Η Αόρατη Επιτροπή είναι το ψευδώνυμο ενός ή αρκετών ατόμων που έχουν μέχρι στιγμής υπογράψει τρία βιβλία: «Η Εξέγερση που Έρχεται» (2007), «Προς τους φίλους μας» (2014) και το «Τώρα» το 2017. Το τελευταίο βιβλίο τους κυκλοφόρησε στα ελληνικά το καλοκαίρι του 2018 από τις εκδόσεις Opportuna και σίγουρα θα κατηγορηθεί από τους όποιας σκοπιάς ορθόδοξους ως μεταμοντέρνο δοκίμιο. Η Επιτροπή γράφει με λόγο κοφτό, δεν αρνείται πως είναι καταστασιακή, αναρχική, ενάντια στα κόμματα, το κράτος, το κεφάλαιο, τον αστικό πολιτισμό. Κριτικάρει τους μαρξιστές, τους αναρχικούς, τις συλλογικότητες, την αλληλέγγυα οικονομία.
Το «Τώρα» είναι ένα Μανιφέστο, ίσως το πιο δυνατό μανιφέστο από ριζοσπαστική σκοπιά του 21ου αιώνα. Μέσα του κρύβει τους Καταστασιακούς (Ντελέζ, Γκαουνταρί, Ντεμπόρ), τον Ντεριντά, το Φουκώ, τον Αγκάμπεν.
Δεν κάνει λόγο μόνο για την κοινωνία, την ιδεολογία, τον καπιταλισμό αλλά εμβαθύνει στον κατασκευασμένο εαυτό, την αλήθεια, τις καταστάσεις, το βίωμα, τις σχέσεις.
Η αλήθεια
Όποιος νιώθει την ψευτιά ενός ανθρώπου, τη νοσηρότητα μιας απεικόνισης ή τις δυνάμεις που κινούνται πίσω από το παιχνίδι των εικόνων ακυρώνει και την επιρροή τους πάνω του. Η Αλήθεια είναι η απόλυτη παρουσία στο εαυτό μας και στον κόσμο, η ζωτική επαφή με το πραγματικό, η οξεία αντίληψη των δεδομένων της ύπαρξης. Σε έναν κόσμο που όλοι υποδύονται, όπου όλοι σκηνοθετούνται, όπου όσο περισσότερο επικοινωνούμε τόσα λιγότερα λέμε, η λέξη αλήθεια και μόνο αποσβολώνει, εκνευρίζει, προκαλεί καγχασμό. […] όταν κηρύττεις την αλήθεια σε αυτούς που δε άντεχαν την παραμικρή της δόση εκτίθεσαι στην εκδίκησή τους. Στο κείμενο που ακολουθεί δε θεωρούμε σε καμία περίπτωση ότι λέμε την αλήθεια.
Η ελπίδα
Η ελπίδα έχει να κάνει με την αναμονή, με την άρνηση να δεις αυτό που συμβαίνει, με τον φόβο να εισβάλλεις στο παρόν, κοντολογίς: με τον φόβο να ζήσεις. Ελπίζω σημαίνει δηλώνω εκ προοιμίου ότι δεν μπορώ να παρέμβω σε αυτό από το οποίο ωστόσο κάτι περιμένω. Σημαίνει αποχωρώ από τη διαδικασία ώστε να μη με απασχολεί η έκβασή της. Σημαίνει θέλω τα πράγματα να είναι αλλιώς αλλά δε θέλω να ξέρω με ποιόν τρόπο. Σημαίνει δειλία. Πρέπει να ξέρουμε τι αποζητάμε και να το ζητάμε. Κι ας κάνουμε εχθρούς. Κι ας κάνουμε φίλους. Από τη στιγμή που ξέρουμε τι θέλουμε δεν είμαστε πιά μόνοι, ο κόσμος γεμίζει ξανά ζωή.
Το τώρα
Δεν υπήρξε ποτέ, δεν υπάρχει και δε θα υπάρξει κάτι άλλο εκτός από το τώρα. Και το κάποτε εξακολουθεί να δρα στο τώρα ακριβώς επειδή το κάποτε υπήρξε τώρα. Όπως θα γίνει και με το αύριο. Ο μόνος τρόπος να καταλάβει κανείς κάτι από το παρελθόν είναι να καταλάβει ότι κι αυτό υπήρξε τώρα. […]Έχουμε την τάση να αποφεύγουμε το τώρα επειδή είναι ο τόπος της απόφασης. […] Είναι το παρόν κι άρα ο τόπος της παρουσίας. Είναι η διαρκώς ανανεούμενη στιγμή της τοποθέτησης. Η σκέψη του μακρινού είναι πάντα βολικότερη. «Στο τέλος» τα πράγματα θα αλλάξουν. «Στο τέλος» οι άνθρωποι θα έχουν μεταμορφωθεί. Στο μεταξύ, ας συνεχίσουμε έτσι, ας μείνουμε αυτό που είμαστε. Όταν ο νους σκέφτεται με βάση το μέλλον είναι ανίκανος να δράσει στο παρόν. Δεν αποζητά την αλλαγή: την αποφεύγει. Ο σημερινός όλεθρος είναι η τερατώδης συσσώρευση όλων των αναβολών του παρελθόντος, στην οποία προστίθεται ως συνεχής κατολίσθηση οι καινούργιες αναβολές της κάθε ημέρας και της κάθε στιγμής. Όμως η ζωή παίζεται πάντα τώρα, και τώρα, και τώρα.
Η ηγεμονία
Σε κάθε περίπτωση η ηγεμονία έχει πεθάνει και οι ατομικότητες αγριεύουν: φέρουν μέσα τους το δικό τους νόημα, δεν το αναζητούν πλέον στο γενικό πρόσταγμα. […] Τίποτα πια δε μπορεί να νουθετήσει το προσωπικό βίωμα, όταν αυτό υπάρχει.
Ο Κατακερματισμός
Αν υιοθετήσουμε παθητική στάση, η διαδικασία του κατακερματισμού του κόσμου μπορεί να οδηγήσει στη μιζέρια, στην απομόνωση, στη σχιζοφρένια. Μπορεί να βιωθεί ως καθαρή απώλεια. Τότε η νοσταλγία θα μας κατακλύσει. Η αίσθηση του ανήκειν είναι το μόνο που απομένει σε όσους έχουν χάσει τα πάντα. Με τον όρο ότι θα τον αντιμετωπίσουμε ως αφετηρία, ο κατακερματισμός μπορεί να εντείνει και να πληθύνει τους δεσμούς που μας συγκροτούν. Τότε ο κατακερματισμός δεν είναι αποχωρισμός αλλά λάμψη του κόσμου. […] Ο ατέρμονος κατακερματισμός του κόσμου αυξάνει εξίσου ιλιγγιωδώς τον ποιοτικό πλούτο της ζωής, την πληθώρα των μορφών, αρκεί να συνδεθεί με την προοπτική του κομμουνισμού την οποία περικλείει. Στον κατακερματισμό υπάρχει κάτι το οποίο τείνει προς αυτό που ονομάζουμε «κομμουνισμό»: είναι η επιστροφή στη γη, η χρεωκοπία κάθε αντιστοίχισης, η επαναφορά της μοναδικότητας, η ακύρωση της όποιας υπαγωγής ή αφαίρεσης, το ότι οι στιγμές, χώροι, πράγματα, άνθρωποι και ζώα αποκτούν ένα όνομα – το δικό τους. Κάθε δημιουργία προκύπτει από την απόσχιση της από το όλο. […] Ο εξαναγκασμός στη συνοχή μας καταρρακώνει, η φενάκη της κοινωνικής ζωής μας οδηγεί στην ψύχωση, και μόνο αν αγκαλιάσουμε τον κατακερματισμό θα ξανακερδίσουμε τη γαλήνια παρουσία μας στον κόσμο.
Οργάνωση
Να βγούμε από τα σπίτια μας, να επιδιώξουμε συναντήσεις, να πάρουμε τον δρόμο, να φτιάξουμε σχέσεις συγκρουσιακές, συνετές ή ευτυχείς ανάμεσα στις διάφορες άκρες του κόσμου. Να οργανωθούμε. Οργανώνομαι πραγματικά δε σήμαινε ποτέ κάτι άλλο εκτός από αγαπώ. […]
Πρέπει να οργανωθούμε, να οργανωθούμε με βάση αυτό που μας αρέσει να κάνουμε και να βρούμε τρόπους να το πετύχουμε.
Η μόνη κλίμακα μέτρησης της κρίσης του κεφαλαίου είναι το στάδιο οργάνωσης των δυνάμεων που θέλουν να το καταστρέψουν.
Οριζοντιότητα ως φενάκη
Η μικρο-γραφειοκρατία που επικρατούσε στις Όρθιες Νύχτες στο Παρίσι, μια στην κυριολεξία γραφειοκρατία του μικροφώνου, είχε βρεθεί στην άβολη θέση να ξεδιπλώνει τις κάθετες στρατηγικές της καραδοκώντας πίσω από το θέαμα της οριζοντιότητας, που διαδραματίζονταν καθημερινά στις έξι το απόγευμα από την κυρίαρχη συνέλευση του κενού και τους εναλλασσόμενους κομπάρσους της. […] Οι Όρθιες Νύχτες απέδειξαν περίτρανα πως η «συμμετοχική δημοκρατία», η «συλλογική νοημοσύνη», η «οριζοντιότητα» και η υπερβολική τυπολατρία μπορούν να λειτουργήσουν ως μέσα ελέγχου και μέθοδοι δολιοφθοράς. […] Αυτή είναι η τεράστια αξία την οποία οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στις Όρθιες Νύχτες: από θεωρητική βεβαιότητα, η μιζέρια της συνεδρίτιδας έγινε κοινό μας βίωμα.
Το ψέμα της πολιτικής
Να το τεράστιο ψέμα και ο μέγας όλεθρος της πολιτικής: να βάζει από τη μια μεριά την πολιτική και από την άλλη τη ζωή, από τη μια πλευρά αυτό που λέγεται και δεν είναι πραγματικό και από την άλλη αυτό που βιώνεται και δε μπορεί να λεχθεί. […] Χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την ιδέα ότι πολιτική υφίσταται μονάχα εκεί που υπάρχει όραμα, πρόγραμμα, σχέδιο και προοπτική, εκεί που υπάρχει σκοπός, αποφάσεις προς λήψη και προβλήματα προς επίλυση. Πραγματικά πολιτικό είναι αυτό που αναβλύζει από τη ζωή και την καθιστά πραγματικότητα, καθοριστική και προσανατολισμένη.
Η αποθεσμοποίηση
Να σπάσει ο κύκλος που μετατρέπει την αμφισβήτηση του θεσμού σε τροφό του κατεστημένου, να σπάσει το μοιραίο που καταδικάζει τις επαναστάσεις να αναπαράγουν αυτό που πολεμούν, να ξεχαρβαλωθεί το σιδερένιο κλουβί της αντεπανάστασης: να ο στόχος της αποθεσμοποίησης. […]
Το παραδοσιακό επαναστατικό πρόγραμμα μίλαγε για ανάκτηση του κόσμου, αποκλήρωση των αποκληρωτών, βίαιη ιδιοποίηση αυτού που μας ανήκει και μας έχει κλαπεί. Μονάχα που το κεφάλαιο έχει καταλάβει κάθε πτυχή, κάθε πλευρά της ύπαρξης. Έκανε τον κόσμο κατ’ εικόνα του. Από εκμετάλλευση των υπαρκτών μορφών ζωής μεταμορφώθηκε σε απόλυτο σύμπαν. Διαμόρφωσε, οργάνωσε και παγιοποίησε ποθητούς τρόπους να μιλάς, να σκέφτεσαι, να τρως, να δουλεύεις, να πηγαίνεις διακοπές, να υπακούς και να επαναστατείς, όπως ακριβώς το βολεύουν. Και έχει μειώσει στο ελάχιστο το κομμάτι του κόσμου που θα μπορούσαμε να επανιδιοποιηθούμε.
Πέρα από τη μισθωτή εργασία
Μπορεί κανείς να ζήσει μια ολόκληρη ζωή χωρίς να αγγίξει την ύπαρξη. Η μισθωτή εργασία μας απάλλαξε από το ανυπόφορο βάρος του νοήματος και της ελευθερίας του ανθρώπου. Η Κραυγή του Μουνκ καφρεπτίζει ακόμα και σήμερα το πραγματικό πρόσωπο της σύγχρονης ανθρωπότητας. […] Για το κεφάλαιο, η αποσάθρωση της κοινωνίας των μισθωτών αποτελεί τόσο ευκαιρία για επανοργάνωση όσο και πολιτικό κίνδυνο. Ο κίνδυνος είναι να χρησιμοποιήσουν οι άνθρωποι, με τρόπο απρόβλεπτο, τον χρόνο και τη ζωή τους ή και να πάρουν ζεστά το ερώτημα του νοήματός της. Τα πράγματα συνεπώς έγιναν ώστε, ενώ έχουν ελεύθερο χρόνο, να μην μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν όπως επιθυμούν. Όλα είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να πρέπει να δουλεύουμε περισσότερο ως καταναλωτές παρά ως παραγωγοί.
Σχέσεις
Στην εποχή του ανθρώπινου κεφαλαίου και του ζωντανού χρήματος, κάθε στιγμή της ζωής, κάθε πραγματική σχέση τυλίγεται απ’όλα τα αντίστοιχα πιθανά, τα οποία την κατατρώνε. Το να είσαι εδώ είναι, κατ’αρχάς, η αβάσταχτη απάρνηση του να είσαι οπουδήποτε αλλού, εκεί που, όπως αναλαμβάνει να σε πληροφορήσει το έξυπνο τηλέφωνό σου, η ζωή είναι τελικά εντονότερη. Το να είσαι με τον τάδε είναι η αβάσταχτη θυσία όλων των δείνα με τους οποίους επίσης θα μπορούσε να είσαι. Κάθε έρωτας εξολοθρεύεται εκ προοιμίου απ΄ όλους τους άλλους πιθανούς έρωτες. Εξ ου και η ανικανότητα του να είσαι εδώ, η αδυναμία του να είσαι μαζί.
[…]
Στις σημερινές κοινωνικές σχέσεις, είθισται να μένεις στην επιφάνεια, από φόβο μπας και του ρθει ίλιγγος, του συνδαιτημόνα που θα βυθίσει το βλέμμα στον εαυτό του. Το κοινωνικό αυτό τσίρκο εξακολουθεί να παίζεται, γιατί ο καθένας παλεύει με νύχια και με δόντια να κρατήσει το κεφάλι του έξω από το νερό, ενώ θα έπρεπε να αφεθεί να πέσει, ώσπου να ακουμπήσει κάτι στέρεο.
Το πραγματικό
Πρέπει να βγούμε από την οικονομία για να ζήσουμε, έτσι απλά, για να υπάρξουμε στον κόσμο. Κάθε πράγμα, κάθε πλάσμα., κάθε τόπος είναι απροσμέτρητος, εφόσον είναι εδώ. Η κάθε πτυχή, η κάθε διάσταση ενός πράγματος παραμένει μετρήσιμη, η αισθαντική του όμως υπόσταση δε θα μπορέσει ποτέ να μετρηθεί. Η κάθε ύπαρξη είναι απαράμιλλα ξεχωριστή, έστω και επειδή υπάρχει στο εδώ και στο τώρα. Το πραγματικό παραμένει μη υπολογίσιμο – μη ελέγξιμο.
Ο κομμουνισμός
Το ζήτημα του κομμουνισμού έχει τεθεί λάθος, καταρχάς επειδή τέθηκε ως ζήτημα κοινωνικό, δηλαδή ως αποκλειστικά ανθρώπινο. Δεν έπαψε ωστόσο να διακατέχει τον κόσμο. Κι εξακολουθεί να τον στοιχειώνει, επειδή δεν πηγάζει από μια ιδεολογική εμμονή, αλλά από ένα υπαρκτό, κεφαλαιώδες και αρχέγονο βίωμα: το βίωμα της κοινότητας, το οποίο καθαιρεί τόσο τις αξιωματικές οικονομικές θεωρίες, όσο και τις όμορφες πολιτιστικές κατασκευές. Η κοινότητα δεν υπάρχει ως οντότητα, υπάρχει μόνο ως βίωμα. Είναι το βίωμα της συνέχεια μεταξύ των ανθρώπων και του κόσμου. Τη συνέχεια αυτή τη βιώνουμε στον έρωτα, στη φιλία. […]
Κομμουνιστική είναι η στάση κατά την οποία προσλαμβάνεις τα πράγματα και τους ανθρώπους από μέσα. Τι γίνεται όταν προσλάβεις το άτομο εσωτερικά; Σήμερα, το χάος. Ένα ανοργάνωτο χάος δυνάμεων, θραυσμάτων εμπειρίας, κουρελιών παιδικής ηλικίας, κομματιών νοήματος, αντιφατικών ροπών που συνήθως δεν επικοινωνούν μεταξύ τους. Το λιγότερο που μπορεί κανείς να πει είναι πως η εποχή αυτή γέννησε ένα ανθρώπινο υλικό σε άθλια κατάσταση. Χρήζει επισκευής. Το νιώθουμε όλοι μας. Πιστό είδωλο του κατακερματισμένου κόσμου είναι ο κομματιασμένος καθρέπτης του υποκειμένου.
Η αγάπη
Η αγάπη δε φέρνει ανθρώπους σε επαφή, κάνει μια τομή στον καθένα τους και, σαν ενωμένοι από κάποιο ειδικό σχέδιο, βρίσκονται να βαδίζουν παντού μαζί στον κόσμο. Αγαπώ δε σημαίνει είμαι μαζί, αλλά γίνομαι μαζί. Αν η αγάπη δε διέλυε τη φανταστική ενότητα του ατόμου, τότε ο «άλλος» δε θα μπορούσε να μας κάνει να υποφέρουμε τόσο. Αν ένα κομμάτι του άλλου δεν γινόταν κομμάτι του εαυτού μας, τότε δε θα χρειαζόταν να πενθήσουμε την ώρα του χωρισμού. Αν υπήρχαν μόνο σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, τότε δε θα καταλαβαινόμασταν. Όλα θα βασίζονταν σε μια παρεξήγηση. Επομένως δεν υπάρχει ούτε υποκείμενο ούτε αντικείμενο αγάπης, υπάρχει η εμπειρία της αγάπης.
Βασίλης Ρόγγας
