Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΟΔΓ), προκειμένου να εμποδίσει την έκδοση δικαστικών αποφάσεων κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού Δημοσίου στην Ιταλία ώστε να αποζημιωθούν τα θύματα του ναζισμού, για δεύτερη φορά μετά το 2008 προσέφυγε εναντίον της στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Η Ιταλία, σεβόμενη το Σύνταγμά της, επιτρέπει την άσκηση αξιώσεων αποζημίωσης των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας στα δικαστήριά της, παραβιάζοντας, όπως ισχυρίζεται η ΟΔΓ, το δικαίωμά της στη «δικαιοδοτική ασυλία», τη γνωστή «ετεροδικία». Ταυτόχρονα όμως η Ιταλία, αντιφάσκοντας προς τον εαυτό της, επικαλέστηκε την «ετεροδικία», προκειμένου το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Λάρισας να απορρίψει τον περασμένο Οκτώβριο την αγωγή αποζημίωσης που κατέθεσε ο «Σύλλογος Οικογενειών Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δομένικου» για την εξόντωση 140 κατοίκων του μαρτυρικού χωριού από τα φασιστικά στρατεύματα κατοχής στις 16/2/1943.
Οπως αναλύεται διεξοδικά στην από 27/7/2016 Εκθεση της «Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα», όταν συζητεί κανείς για την κρατική ετεροδικία στην Ελλάδα, αναφέρεται ταυτόχρονα σε ένα νομικό και πολιτικό ζήτημα. Αναφέρεται στη στέρηση του δικαιώματος των πολιτών αυτής της χώρας να δικαιωθούν και να κλείσουν τον κύκλο αδικίας και αίματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αναφέρεται ακόμη σε σελίδες Ιστορίας γραμμένες με αίμα, σε φρικώδεις σκηνές εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Για τις μαζικές αυτές θηριωδίες ουδέποτε αποδόθηκε δικαιοσύνη τόσο από τη συντεταγμένη πολιτεία, στο πλαίσιο του ποινικού μηχανισμού, όσο και από την πολιτική δικαιοσύνη.
Ως «ετεροδικία» ή «δικαιοδοτικές ασυλίες» χαρακτηρίζονται εκείνα τα προνόμια που αναγνωρίζουν το εθιμικό αλλά και το συμβατικό Διεθνές Δίκαιο υπέρ των κυρίαρχων κρατών και των επιμέρους οργάνων, αρχών και υπηρεσιών τους, προκειμένου να μην υπαχθούν στη δικαιοδοσία των δικαστικών αρχών ενός τρίτου κράτους, παρά τη θέλησή τους. Οι «δικαιοδοτικές ασυλίες» περιλαμβάνουν δύο αυτοτελή και διακριτά προνόμια:
(α) Την ετεροδικία, δηλαδή το κρατικό προνόμιο που επιτρέπει σε ένα κράτος να αποφεύγει την εκδίκαση μιας υπόθεσης από αλλοδαπά δικαστήρια, όταν δεν συναινεί το ίδιο σ’ αυτήν.
(β) Την ασυλία εκτέλεσης, ένα προνόμιο που εμποδίζει ή επιβάλλει εξαιρετικά αυστηρές προϋποθέσεις κατά την αναγκαστική εκτέλεση ή τη λήψη ασφαλιστικών/συντηρητικών μέτρων εναντίον των περιουσιακών στοιχείων αλλοδαπού Δημοσίου. Το ελληνικό σύστημα για την εκτέλεση αποφάσεων έναντι αλλοδαπών κρατών χαρακτηρίζεται από την προηγούμενη παρέμβαση της εκτελεστικής εξουσίας (καθεστώς προηγούμενης άδειας). Ειδικότερα ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας (Κ.Πολ.Δ.), άρθρο 923 -κατάλοιπο της δικτατορίας του Μεταξά- δίνει στον υπουργό Δικαιοσύνης την εξουσία έκδοσης διοικητικής πράξης (άδειας), χωρίς την οποία δεν μπορεί να εκτελεστεί ακόμη και αμετάκλητη δικαστική απόφαση εναντίον αλλοδαπού Δημοσίου.
Εκτιμώντας τις ρυθμίσεις του άρθρου 923 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας διαπιστώνουμε ότι αντιπαρατίθενται δύο συνταγματικά κατοχυρωμένα αγαθά: το δικαίωμα των δικαιούχων να ικανοποιηθεί -με τη συνδρομή της Πολιτείας- αμετάκλητα επιδικασθείσα απαίτησή τους με το δικαίωμα των αρχών της εκτελεστικής εξουσίας να ελέγχουν τις εξωτερικές σχέσεις της χώρας με αποτέλεσμα την ακύρωση των δικαιωμάτων των πολιτών.
Στο Διεθνές Δίκαιο υπάρχει ακόμη μία εξαίρεση στον θεσμό της «δικαιοδοτικής ασυλίας»: Η «αδικοπρακτική εξαίρεση», σύμφωνα με την οποία ένα κράτος δεν ετεροδικεί όταν ενάγεται για πράξεις που προκάλεσαν θάνατο ή σωματική βλάβη σε πρόσωπα ή καταστροφή ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων, εφόσον διαπράχθηκαν στην επικράτεια του κράτους που τα δικαστήριά του δικάζουν την υπόθεση.
Είναι φανερό ότι η εξαίρεση αυτή περιορίζει τις κρατικές δικαιοδοτικές ασυλίες για πράξεις που παραδοσιακά καλύπτονται από τον κανόνα της ετεροδικίας. Ο Αρειος Πάγος στην υπόθεση του Διστόμου και το αντίστοιχο ιταλικό Πολιτικό Ακυρωτικό Δικαστήριο έκριναν ότι η εξαίρεση αυτή περιλαμβάνει και τα εγκλήματα των Δυνάμεων του Αξονα εναντίον του ελληνικού και του ιταλικού λαού κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν η χώρα μας στην εκδίκαση της γερμανικής προσφυγής στη Χάγη τον Σεπτέμβριο του 2011 συμμετείχε ως μη διάδικο μέρος, ως «παρεμβαίνουσα», σήμερα οφείλει, μετά την απόρριψη όλων των ελληνικών ρηματικών διακοινώσεων από τη γερμανική κυβέρνηση, να προσφύγει αυτοτελώς σε όλα τα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα προκειμένου να διεκδικήσει τις απαράγραπτες αξιώσεις μας, υλοποιώντας την ιστορική απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής στις 17/4/2019. Ταυτόχρονα οφείλει να άρει όλα τα απαράδεκτα εσωτερικά νομικά εμπόδια που καταργούν τη διάκριση των εξουσιών και στερούν τα θύματα από το δικαίωμα της προσφυγής στον φυσικό δικαστή τους!
Οπως τονίζεται στην κατακλείδα του ομόφωνου ψηφίσματος του 3ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., «όσο δεν αποδίδεται δικαιοσύνη για τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όσο δεν τιμωρούνται οι θύτες και δεν αποζημιώνονται τα θύματα, ανοίγει ο δρόμος για την επανάληψή αυτών των εγκλημάτων».
Ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης είναι πρ. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, πρόεδρος της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
Ο Χάρης Τζαμακλής είναι πρ. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, μέλος της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
Ο Δημήτρης Κούρτης είναι εμπειρογνώμονας Διεθνούς Δικαίου της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
