Wu Ming «Προλετκούλτ», μετάφραση: Άννα Γρίβα, εκδόσεις των συναδέλφων, 2021
Το Προλετκούλτ είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο των Wu Ming, της συγγραφικής κολεκτίβας από την Ιταλία που προήλθε από την αντίστοιχη παλιότερη ομάδα, τους Luther Blisset (που συνέγραψε το περίφημο Q, Ο Εκκλησιαστής, στα ελληνικά). Το όνομα Wu Ming σημαίνει στα κινεζικά «ανώνυμος» ή «κανένας» (βέβαια η ταυτότητα των μελών της κολεκτίβας είναι πλέον γνωστή, αν και αρνούνται αυστηρά κάθε φωτογράφιση).
Αυτή τη φορά το ταξίδι της συγγραφικής ομάδας στην πολιτικοκοινωνική ιστορία του πλανήτη τούς φέρνει στη νεότευκτη Σοβιετική Ένωση, τα πρώτα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, αν και αποτυπώνονται στιγμές και από την προεπαναστατική εποχή (το βιβλίο ξεκινάει με τη γνωστή ληστεία στην Τιφλίδα, το 1907).
Κεντρικό πρόσωπο στο βιβλίο είναι ο Αλεξάντρ Μπογκντάνοφ, ο συγγραφέας του περίφημου Κόκκινου πλανήτη και ηγετική μορφή του κινήματος της Προλετκούλτ. Ο Μπογκντάνοφ. ως θεωρητικός, έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια της συνείδησης του προλεταριάτου, δίνοντας πρωτοκαθεδρία σε μια πολιτιστική επανάσταση, σε μια νέα προλεταριακή κουλτούρα/ηθική/τέχνη σε αντιπαράθεση με την αστική, στην κατοχή της γνώσης, κυρίως, και όχι στην κατοχή των μέσων παραγωγής, με αποτέλεσμα να δεχθεί σκληρή κριτική από τον Λένιν για διανοουμενίστικο αστικό ιδεαλισμό και άλλα.
Αναμιγνύοντας διαφορετικά στιλ και είδη (εδώ είναι χαρακτηριστικό το στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας, που συνομιλεί με τον Κόκκινο πλανήτη του Μπογκντάνοφ και τη σοσιαλιστική ουτοπία στον Άρη) και χρησιμοποιώντας το συνήθως συμβατικό είδος του ιστορικού μυθιστορήματος, αλλά τοποθετώντας το σε κρίσιμες στιγμές των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων, οι Wu Ming μετατρέπουν στην ουσία κάθε μυθιστόρημά τους σε πολιτική τοποθέτηση, αποτυπώνοντας συνάμα με πολύ πειστικό τρόπο και τις συνθήκες, την κοινωνία στην οποία διαδραματίζονται αυτά τα γεγονότα. Έτσι και το Προλετκούλτ, είναι η δική τους ματιά/ανάγνωση σε εκείνη την εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο και στη σημαντική, με τα συν και τα πλην της, φιγούρα του Μπογκντάνοφ.
Οι (αυτόνομες από το Κ.Κ.) ομάδες που συνέθεταν τη δομή της Προλετκούλτ είχαν φτάσει στα τέλη του εμφυλίου να έχουν πάνω από 80.000 μέλη και να εμπλέκουν στις δραστηριότητές τους περί τις 400.000 ανθρώπους, λίγο λιγότερους απ’ όσους το κόμμα (βλ. Ρωσική επανάσταση. Κριτικές προσεγγίσεις σε μια διαρκή πρόκληση, εκδ. των συναδέλφων, 2021). Τελικά όλη αυτή η δομή της Προλετκούλτ υπάχθηκε στη Λαϊκή Επιτροπή Εκπαίδευσης, μετατράπηκε σε κομμάτι του κρατικού μηχανισμού και στις αρχές της δεκαετίας του’30 εξαφανίστηκε.
Κώστας Αθανασίου
Πηγή: Η Εποχή
