει τις μάχες της στο πεδίο της ιδεολογίας και των αξιών της συντήρησης. «Είναι η ιδεολογία, ηλίθιε», θα απαντούσε κάποιος επιτελής του Κ. Μητσοτάκη, μελετώντας τα κιτάπια της αμερικανικής alt-right. Σκέψου, ότι τη Δευτέρα περνάνε από δίκη φοιτητές και φοιτήτριες τους ΕΜΠ που συμμετείχαν σε κατάληψη της Αρχιτεκτονικής με βάση απόφαση Γενικής Συνέλευσης Συλλόγου και αν καταδικαστούν για αυτήν τους πράξη κινδυνεύουν να διαγραφούν. Η αντίδραση της κοινωνίας είναι μουδιασμένη, έτσι είναι. Δεν είναι ανύπαρκτη, ευτυχώς, ακόμα το αντανακλαστικό υπεράσπισης της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων υπάρχει. Αλλά είναι πολλαπλές οι μάχες, έχουν μαζευτεί και αρκετές ήττες.
Οι δημοσκοπήσεις, στα ποιοτικά τους στοιχεία, δείχνουν μια κοινωνία που κανονικοποιεί τη διαφθορά ως σύμφυτη της εξουσίας, που δεν εμπιστεύεται τη δικαιοσύνη ούτε τη βουλή ότι θα αντιμετωπίσει τα σκάνδαλα, με συσσωρευμένα αρνητικά συναισθήματα. Τι κίνδυνοι ελλοχεύουν;
Η κρίση των θεσμών είναι δεδομένη. Οι θεσμοί αποτελούν και αυτοί με την σειρά τους συμπύκνωση στης ευρύτερης πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης, δεν είναι ξεκομμένοι από την κοινωνία, ούτε θα είναι ποτέ ανεξάρτητοι. Η τάση να περάσει στην κοινωνία ως δεδομένο ότι «έτσι είναι τα πράγματα» και ότι «όλοι οι ίδιοι είναι» είναι μία διαβρωτική απειλή για τα θεμέλια της δημοκρατίας, όχι με όρους θεσμολαγνείας, αλλά με όρους δυνατότητας πολιτικής δράσης για την αλλαγή των συσχετισμών.
Ποιος ο ρόλος της Αριστεράς σε αυτή την κατάσταση; Μπορεί να δεξιωθεί τη διαμαρτυρία; Και αν το καταφέρει τι θα κάνει με αυτό;
Οφείλει να έχει ρόλο η Αριστερά, ειδάλλως το κενό πολιτικής εκπροσώπησης των απογοητευμένων και διαμαρτυρόμενων θα καλυφθεί από άλλου. Αυτό άλλωστε το έχουμε μάθει καλή και από την ιστορική εμπειρία των πλατειών του 2011 και των αγανακτισμένων. Οι συγκυρίες αλλάζουν, ο μηχανισμός που λειτουργεί η μηχανική των πραγμάτων δεν αλλάζει. Αν μείνει εκτός, το χάρισες. Αν πας απέναντι, έχασες. Αν η Αριστερά νιώσει τον κόσμο της διαμαρτυρίας και της απογοήτευσης ως «δικό της εν δυνάμει κόσμο», πρέπει να το παλέψει για να δώσει την μάχη της πολιτικοποίησης της δυσαρέσκειας. Έτσι δεν χτίζονται οι κοινωνικές συμμαχίες; Πώς αλλιώς; Και από τις κινητοποιήσεις για τα Τέμπη, που είναι το απόλυτο παράδειγμα όσων λέω παραπάνω, έχουμε πολλά μαθήματα να πάρουμε ως Αριστερά.
Η Αριστερά, όμως, δεν φαίνεται να είναι θελκτική. Αντίθετα, η ακροδεξιά συσσωρεύει τη δυσαρέσκεια, την απογοήτευση και τη διαμαρτυρία. Προς το παρόν δεν έχει μια ενιαία ηγεσία, ώστε να πάρει κεφάλι δημοσκοπικά, όμως καταγράφεται πολύ σημαντική ενίσχυση αυτού του χώρου. Τι πρέπει να γίνει;
Η ακροδεξιά έχει το πλεονέκτημα να επενδύει στα αρνητικά συναισθήματα της συγκυρίας, να επενδύει στον φόβο και στο μίσος και να τα κάνει πλαίσιο πολιτικής. Να δίνει απλοϊκές απαντήσεις και να εκμεταλλεύεται τον καταιγισμό πληροφόρησης και τη δυσκολία ανάλυσης της στα social media, που οδηγεί στις θεωρίες συνωμοσίας. Η Αριστερά, από την άλλη, για να γίνει θελκτική πρέπει να δώσει ένα όραμα και μία ελπίδα, ότι τα πράγματα δεν είναι μονόδρομος ούτε αδιέξοδα, αλλά μπορούμε να αγωνιστούμε για μία καλύτερη κοινωνία. Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει να αλλάξουν πολλά. Επιχειρήματα, γείωση, επικοινωνία και ρητορική, νέο ήθος και νέα σχέση με τον λαό και στρατηγική προσήλωση στον στόχο της ηγεμονίας.
Μα πώς θα πείσει η Αριστερά, ο χώρος που εσείς εκπροσωπείτε ως Νέα Αριστερά, όταν η αξιοπιστία του είναι στα τάρταρα; Η Νέα Αριστερά μεταφέρει μάχες στη βουλή και παρεμβαίνει κοινωνικά, αλλά αυτό δεν της δίνει την ώθηση που χρειάζεται.
Είναι αλήθεια ότι η παρουσία της Νέας Αριστεράς στη Βουλή είναι πολύ καλή. Θέτει ζητήματα, δίνει μάχες, μεταφέρει κοινωνικά μέτωπα στο κοινοβούλιο. Ταυτόχρονα αυτό δεν κεφαλαιοποιείται στο πολιτικό επίπεδο. Για αυτό, πιστεύω ότι το πρόβλημα είναι ο νεφελώδης στρατηγικός προσανατολισμός της Νέας Αριστεράς. Για αυτόν ακριβώς το λόγο είναι κρίσιμο να απασχολήσει το κόμμα μας η στρατηγική κατεύθυνση και η διαμόρφωση πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών. Άλλωστε μπαίνει εμφατικά και από τα μέλη της Νέας Αριστεράς. Αυτό είναι κοινός τόπος στη Νέα Αριστερά, συμφωνούμε όλοι.
Φαίνεται ότι υπάρχει χώρος και επιθυμία για ένα κόμμα ή μια συμμαχία που θα αποτελέσει τον δεύτερο πόλο και θα δώσει τη μάχη ενάντια στη ΝΔ. Ποια η θέση σου για αυτό; Η Νέα Αριστερά θέλει να παρέμβει σε αυτή τη συζήτηση; Και με τι τρόπο και όρους;
Προφανώς και έχει σημασία να πέσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη υπό το βάρος μίας πίεσης από τα αριστερά. Οτιδήποτε άλλο είναι αναχωρητισμός. Το κρίσιμο ερώτημα λοιπόν είναι πως εμπλεκόμαστε σε αυτό το μέτωπο, η στρατηγική μας, που έλεγα στην προηγούμενη απάντηση. Δεν θεωρώ ότι η συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ θα έχει την οποιαδήποτε δυναμική για να διαμορφώσει τους όρους για «να ρίξει τον Μητσοτάκη», αν αυτό είναι το ερώτημα. Ούτε η αναπαλαίωση φορεμένων λύσεων που απέτυχαν θα ευοδωθεί τώρα. Το αντίθετο. Μεγαλύτερη απαξίωση και μεγαλύτερη κρίση αξιοπιστίας για την Αριστερά θα προκύψει και τότε θα είναι που θα στρωθεί το χαλί για την ακροδεξιά. Το πρόβλημα της Αριστεράς σήμερα σχετίζεται πολύ περισσότερο, με την αδυναμία όλων των πολιτικών της υποκειμένων να αναπτύξουν αμφίδρομες σχέσεις με τον λαϊκό παράγοντα, να τον κινητοποιήσουν και να τα κινητοποιήσει, να τον εμπνεύσουν και να τα εμπνεύσει. Οι μόνες περιπτώσεις που η Αριστερά στην Ελλάδα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις ήταν όταν συμμετείχε οργανικά στα κοινωνικά κινήματα, απέκτησε κοινωνική χρησιμότητα μέσα από αυτά, διαπαιδαγωγήθηκε και διαπαιδαγώγησε. Σήμερα αυτό φαντάζει αριστερίστικος παλιμπαιδισμός. Έλα μου όμως, που πάντοτε ιστορικά ήταν ο καθοριστικός παράγοντας, που δεν μπορείς να τον παραβλέψεις και να περάσεις βολονταριστικά στην επόμενη πίστα.
Ο Αλ. Τσίπρας επιδιώκει να επανεμφανιστεί στην κεντρική πολιτική σκηνή και να αναλάβει τον ρόλο του ρυθμιστή. Αυτό ακόμα δεν το έχει χρωματίσει ιδεολογικοπολιτικά, ούτε έχει περιγράψει κάποιο πρόγραμμα ή θέσεις. Ωστόσο, καταγράφεται δημοσκοπικά και γίνεται πολλή συζήτηση στα ΜΜΕ. Ποια η εκτίμησή σου;
Θα έλεγα ότι σε διαφορετικές παρεμβάσεις έχει περιγράψει ένα αντιθετικό προφίλ και αυτό είναι χειρότερο ακόμη, από το «καθόλου πρόγραμμα ή θέσεις». Η ομιλία του Α. Τσίπρα στο συνέδριο του Economist στην Θεσσαλονίκη ήταν μία ομιλία που σαφώς κοιτούσε προς το Κέντρο του πολιτικού συστήματος, ενώ η συνέντευξη του στην ΕΦΣΥΝ, την «έβγαινε» από αντι-συστημικά στην καλύτερη ανάγνωση, μέχρι αντι-πολιτικά στην χειρότερη. Το «μία έτσι, μία αλλιώς» στο ιδεολογικοπολιτικό στίγμα, ήταν και αυτό πλήρωσε πολύ ο ΣΥΡΙΖΑ το προηγούμενο χρονικό διάστημα και έφτασε σήμερα όλη η Αριστερά σε αυτή την κρίση. Πολλές φορές όλοι λέμε για κρίση αξιοπιστίας, ε αυτή είναι η κρίση αξιοπιστίας! Όταν σε κάθε τοποθέτηση παρουσιάζεσαι αλλιώς, ανάλογα με μετρήσεις, δημοσκοπήσεις, στοχεύσεις ακροατηρίων και δεν ξέρω και εγώ τι. Χρειάζεται και μία ιδεολογική άγκυρα στην πολιτική, γιατί αλλιώς ούτε σχέσεις εμπιστοσύνης χτίζεις με το εκλογικό σώμα ούτε την αξιοπιστία επανακτάς.
Όπως και να έχει, τα κόμματα της αντιπολίτευσης από το Κέντρο έως τα Αριστερά θα στριμωχτούν να πάρουν θέση ή θα δουν απώλειες, προκαλώντας ανακατατάξεις…
Για να είμαι ειλικρινής πιστεύω ότι είναι πολύ νωρίς ακόμα. Μου κάνει εντύπωση η βιασύνη πχ. του ΣΥΡΙΖΑ να δηλώσει συμμετοχή σε ένα πολιτικό project που δεν έχει ανακοινωθεί. Σίγουρα, ο Α. Τσίπρας ό,τι πρωτοβουλία πάρει θα δημιουργήσει ανακατατάξεις και θα εντείνει τη ρευστότητα. Έχει αυτό το ειδικό βάρος για όλους τους λόγους.
Ο Τσίπρας με την κίνησή του αυτή ενταφίασε το κόμμα του οποίου ήταν πρόεδρος, τον ΣΥΡΙΖΑ. Πολλοί προεξοφλούν το τέλος και της Νέας Αριστεράς. Η Νέα Αριστερά πώς θα κινηθεί;
Σε σχέση με τα σενάρια γύρω από το πολιτικό project του Α. Τσίπρα οροθετούμαστε. Και η οριοθέτηση έχει να κάνει με βάση αυτά τα νεφελώδη, αλλά σαφώς τροχιοδεικτικά, που ακούμε ως τώρα.
Βλέπουμε να υπάρχουν διεργασίες και στον χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς. Συμμετέχετε ή θα επιδώξετε να συμμετέχετε σε αυτές τις συζητήσεις;
Η ανασύνθεση και η ανασυγκρότηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι ένα ελπιδοφόρο στρατηγικό σχέδιο που μπορεί να επικοινωνήσει ξανά με τα στρώματα εκείνα της κοινωνίας που συμπορεύτηκαν με την Αριστερά τα προηγούμενα χρόνια, αλλά στην πορεία απογοητεύτηκαν και αποσύρθηκαν από την πολιτική. Ένα τέτοιο σχέδιο μπορεί να πολιτικοποιήσει ξανά την κοινωνία και να την συνδέσει με το ιστορικό νήμα των αγώνων της Αριστεράς. Προφανώς δεν είναι εύκολο και πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τις αντικειμενικές δυσκολίες και τις υποκειμενικές, που δεν έχουν να κάνουν τόσο με το προγραμματικό επίπεδο ή το περιεχόμενο, όσο με τις διαφορετικές αναγνώσεις της πρόσφατης ιστορίας. Όμως τον πήχη που θα μετρηθούμε τον τοποθετεί η συγκυρία και η κοινωνία στο σήμερα.
Το αντιπολεμικό κίνημα αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό συσπείρωσε πολύ κόσμο. Μέσα από τον ακτιβισμό, τις δράσεις, τις κινητοποιήσεις τι διδάγματα και υπενθυμίσεις παίρνετε;
Τους τελευταίους μήνες οι κινηματικές διεργασίες γύρω από το αντιπολεμικό ζήτημα έχουν διαμορφώσει συνθήκες συνομιλίας, ζύμωσης και κοινής δράσης στον χώρο της Αριστεράς. Το March to Gaza, για κάποιους θεωρείται μία πρωτοβουλία επιτυχημένη μεν, η οποία όμως στερείται δυνατότητα γενίκευσης ως παράδειγμα σε άλλα μέτωπα, επειδή είναι θεματικά εστιασμένη και είναι δύσκολο για να δημιουργήσει πολιτικές μετατοπίσεις στην κεντρική πολιτική σκηνή. Δεν συμφωνώ. Το March to Gaza είναι η μεθοδολογία. Με τα προβλήματα της, σίγουρα, και τις δυσλειτουργίες. Αλλά είναι η μεθοδολογία του «δημόσιου χώρου της Αριστεράς», μετά από δέκα χρόνια ανομβρίας, περιχαράκωσης και κατάρρευσης των σχέσεων μεταξύ οργανώσεων και προσώπων. Γιατί χωρίς σχέσεις δεν φτιάχνονται οι χώροι, και χωρίς κινηματικές πρωτοβουλίες δεν φτιάχνονται οι σχέσεις. Και χωρίς χώρους δεν φτιάχνονται οι παρατάξεις. Και χωρίς παρατάξεις που να αγωνίζονται δεν αλλάζουν οι συσχετισμοί και δεν επιτυγχάνονται νίκες. Αυτό είναι ένα ωραίο μπλέξιμο για την απελευθέρωση των δυνατοτήτων της Αριστεράς, δεν νομίζεις;
Ιωάννα Δρόσου
Η ΕΠΟΧΗ
