Σύνταξη – Φωτογραφία: Κωστής Λιερός
Στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων γνωστού πολυκαταστήματος στο Σύνταγμα βρέθηκε χθες ο νεαρός Γάλλος Εντουάρ Λουί, συγγραφέας των πολυσυζητημένων «Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ» και της «Ιστορίας της βίας».
Στη συζήτηση, αφιερωμένη όχι μόνο στα δύο αυτά έργα που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αντίποδες, αλλά ακόμα περισσότερο στη θεματολογία και τον τρόπο προσέγγισης των χαρακτήρων και των κοινωνικών συνθηκών εντός των οποίων διαδραματίζονται οι ιστορίας του Λουί, συνομίλησαν μαζί του ο Δημήτρης Παπανικολάου, αναπληρωτής καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ο Κωστής Καρπόζηλος, ιστορικός, διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας.
Στην κάμερα του left.gr μίλησαν οι Κωστής Καρπόζηλος και Δημήτρης Παπανικολάου αμέσως μετά το τέλος της συζήτησης:
«Ο τρόπος που άνοιξε ο Εντουάρ Λουί τον διάλογο με το ελληνικό κοινό ήταν υποδειγματικός. Είπε τη δική του ιστορία πολιτικοποίησης, τη δική του ιστορία λογοτεχνικής απεύθυνσης και την ίδια ώρα έψαχνε να εντοπίσει εκείνες τις συνδέσεις που θα φέρουν αυτή την επικοινωνία στο επίπεδο του προσωπικού».
Ο μόλις 26 ετών, γεννημένος το 1992, Γάλλος συγγραφέας έγινε αμέσως γνωστός με την έκδοση του πρώτου του βιβλίου. Γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, το έργο πραγματεύεται τα βιώματα του νεαρού Εντύ Μπελγκέλ (το «βαφτιστικό» όνομα του συγγραφέα πριν ο ίδιος το καταχωρήσει και επίσημα ως Εντουάρ Λουί το 2013), ο οποίος καλείται ως ομοφυλόφιλος νέος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της φτώχειας και της μισαλλοδοξίας εντός της κοινωνίας του γαλλικού επαρχιακού βορρά στον οποίο γεννήθηκε και μεγαλώνει.
Σε μια από τις βαθιά υποβαθμισμένες κοινότητες που χαρακτηρίζουν σημαντικό μέρος της γαλλικής περιφέρειας, μακριά από την πρόσβαση σε μια σύγχρονη κοινωνική ιδέα για τη γαλλική κοινωνία, ο Εντουάρ περιγράφει το πως είναι να μεγαλώνεις ως γκέι σε ένα βίαιο περιβάλλον όπου η φτώχεια αποτελεί πλέον θεσμό που σε συνδυασμό με τη νεοφιλελεύθερη περιστολή του κοινωνικού κράτους διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό μείγμα που εντείνει όχι μόνο τις ανισότητες μεταξύ ελίτ και λαϊκών τάξεων, αλλά μπολιάζει τις τελευταίες με το δόγμα της μισαλλοδοξίας. Του ρατσισμού σε όλες τις μορφές του, με κυρίαρχες αυτές του κοινωνικού δαρβινισμού και των κυρίαρχων πατριαρχικών προτύπων για την οικογένεια και την αρρενωπότητα.
Το γεγονός των αντιδράσεων εκ μέρους της παρισινής διανόησης δεν ήταν κάτι που προκάλεσε κάποια έκπληξη. Άλλωστε ο Εντουάρ Λουί είχε παραχωρήσει πλέον στον κόσμο ένα κομμάτι του εαυτού του, το οποίο είχε να πει πολλά παραπάνω από την ιστορία ενός ευαίσθητου παιδιού που μεγαλώνει ως διαφορετικός ή είχε σαν βασικό σκοπό να προκαλέσει μια πρόσκαιρη συγκίνηση στον αναγνώστη.
Άλλωστε, όπως ο ίδιος τόνισε κατά τη χθεσινή συζήτηση στην Αθήνα: «Ήθελα να σπάσω εκείνο το μυθολογικό σχήμα του “διαφορετικού ανθρώπου”». Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση της Σιμόν ντε Μπουβουάρ, τόνισε: «Δεν γεννήθηκα διαφορετικός, έγινα διαφορετικός».
Ο Λουί ενόχλησε διότι, αντί να γράψει ένα βιβλίο για τους αποκλεισμένους, έστρεψε τη ματιά του προς της ελίτ «δίνοντας φωνή» σε εκείνους που δεν την έχουν. Παρουσίασε έναν κόσμο στους ισχυρούς, καλώντας τους να κοιτούν κατάματα το τέρας που δημιούργησαν πριν από κάθε νέα τους προσπάθεια να «εξαπολύσουν μύδρους» κατά του «λαϊκισμού».
Παράλληλα, έδωσε στον αναγνώστη – εκείνον τουλάχιστον που διαθέτει τα προνόμια της πρόσβασης στη μόρφωση και τη λογοτεχνία – τη δυνατότητα του αναστοχασμού πάνω στις κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες της ανόδου της ακροδεξιάς και μάλιστα με τέτοιο τρόπο όπου τον απαγκιστρώνει από το να διαβάσει τη συνύπαρξη φτώχειας και μισαλλοδοξίας ως «αντίφαση».
Ενοχλεί διότι «σπάει» την (αυτό)ενοχοποίηση της φτώχειας
Ταυτόχρονα, ο Λουί στέκεται απέναντι στο στερεότυπο του «απολίτιστου φτωχού» με εγγενή την τάση προς το μίσος. «Το χαρακτηριστικό του έργου του Λουί είναι πως δεν κατασκευάζει μια ιδεοτυπική εικόνα της γαλλικής αστικής τάξης, ούτε μια διαμονοποιημένη εκδοχή της βουτηγμένη στο λαϊκισμό και τη φτώχεια», λέει στο left.gr ο συνομιλιτής του πάνελ και ιστορικός, Κωστής Καρπόζηλος. «Δείχνει ότι η φτώχεια της είναι αντανάκλαση και συνειδητό δημιούργημα ενός κοινωνικού συστήματος», συμπληρώνει.
Η σχέση του Λουί με τη θεωρία είναι πρόδηλη στο έργο του. Δεν είναι μόνο το σημείο που ο νεαρός Εντύ ακούει μέσα από το στόμα της μάνας του να μιλούν όλοι οι άλλοι λόγοι. Άλλωστε ο ίδιος έχει επιμεληθεί ένα συλλογικό έργο πάνω στον Γάλλο κοινωνιολόγο Πιερ Μπουρντιέ, με κεντρικό θέμα την κριτική σκέψη και την πολιτική χειραφέτηση. Ο Λουί ήταν ο πρώτος που φοίτησε σε πανεπιστήμιο από την οικογένειά του, κόντρα σε ένα σενάριο που τον ήθελε εργάτη όπως τον πατέρα του, σε μια κοινωνία όπου η κοινωνική κινητικότητα είναι απούσα και η σχέση πολίτη και κοινωνικού κράτους, ανταγωνιστική.
Το αίτημα της χειραφέτησης αποτελεί κεντρικό στοιχείο και στην πολιτική δράση του συγγραφέα, ο οποίος όχι μόνο στήριξε και συμμετείχε ως ανοιχτά ομοφυλόφιλος στο πρόσφατο κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, αλλά και ως (συν)συγγραφέας του «Μανιφέστου για μια διανοητική και πολιτική αντεπίθεση», καταγγέλλει τη νομιμοποίηση της ακροδεξιάς ατζέντας στη γαλλική δημόσια σφαίρα και επιχειρεί να αναδείξει αποτελεσματικά εργαλεία για έναν (αριστερό) αντίλογο κατά της «φυσικοποίησης» της κοινωνικής ανισότητας.
Ο ίδιος άλλωστε αναφέρει πως, όπως αλλού έτσι και στη Γαλλία, το κοινωνικό bullying που υφίστανται τα λαϊκά στρώματα εδράζεται στο βαθιά ριζωμένο αφήγημα πως «ο φτωχός φταίει για την κατάστασή του». Ένας από τους βασικούς λόγους λοιπόν, λέει ο Εντουάρ Λουί, που το βιβλίο ενόχλησε είναι ότι αποπειράται να «σπάσει» αυτή τη βολική για κάποιους ενοχοποίηση.
«Ένας συγγραφέας που μας ανήκει, ένας συγγραφέας που μας χρειάζεται»
«Γράφω στη “γλώσσα του εχθρού” διότι η παιδική μου γλώσσα τελειώνει στο “βρωμόπουστα” και στο “αράπης”», ανέφερε ο Λουί κατά τη συζήτηση με το κοινό αναφορικά με τον είδος της λογοτεχνίας που ο ίδιος θεωρεί ότι εντάσσεται. «Δεν κάνω στρατευμένη λογοτεχνία, αλλά μια λογοτεχνία αντιπαράθεσης». Ο Λουί δεν επικαλείται κάποια αφηρημένη έννοια της «ελευθερίας του αναγνώστη (σ.σ. ως πολίτη)», αλλά προσπαθεί να μην αφήσει τον αναγνώστη να υπεκφύγει. Τον θέτει σε αντιπαράθεση με την «πραγματικότητα» και τις τεχνολογίες κατασκευής της, ακριβώς όπως εκείνος ήρθε σε αντιπαράθεση με τα φαινόμενα που τον καθόρισαν.
Όλες οι ταυτότητες που εκθέτει στα έργα του ο Εντουάρ Λουί αποτελούν συνειδητοποιήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί υπό καθεστώς βίας και αποκλεισμού. «Συνειδητοποιεί ότι είναι γκέι, όταν δέχεται ομοφοβία. Συνειδητοποιεί ότι είναι φτωχός, όταν παρατηρεί τον τρόπο ζωής του σε σχέση με τον τρόπο ζωής των διπλανών του. Συνειδητοποιεί την έννοια της φυλής από τον ρατσισμό που εξαπλώνεται στην κοινωνία και εισχωρεί στον λόγο της οικογένειάς του», σημειώνει ο Δημήτρης Παπανικολάου.
Η «άλλη φωνή» που διαμορφώνεται με την απομάκρυνσή του από αυτό το περιβάλλον, αγκαλιάζεται όσο (ίσως και επειδή) ακόμα ενοχλεί για το κενό που έρχεται να γεμίσει στην παριζιάνικη mainstream λογοτεχνία. «Είναι η επιρροή και όχι η επιτυχία του Λουί», ο λόγος για τον οποίο αναδεικνύεται και υποστηρίζεται το έργο του, συμπληρώνει ο Δ. Παπανικολάου.
Πηγή: Left
