Ευκλείδης Τσακαλώτος: Εντάχθηκα στην Αριστερά γιατί θέλω να αλλάξω τον κόσμο

– Στον δημόσιο διάλογο μετά τις εκλογές έχουν αναφερθεί πολλά από τα αίτια της ήττας και με πολλά από αυτά συμφωνώ. Η στρατηγική της απλής αναλογικής δεν υπηρετήθηκε με συνέπεια και αυτό οδήγησε σε μια πρόταση εξουσίας που δεν γινόταν πειστική. Ταυτόχρονα, ο χώρος μας έδειχνε αδυναμία να προβάλλει τις επεξεργασμένες του προτάσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά το μοντέλο παραγωγής και τη στρατηγική μέσα από την οποία μπορεί να γίνει εφικτό.

Σίγουρα, στην ήττα συνέβαλε κι ένα έλλειμμα προσέγγισης κοινωνικών στρωμάτων και κατηγοριών που προνομιακά μας ενδιαφέρουν. Σε αυτό βέβαια έχουν μερίδιο ευθύνης και τα συστημικά ΜΜΕ, αλλά δεν παύει να αποτελεί ένα στοιχείο που μας προκαλεί προβληματισμό.

Τέλος, νομίζω ότι δεν καταφέραμε συλλογικά να αντιπαρατεθούμε με θετικό τρόπο με την κληρονομιά της δικής μας διακυβέρνησης. Παρά τον γενναίο απολογισμό που είχε γίνει, πολλά στελέχη και μέλη μας αξιολογούσαν με διαφορετικό τρόπο τη συνεισφορά της δικής μας διακυβέρνησης, συχνά αποδεχόμενα τα επιχειρήματα του αντιπάλου.

– Είχατε πει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να υποτιμά τον αντίπαλό του και εξαντλείται στο να τον αποκαλεί «απατεώνα». Αισθάνεστε ότι το αποτέλεσμα σας δικαίωσε; Hταν λάθος η αντιπολιτευτική τακτική;

– Είχα ασκήσει κριτική στον δημόσιο λόγο που παρήγε ο χώρος μας κάποιες φορές, όχι από εκτίμηση για τον σημερινό πρωθυπουργό ή αναγνωρίζοντας την ειλικρίνειά του, αλλά γιατί συχνά αισθανόμουν ότι η κριτική που ασκούσαμε, και σε ορισμένες περιπτώσεις το ύφος μας, λειτουργούσε εις βάρος της ανάδειξης των δικών μας πολιτικών προτάσεων και προτεραιοτήτων.

– Θα ήταν καλύτερη η επίδοση του ΣΥΡΙΖΑ αν είχαν υιοθετηθεί οι πιο αριστερές θέσεις της «Ομπρέλας», που σε ζητήματα όπως το Μεταναστευτικό ή η Ασφάλεια φαινόταν να αποδοκιμάζονται από τους ψηφοφόρους του Κέντρου;

– Δεν υπάρχει καμία μέτρηση της κοινής γνώμης που να μας υποδεικνύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε επειδή ήταν υπερβολικά αριστερός ή υπέρ το δέον κεντρώος. Αυτό που μας υποδεικνύουν είναι ότι από το 2019 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μια σημαντική συρρίκνωση της αξιοπιστίας του. Αρα εμείς, κατά την άποψή μου, χάσαμε όχι εξαιτίας αυτών που λέγαμε, αλλά διότι αυτά που λέγαμε δεν ήταν πιστευτά ή διότι οι αντίπαλοί μας επιτυχώς κατάφερναν να παρουσιάζουν τις προτάσεις και την κριτική μας ως ανεδαφικές ή ιδεολογικά «κολλημένες».

Αυτό εξάλλου ισχύει και για τα δύο παραδείγματα που φέρνετε. Σε αυτά τα θέματα η Αριστερά στη χώρα μας έχει ρεαλιστικές προτάσεις που αντιστοιχούν στις σύγχρονες προκλήσεις, ενώ, αντίθετα, η Δεξιά επιλέγει να ιδεολογικοποιεί την ασφάλεια και το μεταναστευτικό εις βάρος της ουσίας.

Η μετανάστευση π.χ. είναι ένα φαινόμενο που θα αποτελέσει πάγιο στοιχείο στις κοινωνίες του μέλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο, η χώρα χρειάζεται μια στιβαρή πολιτική πρώτης υποδοχής, που να λαμβάνει υπ’ όψιν τις διεθνείς συμβάσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα και ταυτόχρονα μια πολιτική διαρκείας για την ενσωμάτωση τμήματος αυτού του μετακινούμενου πληθυσμού προς όφελος της εθνικής της οικονομίας. Αντί γι’ αυτό, η Ν.Δ. θεωρεί ότι οι ακραίες πρακτικές και η ακραία ρητορική «πουλάνε». Και έχει τεράστια ευθύνη που στη χώρα μας «άνθησε» σήμερα μέχρι και η αυτοδικία, με περιπλανώμενους κυνηγούς μεταναστών να στοιβάζουν τη «λεία» τους σε καρότσες και συστημικά ΜΜΕ να σχετικοποιούν την αξία της ζωής των ανθρώπων που χάθηκαν στη Δαδιά.

Ομοίως και με την ασφάλεια. Η χώρα σήμερα αντιμετωπίζει με τους χειρότερους όρους τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης και η Ν.Δ. έκανε σε τέσσερα χρόνια μηδενικές προσλήψεις πυροσβεστών και εκατοντάδες προσλήψεις στην πανεπιστημιακή αστυνομία, θεωρώντας ότι η πολιτική της μηδενικής ανοχής προς τη νεολαία είναι σημαντικότερη από την προστασία του φυσικού περιβάλλοντός της. Τα αποτελέσματα τα βιώνουμε αυτές τις μέρες με τραγικό τρόπο.

Δεν υπάρχει καμία μέτρηση που να μας υποδεικνύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε επειδή ήταν υπερβολικά αριστερός ή υπέρ το δέον κεντρώος. Αυτό που μας υποδεικνύουν είναι ότι από το 2019 ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μια σημαντική συρρίκνωση της αξιοπιστίας του.

– Πιστεύετε πως η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα ήταν μονόδρομος;

– Στην πολιτική δεν υπάρχουν μονόδρομοι. Η απόφαση του Αλέξη Τσίπρα δεν ήταν απλή, ούτε αυτονόητη, και πιστεύω ότι την έλαβε έπειτα από σοβαρό πολιτικό προβληματισμό. Αυτή τη στιγμή, δεδομένου και του εκλογικού αποτελέσματος, διαχειριζόμαστε την επόμενη μέρα και είναι πολύ σημαντικό ότι ο Αλέξης παραμένει στρατευμένος στον συλλογικό μας σκοπό.

– Τι σκοπεύετε να αλλάξετε στο κόμμα αν εκλεγείτε, στη λειτουργία του και το στίγμα του; Θέλετε ένα κόμμα αριστερό; Κεντροαριστερό; Αριστερό, αλλά με «αστική αυτοπεποίθηση»;

– Είναι ένα πολύ κρίσιμο ερώτημα, με αρκετό βάθος. Τα τελευταία δέκα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ εξελίχθηκε ραγδαία ως κόμμα από όλες τις απόψεις: πολιτικά, οργανωτικά, λειτουργικά, προσπαθώντας να ενσωματώσει εν κινήσει τις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετώπισε, με αποκορύφωμα τη διακυβέρνηση της χώρας και τη δική του εκλογική διεύρυνση και απήχηση. Συγχρόνως, όμως, είχαμε και μια ρευστοποίηση του κόμματος, που δεν βοήθησε στην αποτελεσματικότητά του.

Ολα αυτά πρέπει να αξιολογηθούν όσον αφορά τη λειτουργία μας από δω και πέρα. Οι δομές οφείλουν να παράγουν ουσιώδη πολιτική σε όλα τα επίπεδα, τα μέλη να νιώθουν ότι η συμμετοχή τους έχει αποτύπωμα. Η δουλειά που πρέπει να κάνουμε για την παρέμβασή μας σε παραδοσιακούς και πιο σύγχρονους κοινωνικούς «χώρους» (στην αυτοδιοίκηση, στον συνδικαλισμό, σε πεδία μαζικής κοινωνικοποίησης τα οποία η Αριστερά πρέπει να κατανοήσει καλύτερα) είναι κομβικής σημασίας και χρειάζεται οραματισμό και στρατηγική.

Οσον αφορά το πολιτικό στίγμα, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα της Αριστεράς, της νέας, σύγχρονης Αριστεράς που πιστεύω ότι διαθέτει τα πιο αξιόπιστα εργαλεία για να παράξει πολιτικό λόγο και προτάσεις για την εποχή μας. Και είμαι βέβαιος ότι αυτός ο λόγος μπορεί να έχει απήχηση σε ένα ευρύτατο κοινωνικό ακροατήριο, συμπεριλαμβανομένου του προσδιοριζόμενου ως «προοδευτικού χώρου».

– Η πολυφωνία προκάλεσε πολλά προβλήματα στον ΣΥΡΙΖΑ στο παρελθόν, αλλά και οι εκτός γραμμής τοποθετήσεις. Θα προχωρούσατε ως πρόεδρος στη διαγραφή ενός στελέχους που ακολουθεί δική του γραμμή και δικό του ύφος, υπονομεύοντας έτσι τη γραμμή του κόμματος;

– Η πολυφωνία είναι μία πολιτική παρακαταθήκη του συγκεκριμένου χώρου της Αριστεράς από τον οποίο έλκει την καταγωγή του ο ΣΥΡΙΖΑ και νομίζω ότι αποτέλεσε πυξίδα για όλα αυτά που κατάφερε το συγκεκριμένο κόμμα. Συνεπώς, είναι ένα πράγμα η πολυφωνία που πηγάζει από τεκμηριωμένες απόψεις και εκτιμήσεις για τη συγκυρία και διαφορετικό πράγμα ενδεχόμενες προσωπικές στρατηγικές που υπονομεύουν το συλλογικό εγχείρημα. Οι προϋποθέσεις για τη διαγραφή ενός μέλους είναι συγκεκριμένες, προβλέπονται στο καταστατικό του κόμματος και δρομολογούνται από συγκεκριμένα όργανα του κόμματος. Αρα είναι αποτέλεσμα μιας συλλογικής απόφασης και όχι ενός προεδρικού προνομίου.

– Αν τελικά τα μέλη δεν σας δώσουν το χρίσμα για να αναλάβετε την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, με πόση σιγουριά θα λέγατε ότι θα μείνετε στο κόμμα; Μήπως αυτή η απόφαση εξαρτάται και από τον νικητή των εκλογών;

– Αυτό που μπορώ να σας πω με σιγουριά είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν απαρτίζεται από Καπουλέτους και Μοντέκους που ερίζουν για μία αφορμή που έχουν ξεχάσει. Η ενότητα του κόμματός μας είναι ένα από τα βασικά διακυβεύματα αυτής της περιόδου και το εξαιρετικό κλίμα μέσα στο οποίο διεξάγεται η προεκλογική διαδικασία αποδεικνύει ότι όλοι το συναισθανόμαστε. Συνεπώς, ναι θα μείνω στο κόμμα, ακόμα και στην –απίθανη– περίπτωση που δεν εκλεγώ πρόεδρος.

– Θα μείνετε ως εσωκομματική αντιπολίτευση; Ή πιστεύετε ότι αυτές οι εσωτερικές διαχωριστικές γραμμές μπορούν να εκλείψουν;

– Νομίζω ότι η προηγούμενη απάντηση καλύπτει αυτό το ερώτημα. Ο σκοπός μας είναι συλλογικός και θα τον υπηρετήσω με όλες μου τις δυνάμεις.

– Ποιος θα πρέπει να είναι ο πήχυς του ΣΥΡΙΖΑ για τις ευρωεκλογές που έρχονται σε περίπου 10 μήνες; Απλώς να παραμείνει στη δεύτερη θέση; Είναι ρεαλιστικό να υποστηρίζει κάποιος στην Κουμουνδούρου πως μπορεί να ξεπεράσει τη Νέα Δημοκρατία;

– Θα μου επιτρέψετε να μην απαντήσω με ποσοτικούς όρους σε αυτήν την ερώτηση, αλλά να μπω στην ουσία. Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται αντιμέτωπος με νέα δεδομένα όσον αφορά την πολιτική του απήχηση. Ταυτόχρονα διαχειρίζεται την ανασυγκρότησή του, η οποία προχωράει με ψύχραιμο και έντιμο τρόπο. Οι επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις δεν θα είναι εύκολες, είναι όμως καθοριστικές για το κόμμα μας και για τη διαμόρφωση του πολιτικού τοπίου στη χώρα. Υπάρχει τεράστια ανάγκη για ισχυρό αντιπολιτευτικό λόγο απέναντι στην πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη και πιστεύω ότι σύντομα ο λόγος αυτός θα ξαναγίνει πλειοψηφικός. Αυτός είναι ο στόχος μας.

– Πολλοί σας κατηγορούν πως η διεύρυνση που αποφασίστηκε στο Συνέδριο του 2022 έμεινε στα χαρτιά και σας καταλογίζουν πολλές ευθύνες ότι την εμποδίσατε ως επικεφαλής της εσωκομματικής αντιπολίτευσης. Η συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ είναι κάτι που θα επιδιώξετε;