Η χρονική γειτνίαση των συνεδρίων του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ προσφέρεται για δημοσιογραφικούς παραλληλισμούς και συγκρίσεις. Οι πιο συνηθισμένες σχετικές αναλύσεις γίνονται υπό τον τίτλο του ανταγωνισμού για τη διεκδίκηση του «κεντρώου χώρου» από τα δύο κόμματα και με φόντο τον κοινοτοπικό ισχυρισμό ότι «οι εκλογές κερδίζονται στο κέντρο». Έτσι επιχειρείται να εξηγηθούν διαφόρων ειδών τοποθετήσεις, από τις ανοίκειες επιθέσεις τύπου Κακλαμάνη και τη διμέτωπη τακτική Ανδρουλάκη, μέχρι τη διευρυντική προς το κέντρο στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και τις προτάσεις του για προοδευτική κυβέρνηση συνεργασίας.
Πράσινος ήλιος και συμβολικός σοσιαλισμός
Αυτό το είδος ανάλυσης θεωρείται αυτονόητο και αναπόφευκτο, αν και ταιριάζει πιο πολύ στον σχεδιασμό της ΝΔ και των συστημικών μέσων, που σκιαγραφούν μια πρόγνωση εξελίξεων, όπου η ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ θα εμποδίζει, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, τη διεκδίκηση εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ της πρωτιάς από τη ΝΔ. Ωστόσο, αρκεί να θέσει κάποιος υπό αμφισβήτηση ή να αναρωτηθεί έστω για την ορθότητα του ισχυρισμού ότι «οι εκλογές κερδίζονται στο κέντρο», για να φανεί πόσο αμφίβολες είναι πολλές από τις διαπιστώσεις που συνήθως γίνονται.
Η απόφαση της επιστροφής στο σήμα του πράσινου ήλιου και της πρόταξης του αρχετυπικού τίτλου, που εμπεριέχει την ανάμνηση του χαρακτηρισμού «σοσιαλιστικό», μαζί με τις επίμονα επαναλαμβανόμενες συνθηματολογικές αναφορές Ανδρουλάκη σε «σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση», όσο κι αν τους αποδοθεί το αποκαθαρμένο πια από τα ανδρεοπαπανδρεϊκά πρότυπα νόημα, δεν είναι ό,τι ασφαλέστερο για τη διεκδίκηση ενός ελάχιστα ριζοσπαστικοποιημένου «κέντρου». Μάλλον με διεκδίκηση ενός τμήματος του εκλογικού σώματος που τείνει να μετακινηθεί αριστερότερα, προς τον ΣΥΡΙΖΑ, μοιάζει. Με εργαλείο την απαξίωσή του ως προοδευτικής πολιτικής δύναμης και όχι ως υπερβολικά ριζοσπαστικής. Είναι ορατή η προσπάθεια ενίσχυσης μιας παλιάς αντιδεξιάς διάθεσης στον χώρο του προοδευτικού κέντρου από τη Χαριλάου Τρικούπη, που ενδιαφέρεται περισσότερο για το πώς θα αποσπάσει, με την αρωγή της ανάμνησης του ριζοσπαστισμού του αλλοτινού ΠΑΣΟΚ, όσους κινούνται ήδη επί μία δεκαετία αριστερότερα.
Αριστερότερα του κλασικού κέντρου
Αν υποθέσουμε ότι οι προσπάθειες του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ έχουν ήδη αποδώσει τη σταθεροποίηση της σχέσης του με τον «κεντρώο χώρο», η δε προσχώρηση σειράς στελεχών του αλλοτινού ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, στη δεύτερη φάση διεύρυνσης, εξασφαλίζει την πρόσβαση του τελευταίου σε σημαντικό τμήμα του ίδιου «χώρου», φαίνεται πιο δικαιολογημένο το ενδιαφέρον της Χαριλάου Τρικούπη να τονίσει τα σοσιαλιστικά–σοσιαλδημοκρατικά στοιχεία τού προτεινόμενου πολιτικού «προϊόντος» της. Δηλαδή το ενδιαφέρον για έναν χώρο αριστερότερα του κλασικού κέντρου. Εκεί προσδοκά να αποκομίσει εκλογικά κέρδη. Για εκείνη, εκεί μάλλον κερδίζονται οι εκλογές, όχι στο καθαυτό κέντρο, αν θέλει να πετύχει τον μάλλον υπερβολικά φιλόδοξο στόχο να γίνει δεύτερο κόμμα.
Ο ισχυρισμός αυτός μπορεί να υποστηριχτεί και με μια αναδρομή στην τακτική που ακολούθησαν οι πολιτικές δυνάμεις του κέντρου, προκειμένου να γίνουν πλειοψηφικές, τόσο στην προδικτατορική περίοδο, όσο και στις αρχές της μεταπολίτευσης: η Ένωση Κέντρου γίνεται πλειοψηφία δαπάναις της ΕΔΑ, που υπήρξε και αξιωματική αντιπολίτευση, το δε ΠΑΣΟΚ, ως διάδοχος της ΕΚ μεταπολιτευτικά, φτάνει στο απόγειό του το 1981 ενσωματώνοντας αριστερές, εαμογενείς κατά την ορολογία της εποχής, δυνάμεις. Θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι και «στα αριστερά κερδίζονται οι εκλογές»; Εάν επαληθεύεται, σε κάποιο βαθμό, ο ισχυρισμός περί του αντιθέτου, δεν είναι στην περιοχή του προοδευτικού τόξου, αλλά της συντηρητικής παράταξης, η οποία, ιδίως στην πρώτη μεταπολιτευτική φάση, στόχευσε, συχνά με επιτυχία, τον «κεντρώο χώρο», προκειμένου να κερδίσει την πλειοψηφία. Αλλά και για εκείνη, εδώ που τα λέμε, μια μετακίνηση προς τα αριστερά ήταν, αν τη δούμε από τη –δεξιά– σκοπιά της.
Το θέμα είναι πού διεκδικείς την ηγεμονία
Πρόβλημα, όμως, με τη σχετική χωροθέτηση και χωροταξία δεν έχουν μόνο οι άλλοι, έχει και η αριστερά ως αξιωματική αντιπολίτευση. Σε ποια δεξαμενή –γεμάτη ή αδειανή;– με ποιο δεσμευτικό πρόγραμμα, πέρα από τις μονοθεματικές αντικυβερνητικές καμπάνιες, θα αναζητήσει τις δυνάμεις που θα την κάνουν πλειοψηφική; Αν πορευτεί με βάση τον ισχυρισμό «οι εκλογές κερδίζονται στο κέντρο», τι περιθώρια έχει να αποσπάσει εκλογικές δυνάμεις από τις ήδη προσανατολιζόμενες στο ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ ή στην ίδια; Και πόσο απειλείται από πιθανές διαρροές ψηφοφόρων, που φαίνεται να έχουν αποκτήσει εκλογική σχέση με ένα κόμμα της αριστεράς, με τη μεσολάβηση πολιτικών προσώπων που προσέρχονται στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ από τον χώρο του προοδευτικού κέντρου;
Αν δώσουμε βάση στις δημοσκοπήσεις, η αισθητή και μάλλον προϊούσα αποδυνάμωση της ΝΔ, δεν ενισχύει απ’ ευθείας τα ποσοστά της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τμήμα της διοχετεύεται και στο ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ, που βγαίνει ενισχυμένο από μια διεκδίκηση στον «χώρο του κέντρου» με αντίπαλο τη ΝΔ. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αποφασίσει να δώσει αποκλειστικά στο ίδιο πεδίο τη μάχη, θα έχει λιγότερες πιθανότητες να κερδίσει περισσότερα από όσα έχει ήδη αποκομίσει. Κι αυτό γιατί δεν θα έχει λάβει υπόψη του το στοιχείο που όλοι οι αναλυτές τού επισημαίνουν: ότι, δηλαδή, οι σημαντικότερες απώλειές του σημειώθηκαν, κυρίως, από τα αριστερά, ήδη από το 2015–2016. Τμήμα των οποίων επέστρεψε στις βουλευτικές του 2019, μόνον αφού του είχε δοθεί η δυνατότητα να στείλει το αρνητικό μήνυμά του στην κάλπη των ευρωεκλογών, πριν «επανορθώσει» με τη δεύτερη επιλογή του. Γεγονός που μπορεί να το κατατάσσει σήμερα στη ζώνη των αναποφάσιστων, πολύ δύσκολα, όμως, θα το τοποθετούσε στον «κεντρώο χώρο». Αναζητά προγραμματικές δεσμεύσεις και για τη διεκδίκησή του θα ήταν χρήσιμη η εξέταση του ισχυρισμού ότι οι εκλογές κερδίζονται στα αριστερά. Ακόμα και το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ με ανάλογη διάθεση δείχνει να επιχειρεί μια τέτοια προσέγγιση, τουλάχιστον σημειολογικά. Στην Κουμουνδούρου πότε θα απεγκλωβιστούν από τη μονοκαλλιέργεια στο κέντρο;
Χαράλαμπος Γεωργούλας
