Πριν από τις δεύτερες εκλογές είχα εκφράσει την άποψη ότι ο Α. Τσίπρας θα έπρεπε να αποχωρήσει από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αφού θα είχε δώσει την εκλογική μάχη ως αριστερός ηγέτης. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ τελικά παραιτήθηκε, με μία εξαιρετική ανακοίνωση το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης. Στο παρόν σημείωμα, θα αποπειραθώ να εξηγήσω γιατί αυτή η απόφαση ήταν η ενδεδειγμένη.
Θεωρώ ότι η αλλαγή ηγεσίας αυτή τη στιγμή θα έχει μεσομακροπρόθεσμα καλύτερα αποτελέσματα από την παραμονή του Α. Τσίπρα στην ηγεσία. Είναι προφανές ότι το τρίγωνο της διαπλοκής ήθελε να «τελειώσει» με τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Και, άρα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι δεν θα έπρεπε να τους περάσει. Επίσης, είναι βάσιμη η σκέψη ότι οι αριστεροί και οι πασοκογενείς, στελέχη και ψηφοφόροι, παραμένουν στο ίδιο κόμμα χάρη στον Τσίπρα. Και ότι οι δεύτεροι θα αποχωρήσουν, μετά την αποχώρηση του Τσίπρα από την ηγεσία. Εδώ, όμως, βρισκόμαστε στο έδαφος της ετερογονίας των σκοπών, μπροστά σε μια πρώτης τάξεως αντινομία: αυτό που βοηθά το ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ να επιβιώσει άμεσα, του στερεί τη δυνατότητα να ανακάμψει αργότερα. Γι’ αυτό και, κατά τη γνώμη μου, ένας από τους μεγαλύτερους κοινοβουλευτικούς ρήτορες που ανέδειξε το ελληνικό κοινοβούλιο, πολύ σωστά έθεσε ως προτεραιότητα την προοπτική του κόμματος έναντι της προσωπικής του προοπτικής και/ή δικαίωσης. Ας δούμε, όμως, πιο αναλυτικά τους λόγους που καθιστούν μια τέτοια επιλογή την πλέον ενδεδειγμένη.
Το μήνυμα της κάλπης
Δεν γίνεται να λες ότι πήρες το μήνυμα, αλλά να εξαιρείς από την ανανέωση τον εαυτό σου. Δεν γίνεται να χάνεις τόσες εκλογικές αναμετρήσεις και με τέτοια διαφορά και να μην καταλαβαίνεις ότι το μήνυμα του κόσμου αφορά και εσένα. Σε οποιοδήποτε κόμμα ο πρόεδρος θα είχε αλλάξει. Επομένως, αν έμενε ο Α. Τσίπρας, θα έδινε το δικαίωμα να του λένε ότι «είναι κολλημένος με την καρέκλα», τη στιγμή μάλιστα που αυτός έλεγε ότι δεν μοιάζει με τους άλλους γιατί ακριβώς δεν είναι κολλημένος με την καρέκλα. Δεν θα μπορούσε πλέον να το ισχυριστεί.
Αντι-Τσίπρας, άρα αντι-ΣΥΡΙΖΑ
Καλώς ή κακώς η δημοφιλία του Τσίπρα ήταν καθηλωμένη επί πολλά χρόνια και είναι πάρα πολύς ο κόσμος που «δεν τον πάει», όπως δείχνουν και τα διαθέσιμα στοιχεία. Ανεξάρτητα από το αν είναι δίκαιο ή άδικο για το πρόσωπο του Α. Τσίπρα, αυτό είναι μια πραγματικότητα και δεν έχει νόημα ούτε η υποτίμηση του γεγονότος ούτε η αφελής εκτίμηση ότι, παρόλο που μέχρι τώρα δεν είχε αλλάξει, κάποια στιγμή θα άλλαζε. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποφέρει πολύ μέχρι τώρα από τις υπερβολικά αισιόδοξες εκτιμήσεις και είναι ώρα να σταματήσει αυτό. Ήταν πιο πιθανό οι ψηφοφόροι να συνέχιζαν να τιμωρούν έναν πολιτικό που θα επιδείκνυε τέτοια αυτοπεποίθηση έναντι της λαϊκής βούλησης, έναν πολιτικό που δεν θα εννοούσε να λάβει υπόψη του τι του λένε. Είναι πιο πιθανό ο Α. Τσίπρας να εμπόδιζε κόσμο να επαναπροσεγγίσει τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αφού απέκτησε τόσους ορκισμένους εχθρούς εντός του εκλογικού σώματος.
Κακό μοντέλο ηγεσίας
Ο Α. Τσίπρας είχε καθοριστική συμβολή στην εκτόξευση του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι την κυβέρνηση. Ο ρόλος του αυτός, όμως, τον ώθησε στην υιοθέτηση ενός προβληματικού μοντέλου ηγεσίας. Τα «πήρε όλα πάνω του» απαξιώνοντας το ρόλο του κόμματος. Αυτό οδήγησε σε ένα διαρκές one man show και στην απόπειρα οικειοποίησης της παπανδρεϊκής κληρονομιάς. Ώρες ώρες δεν άκουγε κανέναν (και ειδικά όσους/ες του έλεγαν μη ευχάριστα πράγματα), ενώ δεν έλειψαν και οι απόπειρες περιορισμού δημοφιλών προσώπων. Αυτό το μοντέλο ηγεσίας απωθούσε πολλές και πολλούς, τόσο εντός του ΣΥΡΙΖΑ όσο και εντός του εκλογικού σώματος. Ο Α. Τσίπρας μάλιστα μετά από κάθε ήττα έφτασε στο σημείο να εγκαλεί αυτούς που είχε μεταβάλει σε κομπάρσους «γιατί δεν είχαν όρεξη να τρέξουν».
Πως θα γινόταν ανανέωση;
Η ηγεμονική παρουσία του Α. Τσίπρα, η οποία είχε φέρει την ανανέωση στα πρώτα χρόνια της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ήταν αυτή που στη συνέχεια την εμπόδιζε. Πρώτον, γιατί ο ίδιος επέλεγε λάθος πρόσωπα (όπως έχει πει ο ίδιος και έχει περίτρανα αποδειχθεί). Δεύτερον, γιατί δεν τα επέλεγε πάντα με βάση την αξία τους, αλλά με βάση την «αφοσίωσή» τους σε αυτόν. Τρίτον, γιατί δεν θέλει να αναδεικνύονται ισχυρά νέα πρόσωπα που μπορεί να τον υπερκεράσουν, με προφανές αποτέλεσμα ο κόσμος να μην αναγνωρίζει μια ισχυρή ομάδα που θα την εμπιστευθεί, όπως το 2015 με τους πολλούς πανεπιστημιακούς και οικονομολόγους. Τώρα πλέον η ανανέωση δεν μπορεί να γίνει αν δεν ανανεωθεί και το πρόσωπο του επικεφαλής.
Τι χρειάζεται
Εκείνο που χρειάζεται, κατά τη γνώμη μου, είναι μια καινούργια ηγεσία, ει δυνατόν συλλογική, ει δυνατόν με δύο συμπροέδρους (άντρας – γυναίκα), με ειδικό ρόλο για τον Α. Τσίπρα (επίτιμος πρόεδρος, εγγυητής της συνέχειας και της ενότητας, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας). Μόνο τότε θα ανανεωθεί το ενδιαφέρον του κόσμου για αυτό το κόμμα, που ίσως να μη λέγεται ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αφού (και εδώ συμφωνώ με τον Α. Τσίπρα) έχει κλείσει αυτός ο κύκλος. Αλλά σε αυτό το θέμα θα επανέλθω, όπως και στο τι πρέπει να κρατήσει το κόμμα από την κληρονομιά Τσίπρα.
Δημήτρης Παπανικολόπουλος
