Για καιρό τώρα η λέξη «ειρήνη» έχει ουσιαστικά αποσυρθεί από το λεξιλόγιο της Αριστεράς. Όπου οι εξελίξεις των ημερών την ωθούν ακόμη περισσότερο προς τον δυστοπικό ορίζοντα. Ο Νετανιάχου προαναγγέλλει μακρόχρονο πόλεμο, με τέλος που υπαινίσσεται κάτι σαν στοχευμένη γενοκτονία των Παλαιστινίων, ενόσω υπόσχεται την αλλαγή ολόκληρου του τοπίου στη Μέση Ανατολή. Παράλληλα, πανίσχυρες προπαγανδιστικές μηχανές έχουν ήδη στηθεί με τρόπο που επιδιώκει να διαγράψει πλήρως τα βαθύτερα κοινωνικά-ιστορικά αίτια τούτης της ένοπλης σύγκρουσης -όπως άλλωστε και κάθε άλλης του καιρού μας-, ώστε πολιτικές δυνάμεις και άνθρωποι να υποχρεωθούν να πάρουν θέση με βάση απλώς την εικόνα της στιγμής. Δηλαδή παροντισμός χωρίς όρια και χωρίς αιδώ, που ανάγει τα πάντα στο απλούστερο δυνατό «δίλημμα»: είτε μαύρο είτε άσπρο. «Δίλημμα» που οφείλει να απαντηθεί μονοσήμαντα εδώ και τώρα, ενόσω οι συνέπειες μιας «λανθασμένης» απάντησης επικρέμανται εκφοβιστικά. Όπου ακόμη και οι δυνάμεις της Αριστεράς συχνά δυσκολεύονται να εκφύγουν από μια τέτοια «υποχρέωση». Παράδειγμα, η απαράδεκτη ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., που σχεδόν ομονόησε με εκείνη της Ν.Δ., διαγράφοντας όχι μόνο την ιστορία των τοποθετήσεων της Αριστεράς για πάνω από πενήντα χρόνια (που, σημειωτέον, ουδέποτε ταυτίστηκαν με την πολιτική της Χαμάς) αλλά και έναν πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας σε όσα αφορούν τον αραβικό κόσμο εν γένει.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είχε ανοίξει διάπλατα τον δρόμο. Η «στιγμή» της ούτως ή άλλως απαράδεκτης ρωσικής εισβολής κλήθηκε να συγκεντρώσει κατ’ αποκλειστικότητα το βλέμμα. Οι σύνθετες κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες και οι πολλαπλές προκλήσεις που είχαν οδηγήσει εκεί διαγράφηκαν ως μη γενόμενες – από το «άνοιγμα προς Ανατολάς» του Βίλι Μπραντ μέχρι τις υποσχέσεις που είχαν δοθεί αφειδώς με αφορμή την ενοποίηση της Γερμανίας. Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις στην ίδια την Ουκρανία, με τη μετεωρική άνοδο της νεοναζιστικής Δεξιάς και τα συναφή αποτρόπαια εγκλήματα του τάγματος Αζόφ ξεχάστηκαν, ενώ η συστηματικά οργανωμένη καταπίεση των ρωσόφωνων επαρχιών της Ανατολικής Ουκρανίας, που είχε επιφέρει ένοπλες συρράξεις και είχε οδηγήσει στις Συμφωνίες του Μινσκ, αποσιωπήθηκε με άκρα επιμέλεια, αφηνόμενη να συνεχιστεί αμείωτη.
Αντ’ αυτών, συστηματικοί και εξαιρετικά ισχυροί μηχανισμοί προπαγάνδας επιδίωξαν να εγκλωβίσουν την οικουμένη ολόκληρη σε έναν μακαρθισμό νέας κοπής, που ξανάγραφε την Ιστορία του 20ού αιώνα: η Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί την «Αυτοκρατορία του κακού». Με όσους θέλουν να σκεφτούν λίγο περισσότερο να καταγγέλλονται πάραυτα ως ενεργούμενα του Πούτιν! Όπως παλιά, κάθε αριστερή πρωτοβουλία αντιμετωπιζόταν ως δάκτυλος της Μόσχας. Μολονότι η τότε ΕΣΣΔ πρόσεχε ιδιαιτέρως να μην αναμειγνύεται στις σφαίρες επιρροής των ΗΠΑ. Είχαμε διαπιστώσει από τότε την απαράδεκτα χλιαρή στάση της απέναντι στην εδώ Χούντα…
Σήμερα τούτος είναι μηχανισμός που επιδίωξε να συνεγείρει πανστρατιά ενάντια στην εν λόγω «Αυτοκρατορία». Ως προς έναν πόλεμο που κλήθηκε να τη νικήσει κατά κράτος ενόσω διεξαγόταν στο έδαφος της Ουκρανίας. Μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό, αν χρειαζόταν, αλλά μολαταύτα αναίμακτα για τις χώρες της «Δύσης». Αρκεί αυτές να πλήρωναν το αναλογούν τίμημα. Σε όπλα, χρήμα, οικονομικές θυσίες, ποικίλες δυσκολίες ανεφοδιασμού και ακραία οικολογική επιβάρυνση.
Οι πλείστες χώρες της Ευρώπης εντάχθηκαν ασμένως στην πανστρατιά. Ο Μπάιντεν είχε μετατρέψει σε κολακεία την περιφρονητική στάση του Τραμπ απέναντι στους ηγέτες τους, ενώ, βέβαια, οι τελευταίοι πολύ απείχαν από το διαμέτρημα ενός Βίλι Μπραντ, ενός Ντε Γκολ, ενός Ούλοφ Πάλμε ή ενός Ζακ Ντελόρ. Αλλά οι ίδιοι ούτε δέησαν να αναλάβουν ειρηνευτικές πρωτοβουλίες όπως εκείνες που είχαν οδηγήσει στις Συνθήκες του Μινσκ το 2014 και το 2015, με επισπεύδουσες τη Γερμανία και τη Γαλλία. Συνθήκες με τη σφραγίδα του ΟΗΕ, που απέβλεπαν στην κατάπαυση των ένοπλων συγκρούσεων ανάμεσα στην ουκρανική κυβέρνηση και στους κατοίκους των ανατολικών ρωσόφωνων επαρχιών της χώρας, που διεκδικούσαν αυτονόητα δημοκρατικά δικαιώματα (ανεμπόδιστη χρήση της ρωσικής γλώσσας, ελεύθερη λειτουργία κομμάτων κ.λπ.).
Θυμίζω ότι ένα συναφές παράθυρο ευκαιρίας είχε ανοίξει λίγο μετά τη ρωσική εισβολή: οι αντιπροσωπείες της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Ουκρανίας κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στην Τουρκία, που προσφέρθηκε να τις φιλοξενήσει. Και να προσθέσω ότι η χώρα μας απώλεσε εν προκειμένω μια μεγάλη ευκαιρία. Γιατί διέθετε το διπλωματικό κεφάλαιο να «προλάβει» την Τουρκία -χώρα του ΝΑΤΟ κι αυτή- και να διεκδικήσει να διεξαχθούν στο έδαφός της οι εν λόγω συνομιλίες. Ώστε να προβληθεί έτσι διεθνώς ως δύναμη ειρήνης… Αλλά, έτσι ή αλλιώς, οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν ξαφνικά, γιατί η γραμμή άλλαξε: πόλεμος μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό, όπως είπαμε, προκειμένου η Ρωσία να ηττηθεί στο πεδίο της μάχης. Με τις χώρες της Ε.Ε. να ακολουθούν πειθήνια, με αποτέλεσμα τα μεγάλα σημερινά τους αδιέξοδα. Ενώ η κυβέρνηση της Ν.Δ. υπερκέρασε τους πάντες και περίπου κήρυξε μονόπλευρα τον πόλεμο στη Ρωσική Ομοσπονδία. Λαμπρό επίτευγμα, που πήγε μαζί με την αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου…
Σήμερα, πάντως, το γενικότερο κλίμα έχει αλλάξει. Μετά την Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία αρνούνται την παραπέρα συμμετοχή τους στην πανστρατιά, ενώ ισχυρότατες φωνές στις ΗΠΑ αρνούνται οποιαδήποτε βοήθεια στην Ουκρανία. Η ακραία διαφθορά που επικρατεί εκεί έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται πλατιά από επίσημα χείλη (τελευταίος στη σειρά ο Γιούνκερ), το λαθρεμπόριο προς ανεξέλεγκτες κατευθύνσεις των όπλων που της παρέχονται έχει πάψει να αποτελεί μυστικό, ενώ η ηρωοποίηση του Ζελένσκι έχει ανασταλεί – η γραβάτα αντικατέστησε το αμπέχονο σε μια πρόσφατη συνάντησή του με τον Μπάιντεν. Συγχρόνως, οι πολυεθνικές των όπλων έχουν εξαντλήσει το στοκ τους και έχουν ήδη δοκιμάσει τις νέες τους εφευρέσεις, ενώ οι πολυεθνικές της ανοικοδόμησης έχουν αρχίσει να ζεσταίνονται και να ετοιμάζουν τα λόμπι τους. Ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται πως βαίνει προς λήξη. Βεβαίως, μέσω διαπραγματεύσεων που θα στηριχθούν σε όσα επιτεύχθηκαν ή δεν επιτεύχθηκαν στα πεδία της μάχης. Κι αυτό μάλλον πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ: μια ενδεχόμενη νίκη των Ρεπουμπλικάνων θα αντιστρέψει πλήρως την πολιτική της υπερδύναμης απέναντι στο ουκρανικό ζήτημα, φέρνοντας έτσι τις δυνάμεις της Ε.Ε. σε εξαιρετικά δύσκολη θέση.
Εν προκειμένω, η κατάσταση στην οποία περιέρχεται ραγδαία το Παλαιστινιακό «βοηθά» μια τέτοια εξέλιξη. Με όσα συμβαίνουν και μέλλει να συμβούν στη Μέση Ανατολή, το ουκρανικό ζήτημα και η αποτυχία της πανστρατιάς θα χάσουν το ενδιαφέρον τους…
Και η Αριστερά; Αυτή οφείλει να αφήσει στην άκρη τον «ανθρωπισμό» των δήθεν ίσων αποστάσεων που ευνοούν πάντοτε τον ισχυρό, ώστε να διεκδικήσει μαχητικά τη δίκαιη ειρήνη. Τούτη είναι η στιγμή να βροντοφωνάξει ξανά σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της οικουμένης το μόνο ζωογόνο σύνθημα μέσα στον ζόφο που διάγουμε: «Ειρήνη χθες! Ειρήνη τώρα! Ειρήνη παντού!»
Ο Αριστείδης Μπαλτάς είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
