«Την περασμένη εβδομάδα στην Ιταλία απολύθηκε ένας οδηγός μέσω αλγορίθμου, αφού… είχε πεθάνει», είπε η ευρωβουλευτής της Σοσιαλιστικής Ομάδας, Elisabetta Gualmini, αναφερόμενη σε ένα γεγονός που δείχνει την απόλυτη αποξένωση μιας εταιρείας ακόμη και από την τραγωδία του θανάτου, «όταν τα ρομπότ υποκαθιστούν τους ανθρώπους», όπως είπε. Ετσι ξεκίνησε την ομιλία της στην ενδιαφέρουσα και εξόχως αποκαλυπτική ακρόαση που πραγματοποίησε στις 25 Οκτωβρίου η Επιτροπή Απασχόλησης του Ε.Κ. με θέμα τα «αρχεία της Uber».
Πρόκειται για περίπου 2.000 έγγραφα, αποτελούμενα από μέιλ, μηνύματα και εσωτερική αλληλογραφία στρατηγικής της εταιρείας που διέρρευσαν στον Guardian και στη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και μέσω αυτών σε άλλα 40 ΜΜΕ διεθνώς. Ο πληροφοριοδότης δημοσίου συμφέροντος, Μark MacGann, ήταν εκεί ως το κεντρικό πρόσωπο στη συνεδρίαση, για να αφήσει άναυδους όχι μόνο τους βουλευτές αλλά και τον ίδιο τον επίτροπο Απασχόλησης Schmit, ο οποίος τον συνεχάρη για το θάρρος του.
Γιατί άλλο είναι να τα διαβάζεις κι άλλο να ακούς το πρώην στέλεχος της Uber να λέει ότι η εταιρεία του έφτανε στο σημείο να κατασκευάζει ψεύτικα προφίλ για να συνδέεται με το Facebook, το whats up, ακόμη και το spotify, δηλαδή τις εφαρμογές στα κινητά των οδηγών της, για να παρακολουθεί τις συνομιλίες και τις προθέσεις τους.
Επίσης, άλλο είναι να διαβάζεις ότι οι πολυεθνικές έχουν αναγάγει το lobbying (άσκηση παρασκηνιακής πολιτικής πίεσης) στους πολιτικούς και τους ευρωβουλευτές σε υψηλή τέχνη πέριξ του ευρωπαϊκού τετραγώνου στις Βρυξέλλες κι άλλο να ακούς τον πρώην λομπίστα της Uber, τον άνθρωπο που ως αρμόδιος για τη δημόσια πολιτική της εταιρείας είχε πρόσβαση στις κυβερνήσεις 42 χωρών, να παραδέχεται ότι ο ίδιος «ως κομμάτι αυτής της ισχυρής αρχιτεκτονικής» πίεζε τις κυβερνήσεις να τροποποιούν τη νομοθεσία τους για να δώσουν στην Uber αυτό που ήθελε.
«To 2017 στην Επιτροπή Μεταφορών (TRAN) του Ε.Κ. εξετάσαμε τις παράτυπες πρακτικές της Uber. Ζητήσαμε μία μελέτη για την “οικονομία διαμοιρασμού” και την ανέλαβε μια ομάδα την οποία ήλεγχε ο Juan Mondero, ειδικός στο θέμα, αλλά την ίδια περίοδο ήταν και δικηγόρος της Uber κατά των ταξιτζήδων στη Βαρκελώνη», παρενέβη η πρόεδρος της Επιτροπής ΤRAN, K. Delli.
Μια σοβαρή καταγγελία για άλλη προκατειλημμένη μελέτη διατύπωσε μάλιστα από το βήμα της Επιτροπής και ένας πρώην οδηγός της Uber και ιδρυτής του συνδικάτου των οδηγών, ο Brahim Ben Ali, αναφέροντας ότι η εταιρεία ενδεχομένως να έχει χρηματοδοτήσει και έρευνες του ΟΟΣΑ για το ίδιο θέμα. Αναφορά την οποία ο πρόεδρος της Επιτροπής Απασχόλησης, Dragos Pislaru (από την πολιτική ομάδα Renew) επισήμανε ότι θα εξετάσει ενδελεχώς.
«Σε όλους λέγαμε ό,τι θέλουν να ακούσουν. Στους επενδυτές “δώστε μας 1 δισ. να αποδώσουν τα χρήματά σας… Το μοντέλο της εργασίας είναι η αυτοαπασχόληση παρά τις περί του αντιθέτου αποφάσεις των δικαστηρίων”. Στους πελάτες λέγαμε: “Εχουμε έναν οδηγό αποκλειστικά μόνο για σας, με χαμόγελο, νερό και χαμηλές τιμές”. Και στους οδηγούς που προέρχονταν οι περισσότεροι από τα φτωχά προάστια υποσχόμασταν αξιοπρεπή μισθό για να φτιάξουμε μαζί το μέλλον. Στην αρχή είχαμε μεθύσει από τον ενθουσιασμό για την αποστολή μας.
Πιστεύαμε ότι ήμασταν ειλικρινείς με τους οδηγούς και τους λούζαμε με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε μπόνους. Αν δεν μπορούσαν να αγοράσουν αυτοκίνητα κάναμε προτιμησιακές συμφωνίες με τις τράπεζες για την αγορά. Δίναμε στους οδηγούς ένα στάτους που δεν είχαν ποτέ… Λέγαμε ότι η Uber δεν είναι απλώς μια εφαρμογή μόνο για μετακινήσεις, αλλά ένα δίκτυο αλληλοσυνδεδεμένων ανθρώπων στους οποίους μπορείς να πουλήσεις τα πάντα.
Το όνειρο άρχισε να ξεθωριάζει το 2015. Οι οδηγοί άρχισαν να οργανώνονται. Αλλωστε ήδη από το 2014 αντιμετωπίζαμε ομαδικές αγωγές από οδηγούς που ήθελαν να εφεσιβάλουν το καθεστώς του ανεξάρτητου εργαζόμενου» αφηγείται ο Μaccann. Ηταν τότε που η εταιρεία έφτιαξε ψεύτικα ηλεκτρονικά προφίλ για να παρακολουθεί τους «συνεργάτες».
Αλλά ποια ήταν εκείνη η θρυαλλίδα που τον οδήγησε να αλλάξει στρατόπεδο; «Ηταν άνοιξη του ’21», εξιστορεί. «Κι από την Ιρλανδία ταξίδεψα στη Μάλαγα της Ισπανίας, όπου συνάντησα έναν δικό μας οδηγό, τον Ομάρ, Μαροκινό δεύτερης γενιάς. Ο Ομάρ περίμενε όλη την ημέρα να τον συνδέσουν με έναν πελάτη. Η διαδρομή που έκανε μαζί του, κόστισε ακριβά, στα 32 ευρώ, κι όταν τον ρώτησα πόσα του μένουν μου είπε ότι, αφού η Uber πάρει το 25%, η ισπανική Εφορία το ποσοστό του ΦΠΑ και υπολογίσει το κόστος για το λίζινγκ του αυτοκινήτου και το πάρκινγκ, θα κατέληγαν στην τσέπη του 7 ευρώ, δηλαδή ούτε το κατώτατο ημερομίσθιο», είπε ο whistleblower της Uber.
Και κάτι ακόμη: Η υπόθεση Uber, που αποτελεί το απαύγασμα της ευελιξίας και της υποκατάστασης της πλήρους απασχόλησης από την αυτοαπασχόληση αλλοιώνοντας την έννοια της «συνεργατικής οικονομίας», επαναφέρει ξανά και το επαναλαμβανόμενο φαινόμενο των «περιστρεφόμενων θυρών».
Ο P. Tang, πρόεδρος της υποεπιτροπής για τα φορολογικά, έθεσε επί τάπητος στην ακρόαση τον ρόλο που έπαιξε η Neeliew Kroes, πρώην επίτροπος Ανταγωνισμού, η οποία σύμφωνα με τα «αρχεία» φέρεται να βοήθησε κρυφά την Uber να ασκήσει λόμπινγκ σε Ολλανδούς πολιτικούς. Πάντως τόσο ο επίτροπος Ν. Schmit όσο και ο MacGann αρνήθηκαν να σχολιάσουν παραπέμποντας στην εν εξελίξει έρευνα του OLAF.
Χριστίνα Κοψίνη
