Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. αναζητά μία απάντηση με ισχυρό πολιτικό περιεχόμενο. Αυτό που χάσαμε και για αυτό ηττηθήκαμε. Οι καιροί που έρχονται τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές περιβάλλον έχουν μεγάλες προκλήσεις. Η πράσινη μετάβαση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η νέα τεχνολογική επανάσταση με επίκεντρο την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η Δημοκρατία δοκιμάζεται, με τα θεσμικά αντίβαρα να υποχωρούν και τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας στους θεσμούς να κλιμακώνεται. Οι προκλήσεις αυτές προστίθενται στη μεγάλη κρίση της πανδημίας, στην ενεργειακή κρίση και στην επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη. Ο μεγάλος κύκλος της παγκοσμιοποίησης και της φιλελευθεροποίησης των οικονομιών έκλεισε. Ο κόσμος άλλαξε. Νέες οικονομικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν ταχύτερα από τις δυτικές οικονομίες. Οι ανισότητες στις δυτικές κοινωνίες διευρύνθηκαν. Ο πλούτος συγκεντρώνεται στο πιο πλούσιο κομμάτι, οι μεσαίες τάξεις συμπιέζονται και οι μισθωτές έμειναν στάσιμες.
Σήμερα οι οικονομικοί πόλεμοι επανέρχονται, η οικονομική πολιτική αλλάζει, το κράτος επιστρέφει και η διανομή του εισοδήματος είναι στο επίκεντρο. Η πρόσφατη ενεργειακή και οικονομική κρίση κατέδειξε ότι ήταν ο πληθωρισμός υπερκερδών, ο οποίος εδράζεται στις ανεξέλεγκτες ολιγοπωλιακές δομές και στις ακόρεστες αγορές, που αδρανοποίησε τα παραδοσιακά εργαλεία οικονομικής πολιτικής και επέτεινε την κρίση.
Χρειάζονται βαθύτερες τομές που θα επαναφέρουν την οικονομία σε τροχιά συμβατή με τους πράσινους στόχους και με την κοινωνία στο προσκήνιο. Η Αριστερά θέλει να προσδέσει τον στόχο της πράσινης μετάβασης με μία ισχυρή παραγωγική βάση, συμβατή με τον πράσινο μετασχηματισμό της γεωργίας και της βιομηχανίας, με νέες δυναμικές πράσινες τεχνολογίες και νέες βιομηχανικές δραστηριότητες, με καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, με συμμετοχικό και συμπεριληπτικό τρόπο, και την ενεργειακή δημοκρατία στο επίκεντρο.
Οι νέες τεχνολογικές προκλήσεις απαιτούν ρυθμιστικούς κανόνες, οι κυρίαρχες τεχνολογικές εταιρείες πρέπει να ελεγχθούν και ο κόσμος της εργασίας να βρει ένα νέο πλαίσιο μετάβασης στη νέα εποχή. Η Πολιτεία καλείται να ελέγξει τη μονοπωλιακή ισχύ και να απελευθερώσει τις οικονομικές δυνάμεις των πολλών, να δημιουργήσει νέα πεδία τεχνολογικής προόδου συμβατής με τις ανάγκες της εργασίας και της κατανάλωσης, να μετασχηματίσει το κράτος και τη διοίκηση, να επαναφέρει την τοπικότητα και την αποκέντρωση, να ενισχύσει τις κοινότητες, την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών και να διασφαλίσει την ισότιμη πρόσβαση σε αυτές.
Το ζήτημα των θεσμών είναι κεντρικό θέμα. Μία χώρα χωρίς ικανή θεσμική υποδομή, χωρίς διακριτούς κανόνες, χωρίς ισχυρό Κράτος Δικαίου, χωρίς έγκαιρη απονομή δικαιοσύνης είναι εξ ορισμού αναξιόπιστη από αναπτυξιακή σκοπιά, είναι ευάλωτη στην αυθαιρεσία και μη δεκτική σε οικονομικές αλλαγές. Η Ελλάδα δοκιμάστηκε και δοκιμάζεται σε όλα αυτά από τη διακυβέρνηση της Ν.Δ.
Οι περισσότερες πολιτικές συνδιαμορφώνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ευρώπη φέρει το νεοφιλελεύθερο αποτύπωμα που έχει εγγραφεί στις καταστατικές αρχές και στην αρχιτεκτονική της. Καλούμαστε ως ευρωπαϊστές να δίνουμε τη μάχη στην ίδια την Ευρώπη, επιδιώκοντας τη ριζική αλλαγή της, προσθέτοντας ως σταθερές, πέρα από την οικονομική ενοποίηση, την κοινωνική πολιτική και τις ισχυρές πολιτικές μείωσης των ανισοτήτων.
Σήμερα περισσότερο παρά ποτέ Δεξιά και Αριστερά εμφανίζονται με δύο ανταγωνιστικές στρατηγικές για την ηγεμονία στο επίπεδο των ιδεών και της πολιτικής. Η Ν.Δ. εμμένει στην ακροδεξιά ατζέντα στο μεταναστευτικό και στα εθνικά θέματα. Η Άκρα Δεξιά καραδοκεί στην Ευρώπη και αλλού. Τροφοδοτείται από τις ανισότητες και τις κοινωνικές ομάδες που άφησε πίσω η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Εμπλέκονται με νεοεθνικιστικά και αντιμεταναστευτικά ρεύματα σκέψης. Για την Αριστερά είναι υπαρξιακό καθήκον να αντιπαλέψει σε κοινωνικό και ιδεολογικό πεδίο την Άκρα Δεξιά. Ακόμα πιο επιτακτικό, όμως, να συγκρουστεί με την οικειοποίησή της από τη Δεξιά, με τον εμφανή «εξαγνισμό» της και μάλιστα από τη διευρυμένη «Κεντροδεξιά», σε μία κοινωνία που μετατοπίζεται σε πιο συντηρητικές κατευθύνσεις.
Το ίδιο ισχύει και στο μεταναστευτικό. Μία χώρα που ασθμαίνει δημογραφικά, που δεκάδες τομείς της οικονομίας -πρωτογενής τομέας, τουρισμός, εστίαση- δεν μπορούν να αποδώσουν ελλείψει εργατικών χεριών, επιλέγει να καταπολεμά κάθε μορφής νομιμότητας στην είσοδο προσφύγων από εστίες πολέμου και να κρατάει πρόσφυγες και μετανάστες σε δομές χωρίς καμία διαδικασία.
Στην οικονομία η Ν.Δ. επιλέγει τη φιλελεύθερη ατζέντα με έμφαση στις ιδιωτικοποιήσεις σε υποδομές, Παιδεία, Υγεία, ασφάλιση. Οι δημόσιες παρεμβάσεις εξυπηρετούν την υπερκερδοφορία των αγορών και την απάλυνση των ακραίων ανισοτήτων που η πολιτική της παράγει. Επιπρόσθετα, έχει μία συντηρητική κοινωνική ατζέντα με το υπουργείο Οικογένειας (αντιγράφοντας τον γείτονα Ερντογάν), αλλά με αναλαμπές στα θέματα των δικαιωμάτων, όπου υστερεί έναντι του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Το «όραμα της Ν.Δ.» είναι μία από τα ίδια. Γκρίζες ζώνες παντού, αυθαίρετα, ανάλωση περιβαλλοντικών πόρων, φοροδιαφυγή, ρουσφέτια, εργασιακή αυτορρύθμιση, χρήση των δημόσιων πόρων για ευνοϊκές ρυθμίσεις για λίγους, μικροβολέματα για περισσότερους και ασφυκτικός πολιτικός έλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης και πληθώρας άλλων θεσμών. Το αναπτυξιακό μοντέλο της Ν.Δ. είναι εγκλωβισμένο στις επιλογές της αγοράς – τουρισμός, ρίαλ εστέιτ, υπηρεσίες. Η δεύτερη πιο φτωχή χώρα στην Ευρώπη παραδέρνει με μία έωλη ανάπτυξη, επενδύοντας στην οικονομία του χθες, με δόσεις μάλιστα «οικονομικού μεγαλοϊδεατισμού».
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα «αναπτυξιακό σοκ», μία βαθιά μεταρρυθμιστική τομή, που θα διαρρήξει το βαλτωμένο πεδίο της αργής ανάπτυξης, το οποίο εδράζεται στην κατασπατάληση των φυσικών πόρων, στον ασφυκτικό κλοιό των επιχειρήσεων και των επιχειρηματιών του χθες, στη συνεχή ανακατανομή των κορεσμένων κλάδων, του ασφυκτικού ελέγχου των ΜΜΕ και της επιδοτούμενης δημόσιας προπαγάνδας που εξυμνεί έναν κλειστό κύκλο επιχειρηματικών επιτευγμάτων. Έφτασε η ώρα η ελληνική οικονομία να κάνει ένα αποφασιστικό βήμα.
Η Αριστερά είναι σταθερά δεσμευμένη από τις αρχές της συνεργασίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης και της συμπεριληπτικότητας. Η οικονομία που επιδιώκει έχει επιλογές, στρατηγική, συμμετοχική συστράτευση, εδράζεται στον κόσμο της εργασίας και της δημιουργίας. Επιδιώκει να ενεργοποιήσει τον δημόσιο, τον ιδιωτικό και τον κοινωνικό τομέα της οικονομίας σε στρατηγικές επιλογές που διασφαλίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, που ανοίγουν νέα πεδία ανάπτυξης, που δημιουργούν τομές, κινητοποιούν το ανθρώπινο δυναμικό, που αξιοποιούν δυνατότητες και ευθυγραμμίζουν την οικονομία με τον βηματισμό της ευρύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας.
Χρειάζεται ένα «αναπτυξιακό κράτος», ένα κράτος που θα κάνει τις συγκρούσεις και θα απελευθερώσει τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας με ισχυρή βιομηχανική και αγροτική πολιτική, με πράσινη μετάβαση μέσω της ενεργειακής δημοκρατίας, με συγκροτημένα μέτρα του μετασχηματισμού της αγροτικής οικονομίας, με σταθερά βήματα προς μία κυκλική οικονομία, με την αποφασιστική στροφή σε νέους τεχνολογικούς και παραγωγικούς κλάδους, την αναβίωση παλιών, τη ρύθμιση των ολιγοπωλιακών κλάδων, τη διαμόρφωση δημόσιων πυλώνων σε στρατηγικούς κλάδους, τη χάραξη μιας ριζικά διαφορετικής πολιτικής στον Πολιτισμό, στις τέχνες, στην αρχαιολογία, μετατρέποντας τον Πολιτισμό σε τομέα αιχμής.
Οι μεταρρυθμίσεις που προέχουν είναι η ισχυροποίηση του ενιαίου καθολικού κοινωνικού κράτους, μία μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση, η ολοκλήρωση με πλήρεις κανόνες στη χωροταξία και στο περιβάλλον, η ουσιαστική αποκέντρωση του κράτους, η άρση κάθε ελέγχου στους θεσμούς, η βαθιά μεταρρύθμιση της ίδιας της Δημόσιας Διοίκησης και των αρμοδιοτήτων της, η δραστική μείωση των υπουργείων (η ακύρωση της τραγελαφικής εικόνας των 62 υπουργών), η αναμόρφωση του συνόλου της νομοθεσίας με την κωδικοποίησή της και την αδρανοποίηση των συνεχών τροπολογιών. Η ψηφιοποίηση μπορεί να αποτελέσει το βασικό εργαλείο για την απλοποίηση των διαδικασιών, τη διαύγεια, τη διαφάνεια και την κανονικοποίηση όλου του συστήματος της διοίκησης. Η ισχυρότερη κρατική παρουσία δεν σημαίνει πατερναλιστικό κράτος, αλλά ένα κράτος που «θα ενθαρρύνει, θα δημιουργεί ευκαιρίες και εμπιστοσύνη».
Αυτήν την Ελλάδα καλείται ο ΣΥΡΙΖΑ να διεκδικήσει και να διαμορφώσει. Πρέπει να είναι πιο αναπτυξιακή, πιο πράσινη, πιο παραγωγική, πιο δίκαιη, πιο ισότιμη, πιο δικαιωματική, πιο πλουραλιστική, πιο δημοκρατική, πιο ανθρώπινη, πιο ανεκτική, πιο ευρωπαϊκή, πιο φιλειρηνική, πιο συμμετοχική, πιο ανοιχτή στην κοινωνική κινητικότητα.
Οι καιροί απαιτούν έναν ΣΥΡΙΖΑ ισχυρό. Ένα κόμμα με μεγάλη οργανωτική αναδιοργάνωση, με κανόνες ενιαίου και ανοιχτού κόμματος, με συλλογικότητα, με οικειοποίηση της νέας δυναμικής της επικοινωνίας, των δικτύων, της καμπάνιας σε μία ψηφιακή εποχή, με αποφασιστικότητα για ένα δυναμικό άνοιγμα και συστράτευση σε ένα πολιτικό εγχείρημα ρήξεων και αλλαγών.
*Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και βουλευτής του Β1 Βόρειου Τομέα
