Tη δεκαετία του 1940, η Ευρώπη ήταν σε πόλεμο. Το μεγαλύτερο μέρους των εδαφών της είχαν καταλάβει οι ναζί και οι συνεργάτες τους. Ωστόσο, ένα επίμονο αντάρτικο κίνημα, στα δάση και τα βουνά της Γιουγκοσλαβίας, αντιστεκόταν και απελευθέρωνε τη χώρα. Σπιθαμή προς σπιθαμή, νησί προς νησί, Κροάτες, Σέρβοι, Σλοβένοι, Βόσνιοι και άλλοι, χωρίς διάκριση εθνικότητας, γλώσσας ή θρησκείας, ένωσαν τις δυνάμεις τους ενάντια στον κοινό εχθρό.
Μια μέρα, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ απέστειλε βρετανική στρατιωτική αποστολή στο στρατάρχη της Γιουγκοσλαβίας Τίτο και τους αντάρτες του, με επικεφαλής τον Φιτζρόι Μακλίν, ο οποίος στα απομνημονεύματά του «Eastern Approaches» (=Ανατολικές προσεγγίσεις) περιέγραψε το απλό και βάρβαρο μήνυμα του Τσόρτσιλ: «Ανακαλύψτε ποιος σκοτώνει περισσότερους Γερμανούς και πώς μπορούμε να τον βοηθήσουμε να σκοτώσει ακόμα περισσότερους».
Αυτό ακριβώς έκανε ο Μακλίν –ο οποίος αργότερα αποτέλεσε έμπνευση για τον Ίαν Φλέμινγκ και τον χαρακτήρα του, Τζέιμς Μποντ. Το Σεπτέμβριο του 1943, έπεσε με αλεξίπτωτο σε μια απομακρυσμένη βοσνιακή οροσειρά. Σύντομα, παρότι ήταν θερμός αντικομμουνιστής, έγινε ένας από τους στενότερους συμμάχους του Τίτο και έπεισε τον Τσόρτσιλ ότι ο Τίτο και το κίνημα του μπορούσαν να βοηθήσουν ώστε να ηττηθούν οι ναζί.
Η ισχύς εν τη ενώσει
Όπως δείχνουν οι τελευταίες μετεκλογικές διαρροές του WikiLeaks, αυτά τα είδη πραγματιστικής πολιτικής εξέλιπαν στις ΗΠΑ. Πράγματι, αυτές τις μέρες, το να βάλεις την πολιτική και τη λογική στην ίδια φράση, είτε μιλάμε για τις ΗΠΑ είτε για την Ευρώπη, ρισκάρεις να προκαλέσεις γέλιο. Αλλά δεν είναι για γέλια ότι οι σύμβουλοι της Χίλαρι Κλίντον πίστεψαν πράγματι ότι η τόνωση της κάλυψης από τον Τύπο του Τραμπ ήταν έξυπνη κίνηση. Ομοίως, οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης πίστεψαν πραγματικά ότι η συντριβή της Άνοιξης της Αθήνας, το 2015, ήταν σπουδαία ιδέα, μέχρι που το Brexit ήρθε και τους εκδικήθηκε.
Φυσικά, η δημοσιοποίηση στοιχείων δίχως πολιτική τεκμηρίωση είναι καταδικασμένα σε ανυποληψία. Αντί να μαθαίνουν από την ιστορία, όπως έκανε ο Τσόρτσιλ, ότι η επίθεση εναντίον πιθανών συμμάχων δεν είναι καλή ιδέα, όταν όλοι είμαστε αντιμέτωποι με φασίστες, το Δημοκρατικό Κόμμα σφράγισε τη μοίρα του, υπονομεύοντας τον Μπέρνι Σάντερς –τη μόνη προοδευτική εναλλακτική λύση στο σημερινό εφιάλτη.
Μια νέα «προοδευτική διεθνή»
Το δεύτερο μάθημα από τη σύγκρουση με το φασισμό είναι ακόμα πιο σημαντικό στο μετα-φιλελεύθερο και προ-φασιστικό παρόν μας. Όταν ξέσπασε ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, το 1936, οι Διεθνείς Ταξιαρχίες ενώθηκαν, προερχόμενες από περισσότερες από 50 διαφορετικές χώρες, για την καταπολέμηση των φασιστών στην Ισπανία. Η σύνδεση με τους γιουγκοσλάβους αντάρτες ήταν η διεθνιστική αλληλεγγύη που έδενε τα μέλη με τέτοιο δεσμό, που τελικά οδήγησε στη Διάσκεψη του Μπαντούνγκ το 1955 και το Κίνημα των Αδεσμεύτων, ίσως τον ισχυρότερο γνήσια «τρίτο δρόμο» στην ιστορία.
Αυτό που σήμερα χρειαζόμαστε είναι μια νέα «προοδευτική διεθνή». Αμέσως μετά τη νίκη του Τραμπ, κατέστη σαφές, ακόμα και σε αυτούς που δεν μας πίστευαν πριν, ότι διολισθαίνουμε ταχέως σε ένα μεταμοντέρνο 1930. Ότι είμαστε καταδικασμένοι χωρίς ένα διεθνιστικό κίνημα στην Ευρώπη, που να απλώνει το χέρι στην πολιτική ανατροπή του Σάντερς και σε άλλες προοδευτικές δυνάμεις διεθνώς.
Εν όψει καταστροφής
Πρόσφατα, ταξίδεψα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού για να μιλήσω με τον Νόαμ Τσόμσκι για ένα ντοκιμαντέρ του Αλ Τζαζίρα σχετικά με την παρούσα ευρωπαϊκή κρίση. Μετάξυ άλλων, συζητήσαμε και για τις ροές προσφύγων που έρχονται στην Ευρώπη. Ο Τσόμσκι έκανε ένα πολύ διαφωτιστικό σχόλιο το οποίο βρίσκει εφαρμογή στον κόσμο του Τραμπ: «Βρισκόμαστε σε ένα σημείο που χρειάζεται να αποφασίσουμε εάν το ανθρώπινο είδος θα επιβιώσει ή όχι. Τι θα συμβεί εάν το επίπεδο της θάλασσας ανέβει και πλημμυρίσει τμήμα των ακτών του Μπαγκλαντές, με αποτέλεσμα μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι να υποχρεωθούν να δραπετεύσουν από τον τόπο τους για να επιζήσουν;» Αυτό είναι μια προειδοποίηση που γίνεται πραγματικότητα: εν όψει μιας μελλοντικής καταστροφής, η παρούσα ευρωπαϊκή κρίση μπορεί να μοιάζει με απλή υπόθεση.
Παγκόσμια προβλήματα – διεθνείς λύσεις
Μετά τη νίκη του Τραμπ, είναι σαφές ότι εάν μια προοδευτική διεθνής δεν αντιμετωπίσει την αναδυόμενη εθνικιστική διεθνή, ο Τραμπ ή το Brexit θα μοιάζουν σύντομα σαν πιτσιρίκια μπροστά στο εύρος μιας μοντέρνας φασιστικής μετα-δημοκρατίας. Ήδη έχουμε «ανελεύθερες δημοκρατίες», από την Ουγγαρία ως την Τουρκία, και σε ολόκληρη την Ευρώπη βλέπουμε τις κυβερνήσεις δεσμευμένες σε μια μη εκλεγμένη κλίκα δικαστικών επιμελητών που εργάζονται για διεθνείς πιστωτές, καθώς και την κακή μεταχείριση των προσφύγων, την ανέγερση νέων φραχτών, την τρομοκρατία στους δρόμους του Παρισιού και των Βρυξελλών, μυστικές εμπορικές συμφωνίες, μαζική επιτήρηση, λαϊκισμό και ξενοφοβία.
Όλα τα παραπάνω είναι παγκόσμια προβλήματα που μπορούν να λυθούν μόνο σε διεθνές επίπεδο. Σήμερα, οργανισμοί που λειτουργούν σε αυτό το επίπεδο είτε έχουν αποτύχει (ΟΗΕ, κ.λπ.) είτε είναι μέρος του ίδιου μηχανισμού (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα) που βοήθησε ώστε να παραχθεί η σημερινή πολιτική της δυσαρέσκειας και της απόγνωσης, με τη χρήση των πρώτων υλών της αυτοκαταστροφικής πολιτικής της λιτότητας και του αυταρχισμού.
Ως γεννηθείς στην Γιουγκοσλαβία μιας άλλης εποχής και επί του παρόντος τρομοκρατημένος από τις διαδικασίες που βοήθησαν να προκύψει ο Τρμαπ και το Βrexit, είμαι πεπεισμένος ότι μόνο ένα προοδευτικό διεθνιστικό κίνημα μπορεί να ανακόψει αυτό το απεχθές κύμα.
O Σρέκο Χόρβατ είναι φιλόσοφος.
Μετάφραση: Ζωή Γεωργούλα
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα europe.newsweek.com.
Πηγή: Η Εποχή
