«Δεν υπάρχει κανένα κιτ επιβίωσης που να μπορεί να μας σώσει ατομικά, ούτε υπάρχει κάποιος επανεξοπλισμός που να μπορεί να μας εγγυηθεί ενάντια σε αυτό το είδος κρίσης», προειδοποίησε η Ενωμένη Αριστερά που μαζί με όλες τις δυνάμεις της Ιβηρικής Αριστεράς ζητούν την εθνικοποίηση των δικτύων και του τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μετά το πολύωρο black out της Δευτέρας, καθιστώντας σαφείς τις διαχρονικές εγκληματικές ευθύνες της Δεξιάς και των Σοσιαλιστών στο ξεπούλημα των στρατηγικών τομέων των δύο χωρών.
Το Κίνημα Sumar, η Ενωμένη Αριστερά, το «Περισσότερο Μαδρίτη», το Compromis της Χώρας της Βαλένθια και με μεγαλύτερη έμφαση το Podemos στην Ισπανία και το Μπλόκο της Αριστεράς και το Πορτογαλικό ΚΚ, ζητούν την πλήρη εθνικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας, υποστηρίζοντας ότι δικαιώθηκαν γιατί η παραγωγή και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορεί να αφεθεί στις λογικές και την κερδοσκοπία της αγοράς.
Η ισπανική Αριστερά δεν ξεχνά εύκολα το γεγονός ότι ο Φελίπε Γκονθάλες και άλλα ηγετικά στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος βρέθηκαν ή βρίσκονται ακόμη στα διοικητικά συμβούλια των ιδιωτικών ηλεκτρικών εταιρειών στην Ισπανία ή στις θυγατρικές τους, κυρίως σε χώρες της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής, απολαμβάνοντας υψηλούς μισθούς και στηρίζοντας τα συμφέροντα του τομέα έναντι της κοινωνίας. Ιδιαίτερα το Podemos δεν ξεχνά ότι ένας σημαντικός λόγος για τον εξοστρακισμό του από την κυβέρνηση συνασπισμού ήταν επιμονή του για τη συνέχιση της φορολόγησης των υπερκερδών των ηλεκτρικών εταιρειών και των τραπεζών.
Το Podemos ζήτησε ήδη από την κυβέρνηση και τη βουλή να ενεργοποιηθεί η νομοθεσία περί Εθνικής Ασφάλειας για να μπορέσει το δημόσιο να παρέμβει στις ηλεκτρικές εταιρείες και να τις εξαναγκάσει να καταθέσουν αμέσως τα στοιχεία τους για το black out, ακόμη και με την επέμβαση της αστυνομίας. Το Podemos να ζητά την άμεση και διαρκή επαναφορά της φορολόγησης των ηλεκτρικών εταιρειών για να καταβληθεί το κόστος των επενδύσεων για τη σταθερότητα του συστήματος, καταγγέλλοντας επίσης είναι προφανές ότι οι μεγάλες ηλεκτρικές εταιρείες δεν θέλουν να καταθέσουν τα στοιχεία τους και να διευκολύνουν την έρευνα.
Αιρετοί του Podemos βρίσκονται σε μια άμεση αντιπαράθεση με τη Δεξιά και την Ακροδεξιά για την επίθεση που εξαπέλυσαν εναντίον των ΑΠΕ με τους εκπροσώπους του Podemos να προειδοποιούν ότι «σχεδιάζεται επιστροφή στα πυρηνικά, το πετρέλαιο και τη βενζίνη και το φυσικό αέριο». «Δεν θα μετατραπούμε σε πυρηνική αποικία των μεγάλων ηλεκτρικών εταιρειών», κατήγγειλε βουλεύτρια του Podemos, για να εισπράξει την απάντηση από το Λαϊκό Κόμμα: «Εσείς φωνάζετε “όχι στον πόλεμο” και η εναλλακτική σας είναι να μπορεί η Ρωσία να πουλάει αέριο. Η εναλλακτική σας είναι να χρηματοδοτείται ο πόλεμος του Πούτιν».
Πυρηνοκίνητη Δεξιά και Ακροδεξιά
Η Δεξιά και η Άκρα Δεξιά εξαπέλυσαν από την αρχή μια χωρίς αποδείξεις επίθεση στον τομέα των ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών, υποστηρίζοντας ότι ευθύνονται για το black out και ζήτησαν την παράταση της λειτουργίας των πυρηνικών αντιδραστήρων και την ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.
Τη στιγμή του black out στην Ιβηρική και σε ένα μικρό τμήμα της Νότιας Γαλλίας, το γαλλικό κοινοβούλιο συζητούσε το θέμα της «ενεργειακής κυριαρχίας» της χώρας με την Άκρα Δεξιά, και όχι μόνο, να υποστηρίζει την ενίσχυση του πυρηνικού ενεργειακού τομέα με την παράλληλη δαιμονοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Τα ισπανικά δεξιά ΜΜΕ υποστηρίζουν ότι το black out ξεκίνησε από την Εξτρεμαδούρα, όταν αποσυνδέθηκε από το δίκτυο μεγάλη μονάδα παραγωγής από φωτοβολταϊκά και ενάμιση δευτερόλεπτο αργότερα μια άλλη μονάδα, οδηγώντας στην κατάρρευση του συστήματος, με αποτέλεσμα σε πέντε δευτερόλεπτα να χαθούν 15 gigawatt ή το 60% του συνόλου, αφήνοντας χωρίς ρεύμα 60 εκατομμύρια άτομα στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τμημάτων της Γαλλίας, του Μαρόκου και της Γροιλανδίας. Τη στιγμή του black out οι ΑΠΕ τροφοδοτούσαν το 78% του συστήματος, 60% τα φωτοβολταϊκά και το 12% τα αιολικά πάρκα, ενέργεια που αποθηκεύεται δυσκολότερα, ενώ η πυρηνική ενέργεια τροφοδοτούσε το 11%. Πριν από δύο εβδομάδες, οι ΑΠΕ τροφοδοτούσαν το 100% του συστήματος και δεν είχε συμβεί τίποτα.
Η διευθύντρια του ηλεκτρικού δικτύου Red Electrica (REE), που ελέγχεται κατά 80% από ιδιώτες, όπως και η κυβέρνηση και ανεξάρτητοι ειδικοί του τομέα, απέκλεισαν την ευθύνη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τη διακοπή, ενώ όλοι τόνισαν τις μεγάλες καθυστερήσεις στην ανάκαμψη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Το ισπανικό Εθνικό Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας (Incibe) και το Εθνικό Κέντρο για την Προστασία Κρίσιμων Υποδομών (CNPIC) απέκλεισαν οποιαδήποτε κυβερνοεπίθεση, ενώ στα μέσα ενημέρωσης και στο διαδίκτυο η ρωσοφοβία έφθασε κάποια στιγμή να φωτογραφίζει ως υπεύθυνο τον Πούτιν.
Καθυστερημένη εμφάνιση Σάντσεθ
Ο Σάντσεθ εμφανίστηκε την Τρίτη το απόγευμα στη βουλή και δεσμεύτηκε για τρεις παράλληλες έρευνες σε βάθος για τις αιτίες του black out, χωρίς να έχει μια εικόνα για το τι συνέβη. Μια έρευνα θα δρομολογηθεί από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας με ευθύνη της υπουργού Οικολογικής Μετάβασης, μια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μια από το Εθνικό Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας (Incibe). «Δεν αποκλείουμε καμία υπόθεση» για την πτώση του δικτύου σε 5 δευτερόλεπτα, τόνισε ο ισπανός πρωθυπουργός, υποστηρίζοντας ότι οι ιδιωτικές εταιρείες «έχουν πολλά συμφέροντα» και πως «προσπαθούν να προστατευθούν» ακόμη και μεταξύ τους.
Ο Σάντσεθ δέχθηκε σκληρή κριτική και για το «ενημερωτικό black out», αφού η κυβέρνηση έκανε την πρώτη ανακοίνωσή της πεντέμισι ώρες μετά τη διακοπή, επιτρέποντας να οργιάζουν οι πλέον ακραίες φήμες στο διαδίκτυο, ενώ είχαν παραλύσει οι μεταφορές, οι δημόσιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων και των νοσοκομείων που λειτουργούσαν με γεννήτριες, και οι οικονομικές δραστηριότητες, με το μπλοκάρισμα των ΑΤΜ και των τραπεζών. Ορισμένοι πλήρωσαν το black out με τη ζωή τους, είτε από τη διακοπή παροχής οξυγόνου, είτε από το δηλητηρίαση από την καύση ξυλείας για θέρμανση.
Ο Σάντσεθ συμμετείχε σε σύσκεψη με τους εκπροσώπους των ηλεκτρικών εταιρειών Iberdrola, Endesa, EDP, Acciona Energia και Naturgy, την πρόεδρο του ηλεκτρικού δικτύου REE και τέσσερις υπουργούς του, ζητώντας τη συνεργασία όλων για να βρεθούν οι αιτίες του black out.
Η Ενωμένη Αριστερά καταγγέλλοντας «τα αισχρά κέρδη των ηλεκτρικών εταιρειών» ζήτησε την εθνικοποίηση του 100% του δικτύου, το Κίνημα Sumar ζήτησε τον δημόσιο έλεγχο των στρατηγικών εταιρειών, ενώ το Podemos υποστήριξε ότι «ο δημόσιος έλεγχος των τομέων ενέργειας και τηλεπικοινωνιών πρέπει να αποτελέσουν απόλυτη προτεραιότητα».
Οι Σοσιαλιστές υποστηρίζουν ότι ακόμη και εάν η REE ήταν 100% δημόσια δεν θα μπορούσε ίσως να αποφευχθεί το black out και ότι η εθνικοποίηση του ηλεκτρικού τομέα είναι «πολύπλοκη μετά από σαράντα χρόνια ιδιωτικοποίησής του». Ο Σάντσεθ πάντως υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις του συστήματος, χωρίς να κάνει καμία ιδιαίτερη πρόταση, απαντώντας στη Δεξιά και την Ακροδεξιά ότι «οι πυρηνικοί σταθμοί αποτέλεσαν ένα πρόβλημα αντί να είναι μια λύση».
Black out – ανακωχή στις διενέξεις της Αριστεράς
Η διακοπή της ηλεκτρικής ενέργειας οδήγησε και σε ένα είδος black out – ανακωχής και στις εσωτερικές αντιπαραθέσεις της Αριστεράς, σχετικά με τη συμμετοχή ή όχι των κομμάτων της σε μια κυβέρνηση που στηρίζει τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης και της Ισπανίας.
Η εκτίναξη των αμυντικών δαπανών σε 40,45 δισ. ευρώ ή το 2,48% του ΑΕΠ το 2025, όπως προειδοποίησε το Centre Delas, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για περικοπές στο κοινωνικό κράτος, ενίσχυσε τις αντιδράσεις του κόσμου της Αριστεράς, αφού ξεπερνούν ακόμη και τις δαπάνες των 33,12 δισ. ή του 2% του ΑΕΠ που είχε ανακοινώσει ο Σάντσεθ. Οι αμυντικές δαπάνες της Ισπανίας είχαν φθάσει «μόλις» στα 21,63 δισ. ή στο 1,4% του ΑΕΠ το 2024, σημειώνοντας άνοδο 0,4% από το 2023, ενώ η χώρα σχεδιάζει την αγορά εξοπλισμών 53 δισ., που θα ενισχύσουν την εξάρτησή της από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Η Ενωμένη Αριστέρα και το ΚΚ της Ισπανίας κάλεσαν τους εργαζόμενους να κινητοποιηθούν την Πρωτομαγιά «μαζικά για να υπερασπίσουν τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα και να καταγγείλουν τη μιλιταριστική κλιμάκωση και να απαιτήσουν μια αξιοπρεπή ζωή για την εργατική τάξη απέναντι στα συμφέροντα του κεφαλαίου». «Χωρίς ειρήνη δεν υπάρχουν κοινωνικά δικαιώματα ούτε δημοκρατία», προειδοποίησε ο γενικός γραμματέας του ΚΚ Ισπανίας και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ενωμένης Αριστεράς Ενρίκε Σαντιάγκο, υποστηρίζοντας ότι ο «επανεξοπλισμός που προωθείται από το ΝΑΤΟ συνδέεται άμεσα με περικοπές στα κοινωνικά δικαιώματα και τις συντάξεις. Θέλουν να μας κάνουν να επιλέξουμε ανάμεσα σε πυραύλους και κοινωνικά δικαιώματα».
Όλα ανεξαιρέτως τα αριστερά κόμματα φοβούνται ότι με τους επανεξολισμούς ο Σάντσεθ προχωρά σε μια στρατηγική αλλαγή της κατεύθυνσης της κυβέρνησης. Ο Μαϊγιο της Ενωμένης Αριστεράς προσπαθώντας να αποφύγει τις πιέσεις ανάμεσα στο «φιλοκυβερνητικό» Κίνημα Sumar και το αντιπολιτευόμενο εδώ και καιρό Podemos επανάφερε το θέμα της συνεργασίας των αριστερών δυνάμεων, προτείνοντας ένα είδος λατινοαμερικανού «Πλατιού Μετώπου» ζητώντας από τα άλλα δύο κόμματα να συμμετέχουν «στο ίδιο ιστορικό μπλοκ» παρά τις πολιτικές διαφορές τους, δίνοντας την ευκαιρία στο Κίνημα Sumar να χαμηλώσει τους τόνους της αντιπαράθεσής του με το Podemos.
Το νέο συντονιστικό του Kινήματος Sumar υπογράμμισε αμέσως μετά την ανάγκη «να κλείσει ένας πολιτικός κύκλος, να δώσουμε τη μάχη των ιδεών και να βελτιώσουμε τον πολιτικό δημόσιο διάλογο, που σημαίνει να ανοίξουμε ένα νέο κύκλο συμμαχιών στα αριστερά, κοινών μετώπων και συνεργασιών διαφορετικής φύσης ανάμεσα σε όλες τις αριστερές δυνάμεις», θεωρώντας ότι αποτελεί την «ηθική πυξίδα της κυβέρνησης».
Το Podemos, όμως, θεωρεί ότι οι ψηφοφόροι της Αριστεράς θα αντιδράσουν στη μιλιταριστική πολιτική του Σάντσεθ, επιταχύνοντας τη μείωση της συναίνεσης σε όσους τη στηρίζουν. Στο ίδιο μήκος κύματος με το Podemos βρίσκεται και το ΕΗ Bildu της Χώρας των Βάσκων και το BNG της Γαλικίας, ενώ σε ανάλογη κατεύθυνση φαίνεται να οδηγείται και η καταλανική ERC.
Στις πορτογαλικές κάλπες το black out
«Η εθνικοποίηση της REN και της EDP σήμερα αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα» για την «εθνική κυριαρχία» της χώρας και τον «έλεγχο των στρατηγικών της τομέων», τόνισε η συντονίστρια και βουλεύτρια του Μπλόκου της Αριστεράς Μαριάνα Μορτάγκουα, θεωρώντας ότι το black out απέδειξε τα τεράστιο λάθος της ιδιωτικοποίησης της ηλεκτρικής ενέργειας και του δικτύου της, που αποτελούν θέματα εσωτερικής ασφάλειας της χώρας.
Η Μορτάγκουα υποστήριξε επίσης ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά περισσότερο επιτακτική την εθνικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ κατήγγειλε ότι η κυβέρνηση και οι αρμόδιοι υπουργοί της υιοθετήσαν την πλέον ακραία παραπληροφόρηση από το διαδίκτυο για να απαντήσουν στο αίτημα της κοινής γνώμης για υπεύθυνη ενημέρωση.
Ο γενικός γραμματέας του Πορτογαλικού ΚΚ Πάουλο Ραϊμούντο ζήτησε επίσης την εθνικοποίηση του δικτύου ενέργειας, καταγγέλλοντας ότι είναι απαράδεκτο οι υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας να εξαρτώνται από τις ιδιωτικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών και να μην μπορούν να προστατεύσουν τους πολίτες.
Μπροστά στις ανησυχίες της κοινής γνώμης και ενόψει των βουλευτικών εκλογών της 18ης Μαΐου, ο δεξιός πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Λουίς Μοντενέγκρο παραδέχθηκε εκ νέου ότι η εθνικοποίηση του δικτύου διανομής REN, που θεωρεί ότι είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια της διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας, θα μπορούσε τεθεί αλλά στο μέλλον, γιατί «αυτά τα πράγματα δεν πρέπει να γίνονται εν μέσω έντασης». Ακόμη και πρώην δεξιός υπουργός Ενέργειας του Πάσος Κοέλιο υποστήριξε ότι δεν έχει έννοια η Πορτογαλία να είναι η μόνη από τις 34 ευρωπαϊκές χώρες που να μην ελέγχει το ηλεκτρικό δίκτυό της, ενώ άφησε στο απυρόβλητο την κινέζικη εταιρεία που ελέγχει το μεγαλύτερο παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας EDP.
