Οταν ο πατέρας Λεπέν βρέθηκε απέναντι στον Ζακ Σιράκ, στις προεδρικές εκλογές του 2002, η Ευρώπη έζησε για πρώτη φορά ένα ρίγος επαναφοράς στη δεκαετία του ’30. Οταν το 2017, η Μαρίν Λεπέν αντιμετώπισε για πρώτη φορά ανεπιτυχώς τον Μακρόν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας, οι συνειρμοί με τη δεκαετία του ’30 είχαν γίνει κοινός τόπος στην ευρωπαϊκή πολιτική ανάλυση. Ο φόβος της επιστροφής στη χρονική περίοδο που μας προετοίμασε για το ναδίρ της δυτικής ανθρωπότητας δεν ήταν πλέον περιθωριακός.
Το 2022, όταν πλέον περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα Γάλλους ψήφισαν την άκρα Δεξιά, η οσμή Μεσοπολέμου σαν να είχε χαθεί. Οχι όμως γιατί δεν υπάρχει, αλλά γιατί πλέον την έχουμε συνηθίσει. Ετσι συμβαίνει και με τις χειρότερες μυρωδιές. Ακόμη κι όταν εντείνονται, στην αρχή μόνο φαίνονται ανυπόφορες. Στην πορεία, εθιζόμαστε σε αυτές. Οπως και στους μεγάλους και διαρκείς πόνους που δεν είναι οξείς και ξαφνικοί, αλλά έρχονται αργά. Το σώμα τούς αφομοιώνει και συνηθίζει να ζει μαζί τους παραμορφωμένο, ταλαιπωρημένο κι άρρωστο.
Η άκρα Δεξιά είναι σαν την αρθρίτιδα. Οι Ευρωπαίοι τη συνήθισαν. Πλέον περπατάμε μαζί της και υιοθετούμε τις στάσεις που εκείνη επιβάλλει στο ευρωπαϊκό σώμα. «Δεν θέλουν πρόσφυγες οι φασίστες; Ας μη φέρουμε πρόσφυγες, διότι τότε θα ενισχυθεί η άκρα Δεξιά». Αυτό είναι το μότο των περισσότερων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Η αρρώστια μάς έγινε κτήμα. Τόσο, ώστε ούτε να την ξορκίσουμε πλέον προσπαθούμε. Εξάλλου, τα ξόρκια δεν πιάνουν. Τόσο καιρό, ο mainstream λόγος στην Ε.Ε. ξορκίζει την άκρα Δεξιά, αλλά συνήθειες και τρόπο ζωής δεν αλλάζει.
Τις αρρώστιες όμως δεν τις φέρνουν τα κακά πνεύματα, ώστε να τελειώσουμε με ένα «απεταξάμην». Ετσι, θα φτάσει η στιγμή που η αρρώστια δεν θα φαίνεται τόσο επώδυνη, διότι ξέρεις ότι πάντα έχει περιθώριο να χειροτερεύσουν τα πράγματα. Πάντα το χειρότερο θέλεις να προλαβαίνεις όσο οδεύεις προς τα εκεί. Το 41,5% της Λεπέν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών δημιουργεί ανακούφιση διότι πλέον δεν είναι απίθανο το πρώτο ψηφίο 4 να γίνει 5. Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και το κακό συναπάντημα… Κυριολεκτικά.
Και επειδή, στατιστικά πλέον, ακόμη και οι πιο αισιόδοξοι βλέπουν ότι το κάποτε αδιανόητο πια είναι πιθανό, βρίσκουμε νέους τρόπους να αντιμετωπίσουμε την αρρώστια. Ο οργανισμός αποκτά νέα αντισώματα ώστε να τιθασευτεί το φορτίο του ιού της άκρας Δεξιάς. Η αρρώστια προσλαμβάνεται ως κοινοτοπία. Οπως το κάθε κακό που εδραιώνεται ως κρούστα της καθημερινότητας. Η νέα γραμμή είναι ότι «όπως τα καταφέραμε με την Αριστερά –ΣΥΡΙΖΑ και λοιπούς– έτσι θα βάλουμε και τους ακροδεξιούς αντιευρωπαϊστές στη θέση τους».
Ετσι παθαίνουν όσοι τολμήσουν να τα βάλουν με το ευρωπαϊκό διευθυντήριο. Δοκίμασε ο ΣΥΡΙΖΑ και συνθηκολόγησε, γιατί να μη συνθηκολογήσουν ο Σαλβίνι και η Λεπέν; Πού θα πάει, θα «εκπολιτιστούν» κι αυτοί. Η διαδικασία εξημέρωσης αποδίδει. Η άκρα Δεξιά στην Ιταλία συμμαζεύτηκε και η χώρα βρήκε τον πατέρα στο πρόσωπο του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πόσο πιο αποτελεσματικό μήνυμα για τη «δυσκολότερη» μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα; Σε έναν άλλο τραπεζίτη, αυτή τη φορά όχι με την πατρική φιγούρα του Ντράγκι, έλαχε ο κλήρος να εξημερωθεί το πάλαι ποτέ άγριο Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας.
Και η αλήθεια είναι ότι η νέα «θεραπεία» φέρνει αποτελέσματα. Οι Ιταλοί φασίστες δεν μιλάνε πλέον εναντίον της νομισματικής ένωσης, ενώ ακόμη και η ίδια η Λεπέν έχει σιγήσει απέναντι στο ευρώ. Η «Ευρώπη των εθνών» που όχι πολύ μακριά πίσω επαγγέλλονταν, μπορεί μια χαρά να στριμωχτεί στον ίδιο καναπέ με την «Ευρώπη των τραπεζών». Αρκεί να μάθουν αμφότερες τους κανόνες της συγκατοίκησης.
Αν το καταφέρουν, θα στριμωχτούν λίγο στην αρχή και στην πορεία, ο συμμορφωμένος «λαϊκισμός» θα γίνει λιγότερο απεχθής από σήμερα. Κι εδώ που τα λέμε, γιατί να μη συνεχιστεί η ζωή; Θα γίνουν μερικές εκπτώσεις προς τους «ακραίους λαϊκιστές», αλλά για καλό θα είναι. Τα ζωτικά όργανα αρκεί να μην πειραχτούν: τράπεζες, χρηματιστήρια, πολυεθνικές και πάει λέγοντας. Ιστορικά, δεν τη λες και έκπληξη τη διαπλοκή της άκρας Δεξιάς με το κράτος και το κεφάλαιο.
Την 20ή Φλεβάρη 1933, 24 εκπρόσωποι του μεγάλου γερμανικού κεφαλαίου, οι μεγιστάνες της βιομηχανίας και του χρηματοοικονομικού τομέα, συναντήθηκαν με τον Γκέρινγκ και τον Χίτλερ, λίγο πριν από τις εκλογές και τα «συμφωνήσανε». Την ιστορία περιγράφει με αριστουργηματικό τρόπο ο Eric Vuillard στο ιστορικό του διήγημα «Ημερήσια διάταξη», ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί πλατιά σήμερα.
Από τον Μεσοπόλεμο ώς την εποχή που η κοινοβουλευτική ομάδα της Χρυσής Αυγής είχε στήσει ολόκληρη βιομηχανία επερωτήσεων υπέρ των Ελλήνων εφοπλιστών (2012-2018), η διαπλοκή της άκρας Δεξιάς με το κεφάλαιο είναι μια ιστορική σταθερά. Εξημέρωση της άκρας Δεξιάς σήμερα σημαίνει ενσωμάτωσή της στην υπηρέτηση των πυλώνων της στρατηγικής της νομισματικής ολοκλήρωσης και μετριασμός της έντασης των σχεδίων της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή επαναφορά εθνικά προστατευτικών νομοθεσιών για την κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων κι όλα τα συναφή τα οποία συνέθεσαν το παγκόσμιο νεοφιλελεύθερο consensus τα τελευταία 30 χρόνια. Πλέον το χρηματοπιστωτικό κατεστημένο της Ευρώπης έχει συμφιλιωθεί με αυτό.
Από την άλλη, αυτή η εξημέρωση της άκρας Δεξιάς σημαίνει ολίσθηση στην υιοθέτηση των στρατηγικών της στο μεταναστευτικό και προσφυγικό. Σε αυτό δεν μπορεί να χαριστεί ο μετα-φασισμός της εποχής μας. Αν όμως διώχνεις τους πρόσφυγες, για να μην έχεις φασίστες, τι είναι αυτό που σε διαφοροποιεί από το κτήνος το οποίο, υποτίθεται, μάχεσαι; Για σκεφτείτε λίγο: είναι περίπου σαν να έλεγαν οι κυβερνήσεις στη δεκαετία του ’30: «Να διώξουμε τους Εβραίους για να μην έρθουν οι ναζί». Κι όμως, αυτό το οδυνηρό συμβαίνει σήμερα.
H Δημήτρης Χριστόπουλος είναι Κοσμήτορας Σχολής Πολιτικών Επιστημών Παντείου Πανεπιστημίου
