Το φαινόμενο δεν είναι πρωτοφανές. Και το ερώτημα –ειδικά σε προεκλογικές περιόδους– επανέρχεται διαρκώς: χωράνε πολιτικο-ιδεολογικοί όροι στο lifestyle; Είναι ο συγκεκριμένος χώρος αυτός στον οποίο παίζεται, σε σημαντικό βαθμό ισχυρίζονται κάποιοι, η κατάκτηση της ιδεολογικής και πολιτισμικής ηγεμονίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους νέους ανθρώπους;
Κι αν ναι, πώς μέσα από την περιδίνηση στο επιφανειακό του πολιτικού περιτυλίγματος και τον εξοβελισμό της πολιτικής ουσίας, αποφεύγει κανείς τον στραγγαλισμό της πολιτικής;
Μπορεί, πρέπει να αγνοείται τόσο ως πεδίο κριτικής ανάλυσης, όσο και ως πεδίο κοινωνικής παρέμβασης;
Τα ερωτήματα αυτά (ξανα)ήρθαν στην επιφάνεια μετά την προ ημερών εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη σε lifestyle εκπομπή –την τελευταία μιας σειράς εμφανίσεων σε αντίστοιχου περιεχομένου εκπομπές οι οποίες, καθοδόν προς τις εκλογές, είναι βέβαιο πως θα πυκνώσουν. Εμφανίσεις μελετημένες και σχεδιασμένες μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια από το πολυπληθές και ακριβοπληρωμένο επικοινωνιακό του επιτελείο, το οποίο είναι σαφές πως δεν αφήνει τίποτα στην τύχη.
Στοχευμένα κοινά
Γυναίκες και νεανικά κοινά, είναι –σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής μετρήσεις– η πρωθυπουργική αχίλλειος πτέρνα. Και αφού εκεί χωλαίνει, εκεί στοχεύει. Αποδεικνύοντας, συν τοις άλλοις και πώς αντιλαμβάνεται τον ρόλο της γυναίκας, κάνει πολιτική χωρίς να μιλάει πολιτικά. Αφήνει την εικόνα να δουλέψει. Τινάζει από πάνω του το αυστηρό κοστούμι και επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο άντρας της διπλανής πόρτας: απλός, καθημερινός, χαλαρός, με κοινωνικές ευαισθησίες και δικαιωματική ατζέντα, που μοιράζεται με τον λαό –ή μάλλον με τους υποτελείς του– όχι μόνο ανώδυνες, αλλά και επώδυνες οικογενειακές στιγμές. Ακριβώς επειδή η εικόνα του μετριοπαθούς κεντροδεξιού που επί χρόνια κάποιοι φιλοτεχνούν για λογαριασμό του, έχει υποστεί ανεπανόρθωτη(;) ζημιά –κυρίως με την υπόθεση των υποκλοπών, αλλά όχι μόνο– ποντάρει στη συναισθηματική ταύτιση με το κοινό, προκειμένου να μετριάσει τις απώλειες.
Οι επιτελείς του Μαξίμου γνωρίζουν καλά πως η καθημερινότητα των πολιτών –ψηφοφόρων και της ΝΔ συμπεριλαμβανομένων– είναι τόσο επιβαρημένη, που τα όποια αποθέματα ανοχής τους αρχίζουν εμφανώς να λιγοστεύουν.
Ακρίβεια και υποκλοπές, σκάνδαλα και απευθείας αναθέσεις, απώλεια εισοδήματος και υποβάθμιση, σε βαθμό διάλυσης, κρίσιμων πυλώνων, όπως παιδεία και υγεία, συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα καθοδόν προς τις κάλπες. Γι’ αυτό και αγνοούν επιδεικτικά –σε βαθμό θεσμικής ασέβειας– τις συνεχείς, 5 μέχρι στιγμής, ερωτήσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης για συζήτηση στη Βουλή του μείζονος θέματος των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων. Γι’ αυτό και σφυρίζουν αδιάφορα απέναντι στον διεθνή διασυρμό της χώρας. Πού να τρέχει τώρα ο πρωθυπουργός να απαντά στο κοινοβούλιο και να αναγκάζεται να δίνει απαντήσεις οριακής πειστικότητας, όταν μπορεί κάλλιστα να ενδυθεί την …ανάλαφρη εκδοχή του, τροφοδοτώντας κι ενισχύοντας έτσι μια πιο απολίτικη συμπεριφορά, που εκτιμά ότι τον ευνοεί εκλογικά.
Λεπτή, εύθραυστη ισορροπία
Εννοείται πως η συγκεκριμένη επιλογή δεν είναι καινοφανής. Η lifestyle προσέγγιση της πολιτικής ενδημεί χρόνια τώρα και είναι, εν πολλοίς, υπεύθυνη και για την κυρίαρχη ισοπεδωτική αντίληψη σε ό,τι αφορά την ενασχόληση με τα κοινά.
Τούτων ωστόσο δοθέντων, και επιστρέφοντας στα αρχικά ερωτήματα του άρθρου, υπάρχει κάτι που οφείλει να απαντηθεί: πρέπει το lifestyle να αποτελέσει σοβαρότερο μέλημα μιας αριστερής κριτικής ενασχόλησης, και μάλιστα όχι μόνο ως πεδίο εφαρμογής των εργαλείων της σύγχρονης θεωρίας; Αποτελεί τον χώρο εκείνο που –τηρουμένων κάποιων στοιχειωδών κανόνων, αν υπάρχουν και αν μπορούν να εφαρμοστούν– θα μπορούσε να κινητοποιήσει ένα νεανικό κυρίως κοινό που μέχρι σήμερα αδιαφορεί;
Κάτι τέτοιο δεν απαντιέται εύκολα. Γιατί είναι πολύ λεπτή η διαχωριστική γραμμή που μπορεί να μετατρέψει το υποκείμενο σε αντικείμενο. Είναι πολύ λεπτό το όριο που χωρίζει τη δυνατότητα επιδραστικότητας του/της πρωταγωνιστή/τριας, από την άνευ όρου παράδοσή του/της στον αδηφάγο κυνισμό της lifestyle συνθήκης. Είναι πολύ ντελικάτη η ισορροπία που απαιτείται, προκειμένου να διαμορφώσεις και όχι να σου επιβληθεί ατζέντα.
Κι επειδή οι σειρήνες της δημοσιότητας και η αναγνωρισιμότητα ως προϋπόθεση πολιτικής ανέλιξης και επιβίωσης επηρεάζουν όλα τα κόμματα, οι εκπρόσωποι της Αριστεράς που συμμετέχουν σε αυτό το παιχνίδι, επιβάλλεται να σέβονται τον παιδευτικό/διαπαιδαγωγητικό ρόλο που οφείλει να έχει η Αριστερά, και ο οποίος προϋποθέτει συμπεριφορές και φίλτρα που πολλές φορές έρχονται σε ρήξη με τις κυρίαρχες τηλεοπτικές νόρμες.
Και κυρίως να έχουν κατά νου πως η επιλεκτικότητα δεν είναι δείγμα ελιτισμού, αλλά συνέπειας. Η άκριτη αποδοχή προσκλήσεων, εκ προοιμίου υπονομευμένων, με μοναδικό στόχο την προσωπική προβολή και όχι την εξυπηρέτηση του συλλογικού αφηγήματος, δεν κάνει τίποτα άλλο από το να ενισχύει την τάση που τεχνηέντως καλλιεργείται από τη Δεξιά, πως «όλοι ίδιοι είναι».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης το έκανε και θα το ξανακάνει. Μέχρι τις εκλογές θα επενδύσει ακόμα περισσότερο στη lifestyle εκδοχή του. Έχει κάθε λόγο να αποφεύγει να απαντά στα δύσκολα ερωτήματα, έχει κάθε λόγο να κρύβει τις ευθύνες του για το γεγονός ότι –όπως διαπιστώνει έρευνα του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών)– ένας στους δύο καταναλωτές μειώνουν τις αγορές τους για βασικά καταναλωτικά είδη, πχ διατροφή, τέσσερις στους πέντε δεν μπορούν να αγοράσουν φαγώσιμα ποιότητας, οκτώ στους δέκα ακυρώνουν δαπάνες διασκέδασης, δύο στους τρεις μειώνουν την κατανάλωση ρεύματος και αναβάλουν εργασίες συντήρησης–επισκευής.
Και μπορεί αυτή να είναι η επιλογή της Δεξιάς, η Αριστερά ωστόσο –εν προκειμένω ο ΣΥΡΙΖΑ– έχει υποχρέωση να ορίσει αυτός την ατζέντα της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Προτάσσοντας όχι μόνο την καταγγελία, αλλά την επεξεργασμένη πρόταση. Παίζοντας στο δικό του γήπεδο και όχι ακολουθώντας τους όρους του αντιπάλου. Και, κυρίως, πείθοντας πως αποτελεί την αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση και δεν είναι απλώς ο υποδοχέας της αντιδεξιάς ψήφου.
Αννέτα Καββαδία
