Υπάρχουν κάποια δεδομένα για τους νεοναζί αυτόν τον καιρό που έχουν πολύ ενδιαφέρον. Δεν πρόκειται μόνο για εσωτερικές διεργασίες, αλλά και για πιέσεις που προέρχονται από το θεσμικό και κοινωνικό περιβάλλον.
α. Η ΧΑ κλείνει γραφεία κυρίως στην επαρχία (π.χ. Χαλκίδα, Πάτρα, Ξάνθη)διότι οι πυρήνες οπαδών και μελών της αποδιοργανώνονται. Φαίνεται πως η ροή νέων μελών και η δέσμευση παλαιότερων χαλαρώνει. Για να κρατηθούν γραφεία σε κεντρικούς δρόμους μεγάλων πόλεων τα ενοίκια είναι ακριβά, αλλά η δικαιολογία αυτή δεν επαρκεί. Η αποσυσπείρωση τους δεν είναι ενδημικό φαινόμενο, έπειτα από τις εκλογές του 2015, αλλά συνεχίζεται βαίνοντας αυξανόμενη. Ο εκλογικός ενθουσιασμός του 2012 αύξησε τη (νόμιμη και παράνομη) δράση της οργάνωσης έπειτα από τις διπλές εκλογές εκείνου του χρόνου, αλλά δε συνέβη το ίδιο τρία χρόνια μετά, έπειτα από τις διπλές εκλογές του 2015. Η προσαρμογή στην κοινοβουλευτική τάξη, τα προνόμια που απορρέουν από αυτήν, η πρόνοια για διατήρηση της προνομιούχας θέσης, παρόλο που ισχύουν, δεν μπορούν να εξηγήσουν ενδελεχώς το φαινόμενο.
β. Μερίδα ανώτερων και ανώτατων στελεχών της εγκληματικής αυτής οργάνωσης αποστασιοποιούνται θαρρετά, περισσότερο από ότι στο παρελθόν. Η γραμματέας της Τ.Ο. Εύβοιας -και σύζυγος του Μίχου- Αλεξάνδρα Μπάρου είναι ένας σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα αποσυσπείρωσης. Η ίδια, γραμματέας της ΚΕ της ΧΑ μέχρι την παραίτησή της, ήταν ένα από τα πιο παλιά και ενεργά στελέχη της οργάνωσης. Την άνοιξη είχε παραιτηθεί από βουλευτής της οργάνωσης και ο Μεσσηνιος βουλευτής Κουκούτσης. Ο Μίχος μάλιστα πρόσφατα προσχώρησε στο κόμμα του Βελόπουλου, μια εκδοχή «σοβαρής» Χρυσής Αυγής. Πιο τρανταχτές αποχωρήσεις μεσαίων στελεχών είναι εκείνες των περιφερειακών συμβούλων Κιτσόπουλου και Ναθαναηλίδη στην Περιφέρεια Ανατ. Μακεδονίας-Θράκης, του δημοτικού συμβούλου Πειραιά Κατσαφάδου και του υποψήφιου αντιπεριφερειάρχη Χανίων Σταθάκη.
γ. Η θεσμική διείσδυση της ΧΑ είναι επίσης προβληματική για το τρίτο στην κοινοβουλευτική τάξη κόμμα, μέχρι πρόσφατα. Σε μια σειρά από προσπάθειες συνδικαλιστικής της παρέμβασης έχει φάει…φόλα. Από τον πρόσφατο αποκλεισμό της παράταξής της στον ΔΣΘ μέχρι τον απόλυτο καταποντισμό της στις τελευταίες εκλογές του ΣΑΤΑ. Η Χρυσή Αυγή δεν περιλαμβάνεται πια στις οργανώσεις του ευρωπαϊκού Alliance for Peace and Freedom, αν και η “Συμμαχία” είχε ξεκινήσει με πρωτοβουλία της ελληνικής ναζιστικής οργάνωσης. Η αργή διαδικασία καθιέρωσης του κόμματος στην κοινωνία των πολιτών δεν συνάδει με την περιορισμένη υπομονή μελών και στελεχών. Η μεταβλητή του χρόνου είναι κρίσιμη.
δ. Τα σημεία ά, β και γ συνδέονται. Σε έναν απολύτως ιεραρχικό μηχανισμό του κοινωνικού περιθωρίου όπως ήταν μέχρι πρότινος η ΧΑ, το λεπτό γραφειοκρατικό στρώμα σχετικά ικανών στελεχών -που έρχονται από παλιά ή που έγιναν όψιμοι «εθνικιστές»- έχει απαιτήσεις κομματικής ανόδου και συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων. Με άλλα λόγια, αυτά τα μεσαία στελέχη, που παίζουν κρίσιμο ρόλο σε κάθε κόμμα, δεν έχουν την αγνή δέσμευση του παρελθόντος, όπου δεν διακυβεύονταν τίποτα από την κομματική τους ένταξη σε σχέση με τα προσωπικά τους συμφέροντα. Η δίκη της ΧΑ είναι κόμβος επεξήγησης αυτής της διπλής διαδικασίας: τα μεσαία και ανώτερα στελέχη εγκαταλείπουν και τα γραφεία δεν μπορούν να είναι ανοιχτά. Αλλά έχει και λίγο ακόμα. Στελέχη του κόμματος έκαναν δουλειές που τους πλήρωναν πολύ καλά. Τα νταβατζιλίκια και η προστασία είναι μόνο η παράνομη εκδοχή. Η σχέση της ΧΑ με τη νύχτα και τον υπόκοσμο είναι πολύ βαθιά. Ότι ψίχουλα πετούσαν οι μαφίες τα μάζευαν οι έξυπνοι νεοναζί. Οι εταιρείες σεκιούριτι ή ρούχων, τα ξενοδοχεία είναι η νόμιμη βιτρίνα αυτής, της έκνομης δραστηριότητας. Η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του κόμματος δεν επιτρέπει αυτές οι δουλειές να γίνονται τόσο εύκολα όσο πριν. Για κάποιους, συνιστά οικονομικό εμπόδιο: καλύτερα τα αρκετά φράγκα με βιτρίνα τον εθνικισμό των παλαιότερων εποχών, παρά βιτρίνα εθνικισμού με λιγότερα φράγκα στο τώρα.
ε. Η περιοδολόγηση της δράσης του κόμματος μπορεί να είναι ως εξής:
1.Δεκαετία 1980- 2010: σποραδική λειτουργία, μειωμένες δυνάμεις, φανερή ναζιστική ι δεολογική και οργανωτική συγκρότηση
2.2010-2015: κοινωνική ορατότητα μέσω κινηματικής και θεσμική δράσης και εκλογική καταξίωση.
2α. 2010-2012: περαιτέρω άνοδος κοινωνικής και κινηματικής δράσης, οργανωτική άνοδος.
2β. 2013-2015: συνδικαλιστική, κοινωνική και εκλογική καθιέρωση, ανακοπή της εκλογικής ανόδου, πρώτες αποσυσπειρώσεις έπειτα από τη δολοφονία Φύσσα
3.2015-2017: κοινοβουλευτική, συνδικαλιστική και οργανωτική πτώση ευθέως ανάλογη με την εξέλιξη της δίκης της οργάνωσης. Προσπάθεια ανακοπής της εξέλιξης αυτής με αμφίπλευρες διευρύνσεις.
στ. Το σημείο 3 της περιοδολόγησης θέλει περισσότερη ανάλυση. Η δίκη έχει ακόμα να διανύσει κάποιους μήνες. Τα ποντίκια που εγκαταλείπουν το καράβι γνωρίζουν πως πρέπει να πάρουν θέση που θα τους ευνοεί. Χρειάζεται να έχουν καθαρίσει το όνομα τους δηλώνοντας είτε άγνοια για τα εγκλήματα, είτε καθαρότητα σε σχέση με τη μαλακή στάση της οργάνωσης τον τελευταίο καιρό. Η ναζιστική της ηγεσία καταλαβαίνει όλα τα παραπάνω. Προσπαθεί με τρεις τρόπους να ανατάξει την εκτυλισσόμενη οργανωτική αποσυσπείρωση. Πρώτα επανενεργοποιεί τον κομματικό μηχανισμό στο πλαίσιο του δρόμου προσπαθώντας να δεσμεύσει στη δράση μέλη και στελέχη. Η διαδικασία αυτή ανανεώνει την κομματική στοίχιση, δίνει σήμα στους οπαδούς και τους ψηφοφόρους πως είμαστε εδώ. Η επίθεση στην κ. Κουνιάκη αλλά και η διαμαρτυρία ενάντια σε θεατρική παράσταση στη Θεσσαλονίκη είναι μέρος αυτού του σχεδίου. Δεύτερον, βαθαίνει τη θεσμική της εμβέλεια. Η συνάντηση του Αρχιφύρερ Μιχαλολιάκου με τον πρέσβη του Πακιστάν μπορεί να φαίνεται γελοία, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου τέτοια. Τρίτον, ημισυνδεδεμένες ή και όχι, «αυτόνομες» οργανώσεις εθνικιστών, όπως αυτές που προσπάθησαν να διοργανώσουν τη συγκέντρωση ενάντια στο νομοσχέδιο της ταυτότητας φύλου, μπορούν να συνεχίζουν τη βρώμικη δουλειά με καθαρά τα χέρια του επίσημου κόμματος. Η ΧΑ απλώνεται πολιτικά κάνοντας προσπάθειες αμφίπλευρων διευρύνσεων επειδή κινδυνεύει. Ας μην ξεγελιέται κανείς / καμία: παραμένει ακραιφνώς μια νεοναζιστική εγκληματική οργάνωση. Στο χρονικό διάστημα που διανύουμε θα φανεί ο ρυθμός, η ένταση και οι δοκιμές που θα εφαρμόσουν έτσι ώστε να διαιωνίσουν την πλεονεκτική τους θέση μετά το 2012. Πάντως, οι μαχαιροβγάλτες δε θα γίνουν αρνάκια.
ζ. Ακόμα και μετά τη δίκη και ενδεχομένως την καταδίκη (μικρή ή μεγάλη) ανώτερων και ανώτατων στελεχών της ναζιστικής οργάνωσης, φυσικά, δεν έχει τελειώσει τίποτα. Οι κοινωνικές αναμονές που εκπληρώνει ή επωάζει η ΧΑ είναι ενεργές. Το πολιτικό και πολιτισμικό περιβάλλον που τις εκθρέφει ή τις αυτοτροφοδοτεί δε θα πάψει να υπάρχει. Η εκπροσώπηση είναι αυτή που διεκδικείται. Θα ήταν λάθος να πιστεύει κανείς πως ο κ. Μητσοτάκης έχει αποφασίσει να αυτοκαταστραφεί διευρυνόμενος προς την άκρα δεξιά. Στην πραγματικότητα προσπαθεί να αποσπάσει το κοινωνικό εκείνο κόμματι που του λείπει, προσπαθεί να δημιουργήσει την εγκολπωμένη στη ΝΔ σοβαρή ΧΑ.
η. Τα προηγούμενα χρόνια δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι αντιτάχθηκαν στη νεοναζιστική επέλαση και αυτό έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Οι εκατοντάδες αντιφασιστικές εκδηλώσεις, διαδηλώσεις και τεκμηριώσεις ήταν μια πλευρά που έδενε μέχρι πρόσφατα με τα κινήματα κοινωνικής αλληλεγγύης και έπειτα με την φιλοπροσφυγική στάση μεγάλης μερίδας συμπολιτών μας. Ο μαχητικός και κοινωνικός αντιφασισμός έκαναν δουλειά που δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ποιοτικά, μπορούμε όμως με σχετική ασφάλεια να πούμε πως αν δεν υπήρχαν, ίσως δε θα φτάναμε ποτέ σε δίκη. Στο προσεχές χρονικό διάστημα η δουλειά αυτή έχει ανάγκη από εμβάθυνση. Καμία μαζική κινητικότητα των πολιτών δεν πρέπει να πηγαίνει χαμένη στο επίπεδο των όποιων θεσμών. Καμία θεσμική καταξίωση της κοινωνικής κίνησης δεν καθιερώνεται για πάντα, αλλά είναι για πάντα διαμφισβητούμενη. Το ανανεωμένο ενδιαφέρον της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών που δε συμπαθούν τους ναζιστές χρειάζεται να θεμελιωθεί πλέον με άλλους όρους που όμως δε θα ξεχνούν τις βασικές μεταβλητές της παραγωγής ριζοσπαστικής πολιτικής, όμως δε θα εμμένουν και σε ένα ρεπερτόριο δράσης που μέχρι τώρα ήταν σχετικά αποτελεσματικό. Περισσότερα γι αυτό σε άλλο σημείωμα.
