Στις σημερινές Παρεμβάσεις, όπως και σε αυτές της προηγούμενης εβδομάδας, αλλά και σε παλιότερες (18.2.2024), παρουσιάσαμε στοχαστές που προτείνουν ως όραμα κάποια εκδοχή οικοσοσιαλισμού. Αλλά και προσωπικά, υποστηρίζω εδώ και χρόνια ότι εκείνο που λείπει από την ελληνική πολιτική σκηνή και από το αριστερό ημισφαίριο είναι ένα κοκκινο-πράσινο κόμμα, μια πράσινη Αριστερά. Είναι προφανείς οι λόγοι: χωρίς όραμα δεν υπάρχει στρατηγική και χωρίς όραμα που να περιλαμβάνει το μείζον ζήτημα που επικαθορίζει τα πάντα και προηγείται των πάντων η Αριστερά πελαγοδρομεί.
Η Αριστερά είναι η παράταξη της ισοελευθερίας, σε αντίθεση με τη Δεξιά που είναι η παράταξη της ανισότητας και της ανισοελευθερίας (ελευθερία χωρίς όρια για κάποιους σε βάρος της ελευθερίας των άλλων). Το πρόγραμμα της Αριστεράς, μέχρι αυτή τη στιγμή, είναι κυρίως σοσιαλδημοκρατικό, εστιασμένο στην υπεράσπιση κεκτημένων στο πεδίο των δικαιωμάτων και των δημοσίων αγαθών. Καθώς αμύνεται εδώ και δεκαετίες απέναντι στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, έχει πάψει να γίνεται αντιληπτή ως η παράταξη της προόδου, της αλλαγής (μιλάω πάντα από τη σκοπιά του μεγάλου εκλογικού ακροατηρίου που κρίνει την τύχη των πολιτικών σχηματισμών, και όχι από τη σκοπιά της Αριστεράς που αυτοθαυμάζεται και της αρκεί η επιβεβαίωση της ταυτότητάς της). Ωστόσο, δεν λείπουν τα προγραμματικά στοιχεία που έχουν κερδίσει τη θέση τους στην ατζέντα της Αριστεράς του 21ου αιώνα: κοινά, βασικό εισόδημα, συνεταιριστική οικονομία, λιγότερη εργασία, συμμετοχικός προϋπολογισμός κ.ά. Αυτοί οι προγραμματικοί στόχοι είτε δεν έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα της εκάστοτε εθνικής Αριστεράς, είτε έχουν ενταχθεί στο περιθώριο των σχετικών προγραμμάτων.
Τα ίδια θα έλεγα και για την πράσινη ατζέντα –ή για την ατζέντα των Πρασίνων, αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι (αφήστε προς το παρόν τις αιτιάσεις για διαφορές μεταξύ πράσινου καπιταλισμού, αποανάπτυξης, ή οικοσοσιαλισμού –θα επιστρέψουμε άλλη ώρα σε αυτό). Σε αυτή την περίπτωση από την καθ’ ημάς Αριστερά λείπουν βασικά διαβάσματα και πολιτικές αναφορές –όχι κινηματικές μέριμνες. Αλλά δεν μας λείπει ένας αντικαπιταλισμός που δεν θα πηγάζει από την πράσινη επιχειρηματολογία και αιτηματολογία. Η τελευταία έχει το μετασχηματιστικό βάθος που χρειαζόμαστε, λόγω α) της πιο διεισδυτικής ερμηνείας των προβλημάτων, β) του προσδιορισμού του οράματος σε επίπεδο ανθρωπότυπου, αξιών, καθημερινής ζωής, και όχι απλώς δομών, γ) παρακινητικών πλαισιώσεων, που βοηθούν ώστε να παλέψουν πολύ διαφορετικοί άνθρωποι, με ποικίλους βαθμούς εμπλοκής. Η επαναξιοδότηση του συνόλου του πλανήτη θα πλουτίσει εκ νέου τη ζωή μας που τείνει θα περιορίζεται στα όρια των μεγαλουπόλεων και θα καταστήσει κάθε σημείο αυτής της πλάσης πηγή νοήματος, δημιουργίας, φροντίδας και πάλης. Ένας ολόκληρος άλλος πολιτισμός που θα παραμερίσει τον γελοίο πολιτισμό των πλουσίων που νιώθουν καλά μόνο όταν σχετίζονται εξουσιαστικά με τους άλλους και τη φύση.
Όμως, όπως συνειδητοποιούμε εξαιτίας των πολέμων, η ισχύς καθορίζει, και η (ιδεολογική) ηγεμονία είναι μόνο μία από τις προϋποθέσεις της. Το ζήτημα της Παλαιστίνης το ανέδειξε πλέρια. Φυσικά και η πίεση της παγκόσμιας κοινής γνώμης παίζει ρόλο, ειδικά λόγω της πίεσης που ασκούν στις κυβερνήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους απομονώνουν το Ισραήλ πολιτικά και οικονομικά. Όμως –αν είναι κάτι να καθορίζει– «τα όπλα καθορίζουν». Το σύνθημα «Οι λαοί νικούν με το όπλο στο χέρι …» το αποδεικνύει περίτρανα. Όπως και το γεγονός ότι το Global Sumud Flotilla πήγε να σπάσει τον αποκλεισμό, αλλά το Ισραήλ είναι πιο ισχυρό και δεν τους το επέτρεψε.
Όμως, ως γνωστόν, η ισχύς είναι εν τη ενώσει. Και εδώ ερχόμαστε στα της εγχώριας Αριστεράς… Η κατάσταση στο αριστερό ημισφαίριο καθιστά τους πάντες ανίσχυρους. Η Αριστερά δεν θα ξαναγίνει ισχυρή, αν δεν αρθεί ο κατακερματισμός. Και μέσα από αυτό το πρίσμα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να δούμε τόσο το ζήτημα του οικοσοσιαλιστικού οράματος όσο και το ζήτημα της επιστροφής του Αλέξη Τσίπρα. [Σας κούφανα έτσι; Έβαλα δίπλα δίπλα… Υπομονή…] Το πρώτο αφορά το ζήτημα της στρατηγικής, που χωρίς αυτό δεν πας πουθενά, και το δεύτερο της ισχύος, που χωρίς αυτό επίσης δεν πας πουθενά. Ο οικοσοσιαλισμός μπορεί να δώσει μια πυξίδα στις κινηματικές και τις θεσμικές δυνάμεις της χώρας μας, που ως τώρα απλώς αντιδρούν στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και στις απόπειρες αποδημοκρατικοποίησης εκ μέρους της Δεξιάς. Πρέπει όμως να στρατευτούν σε ένα κοινό όραμα. Στο πλαίσιο αυτό, η δημιουργία ενός νέου κόμματος από δυνάμεις όπως η Νέα Αριστερά, το ΜέΡΑ25 και τα πράσινα κόμματα της χώρας μας θα έδινε ορατότητα σε ένα τέτοιο όραμα και δυνατότητες επηρεασμού της δημόσιας ατζέντας και των δημόσιων πολιτικών, τόσο σε κοινοβουλευτικό όσο και σε κινηματικό επίπεδο. Από κει και πέρα, μια τέτοια συμμαχία, όσο σημαντική παρακαταθήκη και αν αποτελούσε για το μέλλον της επόμενης γενιάς, δεν θα μπορούσε να απειλήσει την πολιτική κυριαρχία της ΝΔ στον παρόντα χρόνο. Ο Αλέξης Τσίπρας μάλλον θα προσπαθήσει να μειώσει τον κατακερματισμό του πάλαι ποτέ συριζαϊκού χώρου και να δημιουργήσει έναν πόλο ισχύος εντός του αριστερού ημισφαιρίου. Όσο αδιάφορο και αν αφήνει αυτό το διάβημά του τον μέσο αριστερό από τη σκοπιά του (οικο)σοσιαλισμού, δεν παύει παρά να επιχειρεί να αναμετρηθεί με το ζήτημα της ισχύος, ένα ζήτημα για το οποίο οι περισσότεροι παίχτες του αριστερού ημισφαιρίου ούτε θέλουν ούτε μπορούν να κάνουν τίποτε. Και είναι κρίμα για όλους μας ότι όλοι αυτοί ετεροπροσδιορίζονται εμμονικά. Αντί να χτίζουν μια πράσινη Αριστερά, μια κοκκινοπράσινη συμμαχία, μια οικοσοσιαλιστική παράταξη, βρίζουν τον Τσίπρα ως υπεύθυνο για την ανικανότητά τους.
