Ανασυγκρότηση, ανασύνθεση, αναθεμελίωση, επανίδρυση… Πολλές οι λέξεις που επιδιώκουν να ονομάσουν το αιτούμενο της σημερινής κριτικής Αριστεράς, ως αιτούμενο με σταθερό στρατηγικό στόχο το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα που θέλει να αντιστοιχηθεί επαρκώς με τα μεγάλα διακυβεύματα των καιρών: από τους πολέμους όπου ήδη εμπλεκόμαστε μέχρι τη συνολική καταστροφή που προωθεί χαρωπά η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Ωστόσο, το ζήτημα δεν είναι μία λέξη, είναι να αποκατασταθούν όροι ώστε όλες οι εκφάνσεις της κριτικής Αριστεράς να συνομιλήσουν έντιμα χωρίς προαπαιτούμενα. Το προηγούμενο αφιέρωμα των «Παρεμβάσεων» αυτό προσπάθησε, με αποτέλεσμα – ισχυρίζομαι– ευτυχές. Όλες ανεξαιρέτως οι τοποθετήσεις έθεταν σημαντικές ψηφίδες που, εκτιμώ, είναι συνθέσιμες. Η συζήτηση μπορεί να συνεχιστεί.
Μια τέτοια συζήτηση οφείλει να περιλαμβάνει και αποτιμήσεις του παρελθόντος. Τουλάχιστον σε συνάρτηση με όσα δημιούργησαν πολλαπλές εκφάνσεις της Αριστεράς που διατηρούν εντάσεις μεταξύ τους. Εκθέτω λοιπόν κάποιες ανάδρομες παρατηρήσεις.
Η κριτική Αριστερά –ήδη με διαφορετικές εκφάνσεις– είχε οριστεί από την εναντίωσή της στον τότε «υπαρκτό σοσιαλισμό». Και, θυμάμαι, το πάθημά της μετά την κατάρρευσή του. Αντί να δικαιωθούν οι θέσεις της, όπως πίστευε αφελέστατα, συμπαρασύρθηκε ολόκληρη – και υποχρεώθηκε να διασχίσει ερήμους. Δηλαδή, φάνηκε σαν να παρασιτούσε πάνω στον μεγάλο παίκτη, ώστε η κατάρρευση εκείνου να αποβεί πλήρης απαξίωση εκείνης.
Αναρωτιέμαι λοιπόν τι θα συμβεί μετά την κατάρρευση του καθ’ ημάς «μεγάλου» παίκτη, αφού η αίσθηση της δικαίωσης μπορεί να δημιουργεί κι εδώ προσωρινά ικανοποίηση, αλλά δεν φτιάχνει κάτι ούτε οδηγεί πουθενά.
Η Νέα Αριστερά κατηγορήθηκε, ανάμεσα σε πλείστα κακόβουλα άλλα, ότι δεν ανέλαβε αυτοκριτικά τη δική της ευθύνη απέναντι στην απροσδόκητα μεγάλη ήττα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις εκλογές του 2023. Αλλά η κατηγορία εμπεριέχει μία λαθροχειρία και μία απόκρυψη.
Η λαθροχειρία: Στις εκλογές του 2023 ηττήθηκε μια ολόκληρη πολιτική γραμμή. Η γραμμή της άνευ όρων και ορίων διεύρυνσης, εκείνης που παρότρυνε ακόμη και έναν Κασσελάκη να διεκδικήσει εκ του κυριολεκτικού μηδενός την προεδρία του κόμματος. Όπου πρωτεργάτες της ηττημένης γραμμής ήταν πολλά «υψηλόβαθμα» στελέχη που, όχι μόνο δεν παραιτήθηκαν όπως ο Τσίπρας, αλλά έσπευσαν (ευτυχώς όχι όλα) να συντρέξουν τον Κασσελάκη με ενθουσιασμό. Έχουν τα στελέχη αυτά κάτι να πουν επί του προκειμένου;
Η απόκρυψη: Μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ (όχι ακόμη ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ) το 2019, συγκρούστηκαν (ήπια, παρά τις ιδιοτελέστατες συκοφαντίες για «βαρίδια», δηλαδή για μεγάλο μέρος από το έρμα του κόμματος ως αριστερού) δύο γραμμές. Η μία ήταν η παραπάνω. Η άλλη υποστήριζε ότι το κόμμα όφειλε να αναγνωρίσει ότι οι συνθήκες άλλαξαν, ενώ προϋπόθεση να προχωρήσει είναι η αυτοκριτική αποτίμηση της πορείας του. Με τα πολλά, η συστηματική αυτοκριτική συντάχθηκε –πράγμα πρωτοφανές σε παγκόσμια κλίμακα– αλλά αγνοήθηκε επιδεικτικά.
Πάντως εκκρεμεί η αυτοκριτική κάθε πλευράς για την περίοδο 2019-2023, μαζί με μια δεύτερη ματιά στην προηγούμενη υπό το φως του σήμερα. Θα ήταν κι αυτό μια συμβολή στην ευρύτερη συζήτηση που οφείλουμε να αναλάβουμε.
Αριστείδης Μπαλτάς
