Η κρίση της πανδημίας, η ενεργειακή κρίση και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει ένα ντόμινο κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών, οξύνοντας τις ανισότητες σε παγκόσμια κλίμακα. Σε ένα εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον με ασύμμετρες συνέπειες, η κυβέρνηση της ΝΔ εξακολουθεί να προσπαθεί να εμφανίσει ανεστραμμένη την κοινωνική πραγματικότητα. Ωστόσο, όλα τα στοιχεία και τα συγκριτικά δεδομένα καταρρίπτουν με εκκωφαντικό τρόπο τις απέλπιδες προσπάθειές της.
Τον Οκτώβριο, ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή άγγιξε το 9,8%, μετά το ιστορικό υψηλό του Σεπτεμβρίου (12,1%). Ωστόσο, παρά τη μερική αποκλιμάκωση, οι τιμές των τροφίμων συνέχισαν να αυξάνονται. O δείκτης τιμών τροφίμων, αλκοόλ και καπνού αυξήθηκε κατά 1,6% σε μηνιαία βάση και κατά 12,7% σε ετήσια. Αύξηση κατά 1,5% μέσα στον μήνα σημείωσαν και οι λιανικές τιμές των βιομηχανικών προϊόντων (πλην ενέργειας), ενώ σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν αυξήθηκαν κατά 7,2% από 6,1% τον Σεπτέμβριο.
Αυτή η αλματώδης πορεία της ακρίβειας εξανεμίζει τα εισοδήματα των πολιτών, μπροστά στα μάτια της κυβέρνησης που συνεχίζει να παραμένει απαθής. Σύμφωνα με το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, η απώλεια της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών με μηνιαίο εισόδημα χαμηλότερο των 750 ευρώ φτάνει έως και το 40%, ενώ κυμαίνεται μεταξύ 9%-14% για το αμέσως επόμενο εισοδηματικό κλιμάκιο (751-1.100 ευρώ).
Παράλληλα, η απουσία πραγματικών κοινωνικών πολιτικών της κυβέρνησης έχει οδηγήσει, ήδη από το 2019, σε αντιστροφή ή παύση της τάσης αποκλιμάκωσης βασικών κοινωνικών δεικτών, όπως ο κίνδυνος φτώχειας, η παιδική φτώχεια, η μακροχρόνια ανεργία και η ανεργία των νέων.
Με βάση τα εισοδήματα του 2021, δηλαδή πριν ακόμη από την επέλαση της ενεργειακής κρίσης, η Ελλάδα βρισκόταν στην τρίτη χειρότερη θέση μεταξύ των 27 της ΕΕ στον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού (28,3%) και στην τέταρτη χειρότερη θέση στην παιδική φτώχεια (32%). Παράλληλα, τον Σεπτέμβριο του 2022, βρισκόταν στη δεύτερη χειρότερη θέση στους 27 της ΕΕ στην ανεργία συνολικά (11,8%) καθώς και στην ανεργία των νέων (28,5%).
Ακόμη, ο ευρέως χρησιμοποιούμενος δείκτης άνισης κατανομής εισοδήματος (συντελεστής Gini), που το 2019 κατέγραψε τη μεγαλύτερη μείωση από την έναρξη της οικονομικής κρίσης (από 33,4 το 2008 σε 31,0 το 2019) και βρέθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1994 (παλαιότερη χρονολογία βάσης δεδομένων της Eurostat), σημείωσε το 2021 αύξηση 1,4 ποσοστιαίων μονάδων (32,4) σε σύγκριση με το 2019.
Όσον αφορά την ανάκαμψη της οικονομίας, το 2021, η ελληνική οικονομία κατάφερε να σημειώσει ανάπτυξη της τάξης του 8,4%, δίχως όμως να μπορέσει να εξισορροπήσει πλήρως τη βουτιά του -9% το 2020. Παρά τη μερική αυτή εξισορρόπηση, η Ελλάδα καταλαμβάνει την προτελευταία θέση ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ εκφρασμένο σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (PPS) στην ΕΕ, ξεπερνώντας μόνο τη Βουλγαρία και αποτελώντας το μόνο κράτος με χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του 2007.
Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνουν τη δραματική συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου της πλειονότητας των Ελλήνων και ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης, για τους οποίους πανηγυρίζει με κάθε ευκαιρία η κυβέρνηση της ΝΔ, πολύ απέχουν από το να καταστούν πραγματικότητα για τους πολίτες. Αντίθετα, τα φτωχότερα νοικοκυριά εξακολουθούν να επιβαρύνονται ασύμμετρα και είναι αυτά που πλήττονται άμεσα από τις ανατιμήσεις στα είδη πρώτης ανάγκης και στην ενέργεια.
Τα ίδια αυτά δεδομένα αποδεικνύουν αυτό που ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει υπογραμμίσει από την πρώτη στιγμή: ότι η οικονομική ανάπτυξη δεν αρκεί για τη μείωση της φτώχειας και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, αν δεν συνοδεύεται από πραγματικές και αποτελεσματικές κοινωνικές πολιτικές.
Η χώρα χρειάζεται ισχυρή και φιλόδοξη πολιτική για την απασχόληση και την κοινωνική, οικονομική και περιφερειακή συνοχή. Μια πολιτική που θα έχει στον πυρήνα της τους πολίτες και την κοινωνική πλειοψηφία και που θα βασίζεται σε συγκεκριμένα μέτρα και πράξεις και όχι σε διακηρύξεις. Μια πολιτική που θα αντιμάχεται την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, θα προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων, θα προωθεί την πλήρη και αξιοπρεπή εργασία και θα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την ανεργία, την εργασιακή φτώχεια και την επισφαλή απασχόληση.
* Ο Δημήτρης Παπαδημούλης είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία
