Το θέμα μας είναι η ομιλία του Στ. Κασσελάκη στο συνέδριο του ΣΕΒ, αλλά χρήσιμο είναι να αρχίσουμε από μια παραδοχή φαινομενικά άσχετη: είμαστε όλοι εν δυνάμει θύματα της πρόχειρης, επιφανειακής και μεθοδευμένης πληροφόρησης από τα παντοειδή μίντια, με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε, στην καλύτερη περίπτωση, σε ορθά πιθανόν συμπεράσματα πλην ανεπαρκή πολιτικά, που ερεθίζουν περισσότερο το θυμικό μας και λιγότερο τη σκέψη ως προπομπό της δράσης.
Το προφανές και το λιγότερο προφανές
Πόσοι θα είχαν την υπομονή να ακούσουν την 35λεπτη ομιλία του; Ομολογώ ότι προσωπικά το έπραξα μόνο από επαγγελματική υποχρέωση. Ευτυχώς. Γιατί διαφορετικά θα είχα αρκεστεί στο προφανές συμπέρασμα ότι έχουμε να κάνουμε με έναν αστείο ταχυδακτυλουργό, που επιχειρεί με μία φράση να ανατρέψει αιώνων επιστημονικές προσπάθειες στο πεδίο της πολιτικής οικονομίας, μιλώντας για το κεφάλαιο ως «λέξη» ή ως «εργαλείο», «για την ευημερία», αλλά και «για τη μείωση των ανισοτήτων». Μια διαπίστωση κόντρα σε κάθε εμπειρικό στοιχείο σε κάθε μία χώρα και στον πλανήτη ολόκληρο, που θα έκανε κάθε οικονομολόγο που σέβεται το εαυτό του να σκίσει τα πτυχία του. Και σίγουρα έκανε το ακροατήριό του να γελάσει.
Ενώ το λιγότερο προφανές συμπέρασμα είναι ότι όποιος νιώθει την ανάγκη να αντιμετωπίσει την πρόκληση που αντιπροσωπεύει ο Κασσελάκης, δεν θα έχει εύκολο έργο. Ο ομιλία αυτή δεν είναι αποτέλεσμα προσωπικής εργασίας πίσω από ένα γραφείο. Ούτε, προφανώς, κάποιας συλλογικής επεξεργασίας θεσμικού κομματικού οργάνου. Ο ταχυδακτυλουργός δεν έχει μόνο επικοινωνιακό επιτελείο, τον ακολουθεί και επιτελείο επεξεργασίας θέσεων εκτός οποιασδήποτε κομματικής λειτουργίας και πέρα από κάθε δέσμευση προηγούμενων επεξεργασιών και αποφάσεων συλλογικών σωμάτων. Με αυτό πορεύεται, αυτό εμπιστεύεται. Αυτές τις θέσεις προωθεί συστηματικά, ώσπου να κάνει αγνώριστο τον λόγο του ΣΥΡΙΖΑ. Για όσους τον στήριξαν ή τον στηρίζουν ή τον ανέχονται στον «εσωτερικό αγώνα», προορίζει τον ρόλο του χρήσιμου ανόητου, ό,τι κι αν φαντασιώνεται ο καθένας από τους υποστηρικτές του.
Από το βήμα του ΣΕΒ στα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ
Το αφήγημα (άντε πάλι…) που μας προσφέρει σαν τελευταία λέξη της σύγχρονης πολιτικής και οικονομικής σκέψης, αποδεικνύεται μια χιλιοειπωμένη παραμυθία ηλικίας αιώνων: «η λέξη εργασία πρέπει να είναι προτροπή για συν-εργασία», γιατί αυτό σημαίνει «good business» και θα έχει ως αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι «να ευθυγραμμίζονται πιο στενά με την επιτυχία της επιχείρησης και να καταβάλλουν το επιπλέον χιλιόμετρο που χρειάζεται για το συνολικό κέρδος»! Μια μέθοδος απόσπασης της υπεραξίας με τη γλώσσα ενός κεφαλαιοκράτη.
Και σαν να ένιωσε ότι είπε κάτι πολύ προχωρημένο για το ακροατήριό του, έτρεξε να δικαιολογηθεί: «Αν είχαμε κοινωνικό κράτος πρόνοιας, τότε θα είχαμε ευελιξία να σκεφτούμε άλλες μορφές συνεργασίας»… Μη μου πείτε ότι έχετε διανοηθεί εξαιρετικότερη ένταξη της έννοιας (όχι της λέξης) κοινωνικό κράτος σε ένα περιβάλλον όλο και μεγαλύτερης ευελιξίας της εργασίας (χωρίς συν και άλλα τέτοια). Ένα πεντακάθαρο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα (όπως παρατηρεί εύστοχα ο Σωτήρης Βαλντέν σε πρόσφατο άρθρο του), με τελευταία παράγραφό του, το πρώτο άρθρο του συμβόλου της πίστεως κάθε νεοφιλελεύθερου: «Δεν χρειαζόμαστε παραπάνω φορολόγηση, για να πετύχουμε τους στόχους μας».
Όπως ήταν αναμενόμενο, η ομιλία δεν απευθυνόταν μόνο στα μέλη του ΣΕΒ. Απευθυνόταν και, αν όχι κυρίως, στα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Για να τα ενημερώσει ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ περνάει στο επόμενο στάδιο της ιστορικής του πορείας», κατά το οποίο «επεξεργάζεται διαρκώς ολοκληρωμένες προτάσεις» –ποιος τις επεξεργάζεται, πού τις επεξεργάζεται, ποιος τις συζητάει, ποιος τις κρίνει, ποιος τις διορθώνει αν έχουν κάποιο μικρούτσικο σφάλμα (άπαγε της βλασφημίας!), είναι λεπτομέρειες που μπορεί να τις ανέχεται μία Τζάκρη ίσως, αλλά, δεν μπορεί, θα υπάρχουν κάποιοι με την ελάχιστη αξιοπρέπεια, που θα τους ωθεί να θέσουν αυτά τα ερωτήματα και έξω από τα δόντια.
Το θέμα είναι τώρα τι λες
Και φτάνουμε έτσι στον πυρήνα της υπόθεσης. Ο Κασσελάκης έχει σχέδιο και το αναπτύσσει. Και με θράσος χαρακτηριστικό των «αυτοδημιούργητων» εκατομμυριούχων κουνάει απειλητικά το δάχτυλο σε όσους τυχόν διαφωνούν. Αυτός, που αποτελεί τη μέγιστη όχι απλώς διαφωνία, αλλά τεράστια παραφωνία σε ένα κόμμα της οποιασδήποτε Αριστεράς.
Σχέδιο χρειάζονται και όσοι αγανακτούν, οργίζονται, απορούν «πώς είναι δυνατόν!», όσοι απογοητεύονται. Η οργή, η απορία, η απογοήτευση δεν αποτελούν σχέδιο. Χρειάζεται δημόσια απάντηση σε κάθε πρόκληση, χρειάζεται αντίδραση σε κάθε δράση. Και κάποια στιγμή (και ο χρόνος εγγύς) μπορεί να χρειαστεί να γίνει ένα βήμα πιο μπροστά από τις απαντήσεις στα προσχεδιασμένα βήματα της άγνωστης, ανώνυμης και απρόσωπης ομάδας που προωθεί το αντίπαλο σχέδιο. Ποιο ακριβώς είναι αυτό και πού οδηγεί; Κάτι ψιθυρίζει ο Σπίρτζης για το ΠΑΣΟΚ. Σε λίγο θα του βγαίνει ο ΣΥΡΙΖΑ από τα δεξιά φοβάμαι. Όσοι τον στήριξαν στον δεύτερο γύρο σιωπούν. Με εύγλωττη σιωπή. Φαίνεται πως συμφωνούν σ’ αυτό τον κατήφορο, που ούτε τους αψείς Κρητικούς δεν ανησυχεί. Οι ευρωεκλογές, πάντως, και το ΠΑΣΟΚ είναι εκεί και περιμένουν με ορθάνοιχτο στόμα.
Οι ευρωεκλογές τους περιμένουν όλους. Και δεν είναι μία στιγμή, είναι ο χώρος και ο χρόνος από το εδώ και τώρα μέχρι το εκεί και τότε. Είναι μια χρήσιμη διάσταση. Εξαρτάται από τη χρήση που θα της κάνεις. Όλοι μας έχουμε πει πολλά κατά καιρούς, μας έχουν ανταπαντήσει άλλα τόσα. Και πιθανόν στο μέλλον να έχουμε την ευκαιρία να πούμε και περισσότερα. «Το θέμα είναι τώρα τι λες». Αυτό μας άφησε ευχή και κατάρα ο ποιητής της δικιάς μας Αριστεράς.
Χαράλαμπος Γεωργούλας
