Στο κυβερνητικό κόμμα η γκρίνια πάει σύννεφο, αφού τείνει να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι η αυτοδυναμία απομακρύνεται, καθώς το αρνητικό φορτίο από τη Ν. Υόρκη προστίθεται στις εσωτερικές εξελίξεις. Δηλαδή: στο σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ, που θυμώνει τους αγρότες –γιατί «εξαιτίας του «χασάπη» και του «φραπέ» θα καθυστερήσουν να πάρουν ενισχύσεις– και αγχώνει τους βουλευτές, ενόψει της νέας δικογραφίας που θα περιέχει τα ονόματα κάποιων εξ αυτών. Στη διαχείριση, στη συγκάλυψη δηλαδή, της τραγωδίας των Τεμπών, που επιμένει να μένει ψηλά στα ενδιαφέροντα της κοινής γνώμης, όπως ψηλά στέκεται και η εκδήλωση αλληλεγγύης στους απεργούς πείνας και στον Πάνο Ρούτσι. Γεγονός που επέτρεψε στον Ν. Δένδια να κάνει ηγετική παρέμβαση και να διαφοροποιηθεί από την κυβέρνηση με το να δώσει δίκιο στον Ρούτσι.
Τα πράγματα επιδεινώθηκαν με τη συνέντευξη τύπου της ευρωπαίας Εισαγγελέας, Λάουρα Κοβέσι, που δεν μάσησε τα λόγια της: Η διαφθορά σκοτώνει, είπε, και έφερε ως παράδειγμα τα Τέμπη, και ο ΟΠΕΚΕΠΕ, τόνισε, «έγινε το ακρωνύμιο της διαφθοράς, του νεποτισμού, των πελατειακών πρακτικών», δείχνοντας εμφανώς το κυβερνητικό κόμμα.
Το βεβαρυμμένο μητρώο της κυβέρνησης επιβάρυνε περαιτέρω η διαχείριση τής κρίσης που προήλθε από το ρεσάλτο των ισραηλινών κομάντος στον στολίσκο «Global Sumud Flotilla», με την ελληνική κυβέρνηση άπραγη, προκειμένου να μη δυσαρεστήσει τον «στρατηγικό της σύμμαχο» Νετανιάχου, να σφυρίζει δηλαδή αδιάφορα στις εκδηλώσεις αλληλεγγύης που έγιναν σε κάθε γωνιά της χώρας.
Από ήττα σε ήττα. Η κυβέρνηση ηττήθηκε και στα 2 μέτωπα που άνοιξε τις τελευταίες βδομάδες, ηττήθηκε από τον Ρούτσι και τους συγγενείς των θυμάτων, όπως επίσης από τους αλληλέγγυους της Γάζας, όπου έκαναν θριαμβευτική είσοδο στο Ε. Βενιζέλος μετά την περιπέτεια της απαγωγής τους από το πολεμικό ναυτικό του Ισραήλ. Να σημειώσουμε ότι και οι 2 νίκες προήλθαν με την εμπλοκή χιλιάδων ανθρώπων.
Αντινομίες
Η ΝΔ προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, μακριά πολύ μακριά από το δεύτερο. Τη δημοσκοπική υπεροχή της ΝΔ, φαίνεται, στις ίδιες δημοσκοπήσεις, να υπονομεύει η κοινωνική δυσαρέσκεια. Το kreport.gr επισημαίνει την αντινομία, ό,τι δηλαδή, η ΝΔ προηγείται δημοσκοπικά με ελεγχόμενη φθορά, από την άλλη, όμως, τα ποσοστά απόρριψης των κεντρικών πολιτικών της αναλογούν σε κυβερνήσεις που είναι σε αποδρομή. Διαπιστώνει, μάλιστα, μερικές από τις αιτίες: το φορολογικό σύστημα παραμένει το πιο ταξικό στον ΟΟΣΑ, με αναλογία έμμεσων-άμεσων φόρων που παραπέμπει σε χώρα της υποσαχάριας Αφρικής, η ευνοϊκή φορολογία του πλούτου (15% στις χάρτινες υπεραξίες, 10% στα έσοδα από ναυτιλία, 5% στα μερίσματα) και τη φορολογική ασυλία στα πολύ υψηλά εισοδήματα, εκείνα των 2-3 ή παραπάνω εκατ. ευρώ τον χρόνο. Αυτά, μαζί με ένα πλέγμα πελατειακών φοροαπαλλαγών, που έχουν, την τελευταία 6ετία, εκτοξευτεί στα 18,8 δισ. ευρώ.
Πώς χτίστηκε η υπεροχή της ΝΔ
Πολλοί αναρωτώνται πώς, με όλα αυτά, η ΝΔ, παρά τις απώλειες, διατηρείται δημοσκοπικά ψηλά, στο φάσμα του 25%. Η ερμηνεία δεν μπορεί να είναι άλλη παρά το ότι υπάρχει ένα κοινωνικό μπλοκ που εξυπηρετείται από τις πολιτικές της. Όπως επίσης δεν πρέπει να βγαίνει από τον λογαριασμό η ιδεολογία, δηλαδή όλες εκείνες οι συντηρητικές και εν πολλοίς σκοταδιστικές ιδέες που κατοικούν σε ένα σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων της ΝΔ, η οποία έχει λόγους να τις «εκκολάπτει» με κάθε ευκαιρία. Βέβαια η Ακροδεξιά διεκδικεί αυτό το δυναμικό για λογαριασμός της, αφού θεωρεί ότι της ανήκει. Για αυτό τον λόγο η ΝΔ, και ο Κ. Μητσοτάκης προσωπικά, χρησιμοποιούν κατ’ εξακολούθηση τη λεγόμενη «τριγωνοποίηση», δηλαδή τον δανεισμό προσώπων από άλλους πολιτικούς χώρους, χωρίς όμως η πολιτική της να γίνεται περισσότερο γειωμένη, αντιθέτως. Πολλά τα παραδείγματα δανείων, ενδεικτικά: Βορίδης, Γεωργιάδης, Πλεύρης από την Ακροδεξιά ή ο Λοβέρδος από το λεγόμενο Κέντρο, το ακραίο κέντρο.
Ένα κοινωνικό μπλοκ συμφερόντων
Στο μπλοκ της εξουσίας, της οικονομικής εξουσίας που μετασχηματίζεται σε μιντιακή, και τελικά σε πολιτική, ηγούνται οι τέσσερις μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι στους τομείς της ενέργειας –της παραγωγής και της διανομής–, οι τρεις κατασκευαστικές και οι τέσσερις αλυσίδες τροφοδοσίας, όπως και η βαριά βιομηχανία των ΑΠΕ και του φυσικού αερίου. Όλοι οι παραπάνω τροφοδοτούν το σπιράλ της ακρίβειας, του πληθωρισμού και της απληστίας του κέρδους, δηλαδή την αναδιανομή εισοδημάτων σε βάρος των λαϊκών τάξεων. Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η μαύρη οικονομία, τα εισοδήματα που διαφεύγουν από τους δείκτες της οικονομικής μεγέθυνσης, τα οποία συντηρούν τη ζήτηση, όταν η ζήτηση των λαϊκών στρωμάτων μειώνεται δραστικά. Την ίδια στιγμή η φοροδιαφυγή, η εισφοροδιαφυγή και το λαθρεμπόριο των καυσίμων είναι στη σφαίρα του αοράτου. Η κυβέρνηση δεν ξαποσταίνει, προσθέτει και νέα βάρη στην καταπονημένη αγορά εργασίας με το 13ωρο, επιδεινώνοντας περισσότερο τη σχέση εργασίας-κεφαλαίου. Βέβαια, στην αριθμητική των ωφελούμενων πρέπει να προστεθούν και άλλοι πολλοί, όπως για παράδειγμα οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες, που το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους κατέγραψαν κέρδη ύψους 5,46 δισ. ευρώ. Επίσης, οι τράπεζες, την ίδια περίοδο, παρουσιάζουν αύξηση κερδών 89,5% καθώς έφτασαν τα 3,18 δισ. ευρώ.
Το κοινωνικό ισοζύγιο, η πλειοψηφία χωρίς φωνή
Σε κάθε ανισότιμη σχέση δίπλα από τους νικητές υπάρχουν και οι ηττημένοι, στην περίπτωση μας οι δεύτεροι είναι συντριπτικά περισσότεροι. Στους ηττημένους των αγορών περιλαμβάνονται οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι, οι αγρότες, οι νέοι, οι άνεργοι, γυναίκες και άντρες, όπως και ο κόσμος της επισφάλειας και της εργασιακής περιπλάνησης. Χωρίς φωνή είναι και ζωές που καταστράφηκαν από την κλιματική κρίση, από τις θεομηνίες, από τον Ντάνιελ. Μια πλειοψηφία χωρίς φωνή, χωρίς εκπροσώπηση στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Η στατιστική επιβεβαιώνει τα παραπάνω: η χώρα μας υστερεί δραματικά στο μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ, που αντιστοιχεί μόλις στο 35% του συνολικού εισοδήματος της χώρας, το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη. Σε συνδυασμό με το υψηλό μερίδιο των κερδών στο ελληνικό ΑΕΠ (50.2% έναντι 40,9 στην ΕΕ), η Ελλάδα έχει από τις πλέον άνισες σχέσεις κερδών-μισθών, μια ψαλίδα που έχει διευρυνθεί αισθητά από το 2019 και μετά.
Η πλειοψηφία της σιωπής
Στις δημοσκοπήσεις δεν αποτυπώνονται με ακρίβεια οι απόψεις της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινής γνώμης, ούτε τα συναισθήματα και οι πεποιθήσεις της. Πολλοί επιλέγουν τη σιωπή, άλλοι την αποχή, κάποιοι το «δεν ξέρω, δεν απαντώ».
Η Ελλάδα δεν πέρασε απλώς από κρίση. Πέρασε από μια επιτάχυνση της αποπολιτικοποίησης. Η μνημονιακή περίοδος ανέδειξε τη σύγκρουση, αλλά η μεταμνημονιακή «κανονικότητα» την απορρόφησε. Η κοινωνία κουράστηκε, αποσύρθηκε, σιώπησε. Όχι επειδή δεν έχει τίποτα να πει, αλλά επειδή δεν υπάρχει πια τόπος να το πει. Η αποπολιτικοποίηση δεν είναι το τέλος της πολιτικής. Είναι η στιγμή που η πολιτική έχει πάψει να είναι κοινή υπόθεση.
Ο Jacques Rancière μας υπενθυμίζει ότι η πολιτική δεν είναι η διαχείριση των υπαρκτών φωνών, αλλά η ρήξη με εκείνη την τάξη που καθορίζει ποιος φαίνεται, ποιος ακούγεται, ποιος έχει «μερίδιο» στον λόγο. Όταν οι «χωρίς φωνή» διεκδικούν λόγο –για παράδειγμα για τα Τέμπη και τη Γάζα– διαταράσσουν το ίδιο το πλαίσιο της κοινοβουλευτικής τάξης. Η σιωπή, τότε, δεν είναι απουσία. Είναι η πιο ηχηρή ένδειξη ότι η εκπροσώπηση έχει αποτύχει. Ότι το πεδίο του πολιτικού έχει στενέψει τόσο, που δεν χωράει την κοινωνία. Σε αυτό το κενό θριαμβεύει η ΝΔ, με τον Κυριάκο ή με αλλαγή επικεφαλής, «εν πλω».
Αν η Αριστερά θέλει να υπάρξει ξανά, πρέπει να αρθρώσει λόγο εκεί όπου δεν υπάρχει πια γλώσσα. Να δημιουργήσει τόπο εκεί όπου δεν υπάρχει πια κοινότητα. Να επαναφέρει την πολιτική όχι ως τεχνική, αλλά ως πράξη αναγνώρισης, σύγκρουσης και δυνατότητας. Γιατί η κοινωνία δεν σιώπησε. Απλώς δεν την ακούμε.
Η ΕΠΟΧΗ
