Αποτιμώντας το πρόσφατο συνέδριο της Νέας Αριστεράς, θα ήθελα να αναφερθώ στο τι κατάφερε και τι όχι το σώμα του συνεδρίου.
Η μεγαλύτερη επιτυχία του συνεδρίου είναι, αναμφίβολα, η συγκρότηση του κόμματος σε οργανωτικό επίπεδο, αλλά και η διαμόρφωση ενός συνεκτικού ιδεολογικά και ταυτοτικά χώρου. Τα θετικά συναισθήματα, διάχυτα στην αίθουσα του συνεδρίου, ενίσχυαν μια αίσθηση του συνανήκειν. Το νέο σχήμα φαίνεται να αποτελεί τη φυσική συνέχεια του Συνασπισμού και του ΣΥΡΙΖΑ πριν την εκλογή του προέδρου από τη βάση. Γι’ αυτό και το πρώτο πράγμα που έκαναν οι σύνεδροι, ήταν να θεσπίσουν την εκλογή του προέδρου από το συνέδριο. Μάλιστα, σχεδόν οι μισοί σύνεδροι θεώρησαν ότι ακόμα καλύτερο θα ήταν να εκλέγεται από την Κεντρική Επιτροπή. Η κίνηση αυτή, παρόλο το ελκυστικό σκεπτικό της (ο πρόεδρος θα ελέγχεται καλύτερα αν λογοδοτεί σε ένα όργανο που συνεδριάζει τακτικά, παρά σε ένα όργανο που συνέρχεται κάθε τρία χρόνια), έμοιαζε με κίνηση υπεραναπλήρωσης, καθώς τόσα χρόνια η κομματική υποβάθμιση λόγω εκλογής του προέδρου από τη βάση και αυτονόμησής του από το κόμμα, είχε σωρεύσει ανικανοποίητα αιτήματα για επανεύρεση των συλλογικών διαδικασιών. Ωστόσο, δεν πιστεύω ότι η Νέα Αριστερά για να αποφύγει το ένα άκρο (ΣΥΡΙΖΑ της τελευταίας περιόδου) θα πρέπει να οδηγηθεί στο άλλο (ΚΚΕ εσωτερικού, ΚΚΕ).
Σχετικά με τον πολιτικό και προγραμματικό λόγο, θεωρώ ότι πάρα πολλοί σύνεδροι απέδειξαν με τις ομιλίες τους ότι μπορούν να προσφέρουν στη διαμόρφωση ενός ισχυρού αριστερού πολιτικού στίγματος. Ωστόσο, η τάση να επιλύονται οι διαφαινόμενες διαφωνίες με περίτεχνες διατυπώσεις που λίγο εξυπηρετούν τις συζητήσεις με τα άλλα κόμματα, τους δυνητικούς ψηφοφόρους και τους δημοσιογράφους, έκανε και πάλι την εμφάνισή της σε μια φάση που η Νέα Αριστερά έχει δηλώσει ότι «αυτά που λέει τα πιστεύει και αυτά που πιστεύει τα λέει». Συριζαϊκό newspeak και ανάκτηση της πολιτικής αξιοπιστίας δεν πάνε μαζί. Βέβαια, η Νέα Αριστερά αποφάσισε να διεξάγει προγραμματικό συνέδριο την ερχόμενη άνοιξη. Μένει, επομένως, να δούμε αν θα επιλυθούν οι διχογνωμίες που προέκυψαν στο πρόσφατο συνέδριο: «Ήττα» ή «αναγκαστικός συμβιβασμός» το καλοκαίρι του 2015 (στο συνέδριο επικράτησε η άποψη «και ήττα και συμβιβασμός», γεγονός που μάλλον αφήνει το ζήτημα σε εκκρεμότητα); Ευρωπαϊσμός ή ευρωσκεπτικισμός; Με τις «προοδευτικές δυνάμεις» ή με την Αριστερά (τουτέστιν Λαϊκό Μέτωπο με ποιους); Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας παντού ή «οπουδήποτε, αλλά όχι στην καμπούρα μου»; Έμφαση στην εκπροσώπηση της μισθωτής εργασίας ή αποφυγή της έμφασης ώστε να μην υποτιμηθεί το πάγιο ενδιαφέρον του χώρου για τα δικαιώματα; Το σίγουρο είναι πως ο εμπεδωμένος πλουραλισμός και η συμπερίληψη του χώρου, καθώς και η μεγάλη κατά κεφαλήν μόρφωση των μελών του, συνηγορούν στη διατήρηση της κουλτούρας «τα λέμε όλα» και της τάσης για διαμόρφωση μεγάλων κειμένων που δεν μπορούν να διαβαστούν από ευρύ κοινό και δεν είναι δεσμευτικά για τους υπογράφοντες.
Εκεί όπου σημειώθηκε δυστοκία ήταν στο ζήτημα της ηλικιακής ανανέωσης. Όχι πως οι δύο βασικές συνιστώσες που προέρχονται από τον ΣΥΡΙΖΑ (Ομπρέλα και 6+6), οι οποίες ενεργοποιήθηκαν εκ νέου ως μηχανισμοί εκλογής στελεχών (χωρίς να υπάρχει κάποια ιδεολογική διαφορά), δεν κατάφεραν να προωθήσουν νέα πρόσωπα –κάθε άλλο. Η ποσόστωση των γυναικών, μελών της Νεολαίας του κόμματος και της επαρχίας έφεραν νέα πρόσωπα στην ΚΕ. Ωστόσο, στη διάρκεια του συνεδρίου όλοι και όλες είχαν τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν ότι οι σύνεδροι είναι κατά μέσο όρο σε ηλικία συνταξιοδότησης, ενώ όσοι και όσες αναφέρθηκαν σχετικά, διαπίστωναν την ανάγκη ανανέωσης, χωρίς ωστόσο να προτείνουν κάποιο συγκεκριμένο μέτρο. Το μοναδικό συγκεκριμένο μέτρο που προτάθηκε απορρίφθηκε πανηγυρικά. Δεν θα αναφερθώ αναλυτικά σε αυτό, διότι εμπλέκομαι προσωπικά και διότι δεν είναι το μείζον μιας και πολλοί τρόποι μπορούν να βρεθούν για να εξασφαλιστεί η ανανέωση. Εκείνο το οποίο θεωρώ σημαντικό είναι ότι τόσοι πολλοί 60ρηδες και 70ρηδες νομίζουν ότι μπορούν να εκπροσωπήσουν τους νέους και τις παραγωγικές ηλικίες, αν και έχουν τόσο διαφορετικές εμπειρίες και αναπαραστάσεις από αυτούς/ές σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Κι ότι πιστεύουν ότι είναι εξίσου πιθανό η ανανέωση στις ιδέες, τις αναλύσεις, τη γλώσσα, τις οργανωτικές πρακτικές, το ρεπερτόριο δράσης κ.λπ. να έρθει από αυτούς και όχι από τους πολύ νεότερούς τους. Κι ότι θεωρούν εξίσου πιθανό να κατακτήσει η Νέα Αριστερά την επαφή που είχε ο ΣΥΡΙΖΑ πριν την κατάρρευση ή έχει σήμερα το ΜέΡΑ25 με τις νεότερες ηλικίες έχοντας στο προσκήνιο (πέρα από τους νέους βουλευτές και βουλεύτριές της) στελέχη με 30 και 40 χρόνια διαδρομής. Και ότι ονομάζουν «ηλικιακό ρατσισμό» το αίτημα να μην κυριαρχούν στην ΚΕ συντριπτικά οι 60ρηδες και 70ρηδες, τη στιγμή που είναι προφανές ότι μέχρι τώρα ήταν οι νέες ηλικίες που αποκλείονταν. Σε κάθε περίπτωση, η ανανέωση που προέκυψε δεν ήταν ασήμαντη. Μένει να βρεθεί και ένας θεσμικός τρόπος ανανέωσης του στελεχικού δυναμικού πέρα από τις κοοπτάτσιες των μηχανισμών που παραδοσιακά δεν φροντίζουν ώστε να βρεθεί ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, αλλά να βρεθούν δικοί τους άνθρωποι σε όποια θέση.
Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
