* Η ελληνική κυβέρνηση κατηγορήθηκε από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ότι καθυστέρησε από τις 22 Μαΐου έως τις 15 Ιουνίου για επικοινωνιακούς λόγους. Τελικά τι παραπάνω περιλάμβανε η απόφαση του τελευταίου συμβουλίου;
Το σχέδιο απόφασης του Eurogroup της 22ας Μαΐου, το οποίο απορρίψαμε, δεν επιτύγχανε σε καμία περίπτωση αυτό που επιτυγχάνει η απόφαση της 15ης Ιουνίου, η οποία μπορεί να μην είχε τόση σαφήνεια όση αξίζει ο ελληνικός λαός μετά από όλες τις θυσίες που έχει κάνει, αλλά είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη μετατροπή του φαύλου κύκλου σε ενάρετο. Ίσως το σημαντικότερο διαφοροποιητικό στοιχείο μεταξύ των δύο κειμένων είναι ότι το δεύτερο κλειδώνει τα μακροπρόθεσμα πρωτογενή πλεονάσματα, σε ποσοστό χαμηλότερο από ό,τι απαιτείται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης για χώρες που δεν είναι σε πρόγραμμα. Το κλείδωμα αυτό δίνει μεγαλύτερη σαφήνεια στα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, σταθεροποιώντας μια ακόμη παράμετρο -αντίστοιχης σημασίας με τον καθορισμό των ακαθάριστων χρηματικών αναγκών που έγινε με τη συμφωνία του Μαΐου του 2016. Αυτές οι αποσαφηνίσεις θα έχουν καθοριστική επίδραση στις μελλοντικές αποφάσεις για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, όπως η επιμήκυνση των ωριμάνσεων και οι ρυθμίσεις για την πληρωμή τόκων. Παράλληλα το κλείδωμα δίνει νόημα στον μηχανισμό που προώθησαν από κοινού η ελληνική και η γαλλική πλευρά, τη ρήτρα ανάπτυξης. Η διατύπωση του προηγούμενου Eurogroup, που είχε διαρρεύσει στην Καθημερινή, προέβλεπε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφώνεται σε επίπεδο “τουλάχιστον 2%”. Δυνητικά δηλαδή θα επέτρεπε πλεονάσματα σαφώς μεγαλύτερα του 2%, που θα μπορούσαν να φτάνουν -για να πω ένα τυχαίο παράδειγμα- το 4,5%! Με αυτή τη διατύπωση, μια πιθανή απάντηση σε ένα “κακό” σενάριο με ανάπτυξη χαμηλότερη της αναμενόμενης θα μπορούσε να βρίσκεται στην αύξηση των πρωτογενών πλεονασμάτων αντί να υπάρχουν πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Κλειδώνοντας, λοιπόν, το πρωτογενές πλεόνασμα και εισάγοντας τη ρήτρα ανάπτυξης δημιουργούμε συνθήκες ώστε οι διακυμάνσεις του οικονομικού κύκλου να επηρεάζουν τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και όχι το πρωτογενές πλεόνασμα. Μία ακόμη καθοριστική βελτίωση στο κείμενο βρίσκεται στην αντικατάσταση της διατύπωσης «αν χρειαστεί» (“if needed”), που υπήρχε στα παλαιότερα κείμενα του Eurogroup, με τη διατύπωση «στην έκταση που απαιτείται» (“to the extent needed”). Με βάση την τελευταία, η εφαρμογή των μέτρων για το χρέος είναι δεδομένη και οι μελλοντικές συζητήσεις θα αφορούν την έκταση της εφαρμογής τους. Η τελευταία θα εξαρτάται από ποσοτικοποιημένα και ξεκάθαρα κριτήρια. Με αυτόν τον τρόπο αίρεται και η τελευταία αβεβαιότητα που συνόδευε τις προηγούμενες αποφάσεις στις οποίες η εφαρμογή ή μη των μέτρων διατηρούσε ένα στοιχείο πολιτικής διαπραγμάτευσης και εξαρτιόταν και από την πολιτική βούληση πλευρών οι οποίες δεν ενεργούν πάντα έχοντας στο μυαλό τους το συμφέρον της Ελλάδας. Τέλος, αλλά σε καμία περίπτωση λιγότερο σημαντικό, είναι το γεγονός ότι υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια για τα αναπτυξιακά μέτρα και την ανάπτυξη εν γένει, στην όποια από εδώ και στο εξής θα δώσει έμφαση η κυβέρνηση.
* Υπάρχει πιθανότητα ένταξης της χώρας μας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης εντός του έτους και υπό ποιες προϋποθέσεις; Γιατί θα είναι σημαντική μια τέτοια απόφαση; Συνδέεται με τη δοκιμαστική έξοδο της Ελλάδας στις αγορές και πότε αυτή θα πραγματοποιηθεί; Πότε αναμένεται να υπάρξει πλήρης άρση των capital controls;
Η ΕΚΤ είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός που δεν μπορεί να δεσμευτεί προκαταβολικά σχετικά με την απόφαση για την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Ωστόσο στο άμεσο μέλλον πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ ενδέχεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο σχετικά με τη χρονικότητα της ένταξης. Προς αυτή την κατεύθυνση νομίζω ότι βοήθησε η αλλαγή στάσης του ΔΝΤ, μετά τις διάφορες βελτιώσεις στο ανακοινωθέν, που ένα μήνα πριν έβλεπε το ποτήρι στην καλύτερη περίπτωση μισοάδειο, ενώ τώρα το βλέπει εμφανώς παραπάνω από μισογεμάτο. Τις επόμενες εβδομάδες θα γίνει η εκταμίευση της δόσης. Συγχρόνως τα στελέχη του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ), σε συνάρτηση πάντα με τις εγχώριες και διεθνείς οικονομικές συνθήκες και σε συντονισμό με την κυβέρνηση, ενδέχεται να οργανώσουν μία δοκιμαστική έξοδο στις αγορές -η ακριβής χρονική στιγμή είναι ένα θέμα μάλλον τεχνικό, οπότε δεν είναι δυνατόν να κάνουμε ακριβή πρόβλεψη αυτή τη στιγμή. Επιπλέον συνεχίζουμε διαρκώς την προσπάθεια για τη σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών κεφαλαίων. Εκτιμούμε ότι, καθώς αυξάνεται η εμπιστοσύνη στην οικονομία, θα παρατηρήσουμε επιτάχυνση της επιστροφής των καταθέσεων και ενδυνάμωση του τραπεζικού συστήματος. Αυτό, όπως είναι λογικό, θα επιταχύνει και τη χαλάρωση των capital controls. Έτσι, λοιπόν, το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης και η αλλαγή στάσης του ΔΝΤ θέτουν τις βάσεις για τη διπλή έξοδο της Ελλάδας στις αγορές το ταχύτερο και από το Μνημόνιο το 2018. Σε αυτό συμβάλλει τα μέγιστα η τελική παράγραφος της δήλωσης του Eurogroup που αναφέρει την κοινή υποχρέωση των κρατών - μελών να βοηθήσουν και με την πληρωμή ληξιπροθέσμων και με τη δημιουργία αποθεμάτων.
* Κάποιες αποφάσεις, όπως η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους δεν παράγουν άμεσο αποτέλεσμα για τους πολίτες. Προκύπτουν οφέλη γι’ αυτούς από την απόφαση της 15ης Ιουνίου; Υπάρχει κάποιο κυβερνητικό σχέδιο για τα αδύναμα στρώματα που έχουν πληγεί πιο πολύ από όλους μέσα στην κρίση;
Ως κυβέρνηση είχαμε εξ αρχής ως πρωταρχικό στόχο, για ευνόητους λόγους, την ενίσχυση των χαμηλότερων στρωμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, σε εξαιρετικά αντίξοες δημοσιονομικές συνθήκες, έχουμε δημιουργήσει ένα ευρύ πλέγμα πολιτικών που στόχο έχουν είτε την άμεση παροχή πόρων είτε τη διευκόλυνση στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης (ΚΕΑ), που ενισχύει χιλιάδες συμπολίτες μας δίνοντάς τους μια ανάσα και μια βοήθεια για να καλύψουν βασικές ανάγκες επιβίωσης. Παράλληλα ως κυβέρνηση έχουμε διασφαλίσει τη δωρεάν πρόσβαση ανασφάλιστων συμπολιτών μας στο δημόσιο σύστημα υγείας. Δίνοντας προτεραιότητα σε αυτά τα στρώματα έχουμε επιβαρύνει παραπάνω από το αναμενόμενο τα μεσαία. Δε βοήθησε το γεγονός ότι οι δράσεις μας για τη βελτίωση της λειτουργίας του κράτους δεν έχουν αποδώσει καρπούς τόσο σύντομα όσο ελπίζαμε. Αλλά η προσπάθεια για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής έχει τώρα αρχίσει να αποδίδει, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται και σημαντική αύξηση των εσόδων από την αυξημένη χρήση ηλεκτρονικών συναλλαγών, καθώς και άλλα “μη παραμετρικά” μέτρα. Με την είσοδο στην ανάπτυξη και την όλο και καλύτερη απόδοση των μη παραμετρικών μέτρων θα υπάρχει μέριμνα να ελαφρύνουμε τα μεσαία στρώματα μειώνοντας (για παράδειγμα) τα φορολογικά βάρη, όπως φαίνεται και από το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που ψηφίστηκε στη Βουλή. Στα αντίμετρα έχουμε ήδη νομοθετήσει διάφορες άλλες δράσεις, που επηρεάζουν και σημαντικά τμήματα των μεσαίων στρωμάτων, όπως ενίσχυση ενοικίου, διεύρυνση του αριθμού των παιδιών που θα γίνονται δεκτά σε προσχολικές δομές κ.λπ. Στόχος αυτού του πλέγματος (το οποίο ουσιαστικά θέτει τις βάσεις για ένα κοινωνικό κράτος) είναι να παρέχουμε στα στρώματα που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες τόσο υπηρεσίες που θα βελτιώσουν το επίπεδο ζωής τους όσο και εφόδια και υποδομές που θα τους επιτρέψουν στο μέλλον να αποκομίσουν τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη από την ανάκαμψη. Φυσικά σε αυτό το πλαίσιο, ως κυβέρνηση και ως υπουργός Οικονομικών, στόχος μας είναι η ενίσχυση της τάσης μεταστροφής του οικονομικού κλίματος, που θα οδηγήσει σε αύξηση των επενδύσεων, οι οποίες με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε νέες θέσεις εργασίας και αυξημένη οικονομική δραστηριότητα. Βασικός πυλώνας αυτής της προσπάθειας είναι η συνεχής προσπάθεια ενίσχυσης της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος και η ενίσχυση της ρευστότητας των τραπεζών, ώστε να είναι σε θέση να παρέχουν χρηματοδότηση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Οι σχέσεις μου με τον Τσίπρα και οι σχέσεις μας με τους Γάλλους
“Συμφωνώ με το πρόγραμμα που υπηρετώ”
* Έχουν γραφτεί πολλά για τη σχέση σας με τον πρωθυπουργό. Υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις σε σχέση με τη στρατηγική που ακολουθείται, με πολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις; Σε ενδεχόμενο ανασχηματισμό θα επιθυμούσατε να συνεχίσετε από τη θέση στην οποία βρίσκεστε; Έχουν γραφτεί πολλά και γράφονται ακόμα περισσότερα όταν δεν υπάρχουν ειδήσεις. Τις περισσότερες φορές οι διαφωνίες επινοούνται και υπηρετούν πολιτικά σχέδια των αντιπάλων μας, εδώ και στο εξωτερικό, σε άλλες προσθέτουν σασπένς στα κυριακάτικά φύλλα: ο πρωθυπουργός που πλακώνεται με τον υπουργό Οικονομικών είναι μια είδηση που πουλάει, όσο και οι ταινίες με τον καλό και τον κακό. Έχουμε πει πολλές φορές, τόσο εγώ όσο και ο πρωθυπουργός, ότι η διαπραγματευτική μας στρατηγική είναι μια συλλογική υπόθεση, μια συλλογική βούληση που υπηρετούμε όλοι μας, ο καθένας από το πόστο του. Για την επιθυμία μου σε ενδεχόμενο ανασχηματισμού σας λέω ότι δεν έχω ερωτευθεί την καρέκλα μου ούτε αισθάνομαι ιδιοκτήτης του υπουργείου που υπηρετώ και μπορώ να είμαι πολιτικά χρήσιμος και από άλλα πόστα, στο κόμμα, την κυβέρνηση, το πανεπιστήμιο. Η μοναδική προϋπόθεση είναι να συμφωνώ με το πολιτικό πρόγραμμα που καλούμαι να υπηρετήσω.
* Σε αυτή τη φάση της διαπραγμάτευσης φαίνεται ότι υπήρξε στενή συνεργασία με τον Γάλλο ομόλογό σας. Η συγκεκριμένη θα συνεχιστεί πέραν της διαπραγμάτευσης; Συμφωνείτε με τις γαλλικές προτάσεις για την εμβάθυνση της Ευρωζώνης, τον κοινό υπουργό Οικονομικών και τον κοινό προϋπολογισμό;
Πράγματι η γαλλική κυβέρνηση και ιδιαίτερα ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Λεμέρ μας βοήθησαν πολύ στην πρόσφατη διαπραγμάτευση. Η δική μας επιθυμία είναι να δημιουργήσουμε μια πλατιά συμμαχία ενάντια στις πολιτικές λιτότητας και στην υποτίμηση του κοινωνικού κράτους και των εργασιακών δικαιωμάτων. Εργαστήκαμε για να εξασφαλίσουμε έναν κοινό βηματισμό των ευρωπαϊκών χωρών του Νότου -της Γαλλίας συμπεριλαμβανομένης- ενάντια στη λιτότητα, ανεξάρτητα από την πολιτική οικογένεια στην οποία ανήκει η κυβέρνηση της χώρας. Το ίδιο κάναμε και στο πεδίο των ευρωπαϊκών θεσμών προκειμένου να υιοθετηθεί η ατζέντα υπέρ των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Θεωρώ ότι η συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης θα γίνει κυρίαρχη αμέσως μετά τις γερμανικές εκλογές, -η ατζέντα έχει ήδη καθοριστεί -θα προσέλθουμε στον διάλογο με τις δικές μας επεξεργασίες, με τις επεξεργασίες της ριζοσπαστικής Αριστεράς και του ΚΕΑ για την ανάγκη επανίδρυσης της Ευρώπης, για τον εκδημοκρατισμό των ευρωπαϊκών θεσμών, για τις ανισότητες, για τις πολιτικές της δίκαιης ανάπτυξης, για την επαναθεμελίωση του κοινωνικού κράτους, για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, την προστασία του περιβάλλοντος. Δεν περιμένουμε τον διαιτητή να σφυρίξει την έναρξη, εργαζόμαστε εδώ και καιρό ώστε να προκύψει μια συμμαχία της ριζοσπαστικής Αριστεράς με τη σοσιαλδημοκρατία και τους Πράσινους.
Οι παλιοί μας σύντροφοι είναι άδικοι μαζί μας…
Άλλο να μιλάς για τον νεοφιλελευθερισμό, άλλο να αγωνίζεσαι για τον μετασχηματισμό της οικονομίας
* Πολλοί παλιοί σας σύντροφοι θεωρούν ότι κάνετε την ίδια διαχείριση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Πιστεύετε ότι μπορεί η Αριστερά να αφήσει το αποτύπωμά της σε συνθήκες επιτροπείας;
Νομίζω ότι οι παλιοί μας σύντροφοι μας αδικούν. Κατανοώ τις στρατηγικές διαφωνίες, ακόμα και εκείνες που προκρίνουν τη στάση της εθνικής αναδίπλωσης ή της αναμονής και της συσσώρευσης δυνάμεων. Καταλαβαίνω επίσης πόσο διαφορετικό είναι να μιλάς για τον νεοφιλελευθερισμό και την ηγεμονία, την επιβολή και να επιφυλάσσεις για τον εαυτό σου τον ρόλο της αποκάλυψης, δηλαδή της ερμηνείας της κίνησης του κεφαλαίου, τον καπιταλισμό του καιρού μας. Μόνο που η δική μας ευθύνη είναι διαφορετική, να πάμε τα πράγματα αλλού, με δεδομένους τους συσχετισμούς -συντριπτικά εναντίον μας. Δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε το πεδίο της πολιτικής σύγκρουσης περιμένοντας καλύτερες μέρες, γιατί αυτό θα σήμαινε μεταξύ άλλων σοβαρή επιδείνωση της ζωής των λαϊκών τάξεων και την ίδια στιγμή παραίτηση από κάθε απόπειρα μετασχηματισμού της οικονομίας και του κράτους. Πιστεύω ότι η Αριστερά έχει αφήσει ήδη το αποτύπωμά της, ενδεχομένως λιγότερο από ό,τι θα μπορούσαμε και σίγουρα λιγότερο από τις ανάγκες των ανθρώπων που εκπροσωπεί και οι οποίοι βιώνουν την κρίση, τη φτωχοποίηση, την ανασφάλεια. Έχετε δίκιο όταν επισημαίνετε τη συνθήκη της επιτροπείας ως έναν αρνητικό παράγοντα για την άσκηση αριστερής πολιτικής. Χρειάζεται βέβαια να κατανοούμε το πολλαπλό σύστημα επιβολής: του χρέους, των θεσμών, του Συμφώνου Σταθερότητας, των αγορών. Για να έχουμε επιτυχίες χρειάζεται να αλλάξουμε τον τρόπο που παράγουμε πολιτική, χρειαζόμαστε σαφές πολιτικό σχέδιο: άρα γνώση και επιχειρησιακή ετοιμότητα ώστε να μην κάνουμε λάθη, που χρειάζεται να τα μαζεύουμε την επόμενη μέρα, και συνοχή, δηλαδή συνυπευθυνότητα κάθε υπουργείου, μαζί με το κόμμα, στο συνολικό μας πολιτικό σχέδιο.
* Τα καθήκοντα του υπουργού Οικονομικών μπορεί να αρχίζουν, αλλά δεν τελειώνουν στην ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Ποια βήματα σκοπεύει να κάνει η κυβέρνηση για την επόμενη μέρα; Θα υπάρξουν οφέλη για την πραγματική οικονομία;
Οι οικονομολόγοι κάνουμε μια διάκριση μεταξύ της ανάπτυξης και της μεγέθυνσης. Παρότι στη δημόσια σφαίρα, όταν μιλάμε για ανάπτυξη, αναφερόμαστε αποκλειστικά στην αύξηση του ΑΕΠ -δηλαδή στη μεγέθυνση-, στην πραγματικότητα η ανάπτυξη είναι κάτι πολύ ευρύτερο το οποίο δεν περιλαμβάνει μόνο ποσοτικά στοιχεία, αλλά και ποιοτικά, όπως στοιχεία κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, στοιχεία περιβαλλοντικά, στοιχεία βελτίωσης της ποιότητας ζωής, στοιχεία διαχρονικότητας και αλληλεγγύης των γενεών. Σε αυτήν ακριβώς τη λογική θα πρέπει να κινηθούμε ώστε να υπάρξουν οφέλη για την πραγματική οικονομία. Ο δημοσιονομικός χώρος που μας δίνεται πρέπει να αξιοποιηθεί για την εφαρμογή ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης, το οποίο αφενός θα διορθώνει τις αδικίες, αφετέρου θα επιτρέπει σε όσους επλήγησαν από την κρίση να βιώσουν τα οφέλη της ανάκαμψης. Έτσι το δικό μας μοντέλο ανάπτυξης, όπως έχω ξαναπεί, πρέπει να μοιάζει περισσότερο με την αλεπού, που γνωρίζει πολλά μικρά πράγματα, και λιγότερο με τον σκαντζόχοιρο, που γνωρίζει μόνο ένα μεγάλο πράγμα. Θα έχει αναφορά σε πολλά μικρά και μεσαία έργα και όχι σε λίγα και φαραωνικά. Θα έχει μέριμνα για τις τοπικές κοινωνίες. Θα ξεκινάει αποκεντρωμένα, θα γίνει υπόθεση της κοινωνίας, ώστε στο τέλος αυτή να απολαύσει και τα οφέλη της.
Τη συνέντευξη πήρε ο Γιάννης Αγουρίδης
Πηγή: Η Αυγή
