Το 2024 το Παρίσι βγάζει τους Ολυμπιακούς Αγώνες από το στάδιο, τους απλώνει σε όλη την πόλη κατά μήκος του Σηκουάνα και περνά ένα μήνυμα διαφορετικότητας και συμπερίληψης μέσα από την πολλαπλότητα των εκπροσωπήσεων και των προσώπων της σύγχρονης γαλλικής κοινωνίας. Προηγουμένως, το 2010 η Γαλλία είχε γίνει η πρώτη χώρα που αφαίρεσε την τρανς ταυτότητα από τον κατάλογο των ψυχικών ασθενειών στην εθνική της κλινική ταξινόμηση. Είχε προηγηθεί το 1971 η αποποινικοποίηση των ομοφυλοφιλικών σχέσεων.
Η προβολή της queer κουλτούρας κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων τάραξε τα περισσότερα κράτη, μεταξύ των οποίων και το δικό μας, ακόμα και σε θεσμικό επίπεδο και κοινωνικό επίπεδο. Διότι η Queer θεωρία έχει αναδείξει από καιρό πως το φύλο μας κατασκευάζεται κοινωνικο-ιστορικά. Οσοι στράφηκαν ενάντια στη γαλλική επιλογή να προβάλει την queer κουλτούρα δεν επιτέθηκαν στην πραγματικότητα στα γκέι ή στα intersex άτομα. Κατά βάθος φοβήθηκαν τη διασάλευση της κανονικότητας που συνοδεύει την ετεροφυλία, δηλαδή τη διατάραξη των κανόνων που επιβάλλονται στη ζωή μας από την ετεροκανονικότητα.
Η παρουσία των ντραγκ κουίν στην τελετή έναρξης του σπουδαιότερου αθλητικού event του πλανήτη θεωρήθηκε βλάσφημη από την Εκκλησία. «Στη Γαλλία έχουμε το δικαίωμα να αγαπάμε όποιον θέλουμε, έχουμε το δικαίωμα να μην είμαστε προσκυνητές», απάντησε ο Τομά Ζολί, ο σκηνοθέτης-δημιουργός αυτής της Ολυμπιάδας. Η Γαλλία δεν φοβάται την εκρίζωση του φύλου από την κοινωνική της πραγματικότητα, παρόλο που αντιδράσεις πυροδοτήθηκαν και στο εσωτερικό της χώρας. Ισως γιατί υπάρχουν πάντα δύο Γαλλίες στο σώμα της μίας, όπως λένε οι ίδιοι οι Γάλλοι. Ευτυχώς όμως μέχρι τώρα υπερισχύει διαχρονικά η Γαλλία της ισότητας, της ελευθερίας και της αδελφότητας.
Ποιοι καταδικάζουν την Ολυμπιάδα της συμπερίληψης; Ολοι εκείνοι που δεν θέλουν να αλλάξει η δομή της κοινωνίας καθώς το φύλο αποτυπώνεται καθαρά στις σχέσεις εξουσίας, από τους ρόλους του κλασικού ανδρογύνου μέχρι τη γλώσσα και όλες τις μορφές κοινωνικής συνύπαρξης. Το κοινωνικό φύλο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την κοινωνική στρωμάτωση και κατά συνέπεια οι διαιρέσεις κατά φύλο σε μια κοινωνία βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση με τις διαιρέσεις κατά τάξη. Συνεπώς, όποιος ταράζει το φύλο ταράζει και την τάξη και όποιος καταρρίπτει την τεχνητή δυαδικότητα του φύλου ανοίγει αυτομάτως τον δρόμο για την ελεύθερη έκφραση πιο ρευστών ταυτοτήτων φύλου και τάξεων.
Η Ολυμπιάδα του 2024 ήταν η Ολυμπιάδα της συμπεριληπτικότητας όχι για την προβολή της queer κουλτούρας αλλά γιατί για πρώτη φορά στην ιστορία των ολυμπιακών Αγώνων έλαβε μέρος η «αποστολή των προσφύγων» με δικό της έμβλημα. Για την ακρίβεια, η χώρα των προσφύγων διέσχισε τον Σηκουάνα κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, στέλνοντας ένα μήνυμα διαφορετικότητας και συμπερίληψης, μέσα από τον σημαντικότερο αθλητικό θεσμό που συνδυάζει τον αθλητισμό με την κοινωνική πρόοδο.
Οι Γάλλοι υπερβαίνουν καθημερινά τους έμφυλους ρόλους εδώ και παρά πολλά χρόνια, αναγνωρίζοντας πως η αγάπη δεν έχει ούτε φύλο, ούτε φυλή, ούτε τάξη και πως οι διχοτομήσεις που αποδίδουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ρόλους και πεπρωμένα στους ανθρώπους –με βάση το φύλο τους– εξαλείφουν τη μοναδικότητα του υποκειμένου, τη μοναδικότητα του ατόμου.
Κι εμείς εξακολουθούμε να ταυτίζουμε την πραγματικότητα των διεμφυλικών με την αντεργκράουντ κουλτούρα και να μη θέλουμε να καταλάβουμε πως οι πολιτικές διεκδικήσεις για το φύλο και τη σεξουαλικότητα συνδέονται με άλλες μορφές καταπίεσης που καθιστούν το ανθρώπινο σώμα ως το κατεξοχήν πεδίο εκτύλιξης εξουσιών. Μας τρομάζει συνεπώς η Γαλλία που δεν αποδίδει στο φύλο τη βαρύτητα που του αποδίδουμε οι υπόλοιποι. Μας φοβίζει το πρόσωπο της Γαλλίας που έχει από καιρό απαλλαγεί, σε επίπεδο εκπαίδευσης και κοινωνικών διεκδικήσεων από τις έμφυλες συμβάσεις. Γιατί έχουμε έλλειμμα ενημέρωσης που ευθύνεται για τη μη αποδοχή της ταυτότητας φύλου των διεμφυλικών ατόμων και γιατί υποκλινόμαστε σε κάθε εξουσία που δεν επιθυμεί τα «μη πειθήνια σώματα», για να δανειστούμε τη φράση του Μισέλ Φουκό.
Τα μη πειθήνια σώματα, τα αφορισμένα σώματα, τα μη κανονικά σώματα αντιπροσωπεύουν την απόλυτη ηθική απειλή και τον απόλυτο πολιτικό κίνδυνο – φράση-δάνειο από την Αθηνά Αθανασίου, συνομιλήτρια της Τζούντιθ Μπάτλερ.
Γι’ αυτό θα πρέπει να εξοστρακιστούν από την κοινωνική μας πραγματικότητα, από τα σπουδαία γεγονότα, από τις παγκόσμιες γιορτές της ανθρωπότητας, από τους αθλητικούς θεσμούς. Η ψυχανάλυση έχει χρέος να παρέμβει και να μιλήσει ξανά για το φύλο. Μέχρι να εισακουστεί έτσι ώστε να μη χρειάζονται να γράφονται πια αυτές οι γραμμές. Μέχρι να ξεπεράσουμε κι εμείς το μεγαλύτερο ταμπού μας, την ανατροπή της βιολογίας, δηλαδή την ανατροπή της κοινωνικής δομής, της κοινωνικής στρωμάτωσης.
Δήμητρα Αθανασοπούλου
