Με τον 33χρονο σοσιαλιστή, με καταγωγή από την Ουγκάντα και την Ινδία, Ζοχράν Μαμντάνι να έχει διψήφιο δημοσκοπικό προβάδισμα, γίνονται στις 4 Νοεμβρίου οι δημοτικές εκλογές στη Νέα Υόρκη. Με τη Δέσποινα Λαλάκη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πόλης της Νέας Υόρκης (CUNY) συζητάμε για τα επίδικα αυτών των εκλογών, για τα χαρακτηριστικά της εκστρατείας του Μαμντάνι και για την προεκλογική του ατζέντα.
Θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι οι εκλογές στη Νέα Υόρκη έχουν τον χαρακτήρα δημοψηφίσματος; Όλα δείχνουν ότι δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη εκλογική αναμέτρηση, αλλά για μια σύγκρουση μεταξύ δύο διαφορετικών, και ανταγωνιστικών, κόσμων.
Τίποτα δεν είναι υπερβολικό όταν μιλάμε για τη Νέα Υόρκη, μια από τις δέκα μεγαλύτερες σε εισοδηματική ανισότητα πόλεις της Αμερικής, την πολυπληθέστερη σε μουσουλμάνους, αλλά και με τον μεγαλύτερο εβραϊκό πληθυσμό από οποιαδήποτε άλλη μητροπολιτική περιοχή στον κόσμο εκτός του Ισραήλ. Η Νέα Υόρκη, πόλη και πολιτεία, μαζί με την Καλιφόρνια, το Τέξας και τη Φλόριντα, ανήκει επίσης στις τέσσερις περιοχές της Ομοσπονδίας με τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών που έχουν γεννηθεί εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι παραπάνω πρωτιές, σε συνδυασμό με τη φιλελεύθερη παράδοση και τον προοδευτικό, κοσμοπολιτικό χαρακτήρα της πόλης, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία στη σημερινή συγκυρία, καθώς η διογκούμενη οικονομική ανισότητα, το μεταναστευτικό ζήτημα και το φιλοπαλαιστινιακό κίνημα, ένα κίνημα που συμπυκνώνει ζητήματα όπως η ισλαμοφοβία και ο πολιτισμικός ρατσισμός, η σχέση του εβραϊσμού με τον σιωνισμό, η καταστολή θεμελιωδών ελευθεριών, η αντίσταση στον ιμπεριαλισμό, στην ύστερη αποικιοκρατία και στο στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα, αποτελούν το κέντρο βάρους όχι μόνο της πολιτικής της πόλης της Νέας Υόρκης, της πολιτείας ή ακόμη και της ίδιας της Ομοσπονδίας, αλλά και της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής. Οι Νεοϋορκέζοι καλούνται να ψηφίσουν υπέρ ή κατά μιας οικονομικής ελίτ που περιορίζει ολοένα και περισσότερο τις ευκαιρίες κοινωνικής κινητικότητας, ακυρώνοντας τις υποσχέσεις του αμερικανικού ονείρου και καταστέλλοντας την ίδια στιγμή δικαιώματα και ελευθερίες που εξατομικεύονται με βάση το χρώμα του δέρματος και την πολιτισμική τους ταυτότητα. Ο Ζοχράν Μαμντάνι, μουσουλμάνος μεγαλωμένος στον απόηχο της 11ης Σεπτεμβρίου ανάμεσα σε μεταποικιακούς διανοητές και καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων και οι ίδιοι του οι γονείς, εκλεγμένο μέλος της Πολιτειακής Συνέλευσης της Νέας Υόρκης ως Δημοκρατικός Σοσιαλιστής και σύντομα ο νεότερος σε ηλικία δήμαρχος της πόλης, καλείται όχι μόνο να αναστρέψει τις καταστροφικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές πολλών δεκαετιών, αλλά και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη σε ένα πολιτικό σύστημα που εδώ και καιρό έχει χάσει την αξιοπιστία του.
Πώς εξελίσσεται η εκστρατεία του Μαμντάνι και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Ποια είναι τα κύρια σημεία της προεκλογικής του ατζέντας και τι προσδοκίες έχουν οι άνθρωποι στη Νέα Υόρκη από αυτόν;
Ένα χρόνο πριν, όταν ο Μαμντάνι ανακοίνωσε την υποψηφιότητα του για τη δημαρχία της μεγαλύτερης πόλης της χώρας λίγοι έδωσαν προσοχή. Το μήνυμα του, ωστόσο, για οικονομική δικαιοσύνη και καλύτερη ποιότητα ζωής βρήκε απήχηση ανάμεσα στους Νεοϋορκέζους που δεν παρακολουθούν τα συστημικά μέσα ενημέρωσης, αλλά είναι ενεργοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το δίκτυο εθελοντών που έχει χτυπήσει από τότε πάνω από ενάμιση εκατομμύριο πόρτες, ανέρχεται σε 75.000, ενώ η όλη καμπάνια είναι βασισμένη σε ένα μοντέλο χρηματοδότησης από τη βάση με μέσο όρο δωρεάς μόλις 88 δολάρια. Το μήνυμα είναι σαφές και επικεντρώνεται στην οικονομική αναδιανομή μέσω πολύ συγκεκριμένων μέτρων: πάγωμα των ενοικίων, δωρεάν μετακινήσεις με τα αστικά λεωφορεία, δημιουργία δημοτικών παντοπωλείων, δωρεάν παιδικοί σταθμοί, αύξηση των φόρων κατά 2% για εισοδήματα άνω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων, και αύξηση του φόρου των μεγάλων εταιρειών στο 11,5%. Υποστηρίζει επίσης τη μεταρρύθμιση της δημόσιας ασφάλειας, την αύξηση του ελάχιστου μισθού στα 30 δολάρια έως το 2030 και κοινωνική πολιτική και πρόληψη αντί για καταστολή και αστυνομοκρατία. Η Νέα Υόρκη κατατάσσεται σταθερά ως η αμερικανική πόλη με το υψηλότερο κόστος διαβίωσης, ενώ έχει εδώ και χρόνια γίνει συνώνυμο της πολιτικής του «νόμου και της τάξης» εξάγοντας πλέον ανάλογη τεχνογνωσία σε ολόκληρο τον κόσμο και συντηρώντας το φυλακοβιομηχανικό σύμπλεγμα με τα σώματα των μεταναστών, των μειονοτήτων και των πλέον φτωχοποιημένων πολιτών της. Σε μια πόλη όπου η οικονομική βία, σε συνδυασμό με τον ρατσισμό και την καταστολή που πλέον στρέφεται εναντίον κάθε πολιτικά αντιφρονούντος, «αντισημίτη», «αντίφα» ή αριστερού, περιθωριοποιεί και απομονώνει τους πολίτες της, οι τελευταίοι προσδοκούν κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη και οραματίζονται μια κοινωνία σε ρήξη με το πολιτικό κατεστημένο.
Στο Δημοκρατικό Κόμμα πώς αντιμετωπίζουν αυτές τις εκλογές; Ποια είναι τα ιδεολογικά και πολιτικά χαρακτηριστικά της σύγκρουσης που γίνεται στο εσωτερικό του γύρω από τον υποψήφιο που υποστηρίζουν οι διάφορες τάσεις του κόμματος;
Με εξαίρεση την πιο προοδευτική και μάλλον ριζοσπαστική πλευρά των Δημοκρατικών, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν ο Μπέρνι Σάντερς και η Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ, καθώς και την πιο συντηρητική κυβερνήτη της πολιτείας της Νέας Υόρκης Κάθι Χότσουλ, η εκλογή του Μαμντάνι στις προκριματικές έχει προκαλέσει τουλάχιστον αμηχανία στο κόμμα, που παραμένει προσδεμένο στο ισραηλινό λόμπι, όσο και οι Ρεπουμπλικάνοι αντίπαλοι του. Και τα δύο κόμματα, εδώ και δεκαετίες πλέον, συγκλίνουν και στις νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές που έχουν οδηγήσει την πόλη, όπως και την υπόλοιπη χώρα, σε απόγνωση. Συνδικαλιστικές οργανώσεις και κινήματα όπως το Working Families Party και οι Democratic Socialists of America (DSA) βλέπουν στον Μαμντάνι την ευκαιρία για μια πιθανή ριζοσπαστικοποίηση του κόμματος, ενώ η όποια συγκρουσιακή ατζέντα ενάντια στις οικονομικές ελίτ, το κράτος ασφαλείας και τα εδραιωμένα συστήματα ανισότητας και εξουσίας εκθέτει τους Δημοκρατικούς ως το συστημικό κόμμα που είναι. Η εκλογή του Μαμντάνι θα δοκιμάσει τον τρόπο με τον οποίο το κόμμα ισορροπεί την προοδευτική του βάση με την εσωτερική ενότητα και την εκλογική βιωσιμότητα του και σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Στο Δημοκρατικό Κόμμα, γνωστό και ως νεκροταφείο κινημάτων, εγκλωβίστηκαν και τελικά εξουδετερώθηκαν κινήματα, όπως το αντιπολεμικό κίνημα των αρχών της δεκαετίας του 2000, το Αφροαμερικανικό κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα τη δεκαετία του ’60, και είκοσι χρόνια πριν το εργατικό κίνημα, μεταξύ άλλων. Η εκστρατεία του Μαμντάνι, όπως και αυτή του Μπέρνι Σάντερς μερικά χρόνια πριν, έχει κινηματικά χαρακτηριστικά με σαφή σοσιαλιστική, αντικαπιταλιστική και αντισιωνιστική ατζέντα. Στην παρούσα συνθήκη βάθυνσης του κρατικού αυταρχισμού και τη στιγμή που μια σειρά δημοκρατικών κυβερνητών, δικαστών, δημάρχων και αξιωματούχων σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο φαίνεται να ηγούνται της αντίστασης ενάντια στον Τραμπ, η δημαρχία του Ζοχράν Μαμντάνι ίσως ανοίξει τον δρόμο για μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίηση.
Πώς μπορούμε να ερμηνεύσουμε το γεγονός ότι μέσα στη μητρόπολη του αμερικανικού καπιταλισμού ένας αριστερός υποψήφιος δήμαρχος, όπως ο Μαμντάνι, έχει τόσο μεγάλη αποδοχή; Από πού αντλεί τη δυναμική του;
Η βάθυνση του νεοφιλελευθερισμού των τελευταίων δεκαετιών, καθώς και η ριζοσπαστική κινηματική παρακαταθήκη των πρόσφατων κινημάτων, όπως το Occupy Wall Street, το Black Lives Matter, οι Democratic Socialists of America (DSA), αλλά και το φιλοπαλαιστινιακό κίνημα, βοηθούν ίσως να ερμηνεύσουμε το φαινόμενο του χαρισματικού Μαμντάνι, ο οποίος προβάλλει όλη την ιδεολογική καθαρότητα και ηθική σαφήνεια ενός πολιτικού που, μέσα στην καρδιά του αμερικανικού καπιταλισμού, τολμά να μιλήσει για κοινωνική δικαιοσύνη, οικονομική αναδιανομή και αλληλεγγύη, διεκδικώντας μια νέα ηθική της πολιτικής απέναντι στην εξουσία του χρήματος και της ανισότητας. Το Σάββατο που μας πέρασε επτά εκατομμύρια Αμερικανών διαδήλωσαν ενάντια στον εκφασισμό και την κρατική βία. Ο δήμαρχος του Σικάγο Μπράντον Τζόνσον απευθύνθηκε στους διακόσιους και πλέον χιλιάδες συγκεντρωμένους στη διαδήλωση «No Kings» με το παρακάτω μήνυμα: «Αν οι πρόγονοί μου, ως σκλάβοι, μπόρεσαν να ηγηθούν της μεγαλύτερης γενικής απεργίας στην ιστορία αυτής της χώρας, ενάντια στους υπερπλούσιους και τις μεγάλες εταιρείες, μπορούμε να το κάνουμε και εμείς!». Αν και ο Μαμντάνι δεν φαίνεται να έκανε κάποια δήλωση σε σχέση με τον πύρινο λόγο του Τζόνσον, οι δυο τους φαίνεται να είναι σε επικοινωνία.
Δημήτρης Γκιβίσης
Η ΕΠΟΧΗ
