Συνεντεύξεις

Άννα Χατζησοφιά: «Η συμπερίληψη είναι ζωτικό οξυγόνο για τον έτερο»

«Δυστυχώς η έμφυλη βία τέμνει οριζόντια την κοινωνία, απαντάται σε όλες τις τάξεις και είναι ανεξάρτητη μορφωτικού επιπέδου και ιδεολογίας», αναφέρει μεταξύ άλλων η σκηνοθέτρια Άννα Χατζησοφιά στην Εποχή.

Πώς μοιάζουν στ’ αλήθεια τα «τέρατα»; Πόσος πόνος μπορεί να κρύβεται σε μια αρρώστια με το εξωτικό όνομα Καζαμπλάνκα; Μπορεί να είναι κακοποιητικός ένας γοητευτικός επαναστάτης φιλόσοφος; Είναι η κατάθλιψη σαν μπουάτ με τραγούδια για κουλτουριάρηδες;

Μια γυναίκα παλεύει μανιασμένα με τους δαίμονες της, κακοποίηση, βιασμό, αυτοάνοσο, αναπηρία, ψυχική νόσο κι έναν έρωτα που τη σημάδεψε κυριολεκτικά. Όπλα της το χιούμορ, η ειρωνεία, ο αυτοσαρκασμός και οι γυναίκες της ζωής της. Θα καταφέρει όμως να νικήσει τους δαίμονές της; Το βιβλίο της Όλγας Στέφου «Μονόκλινο σε μπουάτ» ζωντανεύει σε σκηνοθεσία Άννας Χατζησοφιά.

Με αφορμή το ανέβασμα της παράστασης, η Άννα Χατζησοφιά σχολιάζει στην Εποχή το θέμα της έμφυλης βίας, υπογραμμίζοντας ότι «τα μέτρα της Πολιτείας για τη βία κατά των γυναικών είναι τσιρότα στις πληγές».

Το Μονόκλινο σε μπουάτ αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας που έχει κακοποιηθεί, έχει στιγματιστεί και έχει βιώσει και τον αποκλεισμό. Πώς προσεγγίσατε σκηνοθετικά το έργο;

Η ιστορία που αφηγείται το βιβλίο της Όλγας Στέφου είναι αληθινή. Όταν το πρωτοδιάβασα με εντυπωσίασε τόσο η δύναμη της ιστορίας, όσο και το αφηγηματικό ύφος, η γλώσσα, η ικανότητα της συγγραφέως να αφηγείται πολύ σκληρά γεγονότα με έναν τρόπο ανυψωτικό, αισιόδοξο, θα τολμούσα να πω. Η χρήση της ειρωνείας, το χιούμορ ακόμα, με έκαναν να το ερωτευθώ και να θελήσω να το δω δραματοποιημένο. Ούτως ή άλλως το βιβλίο είναι ένας γυναικείος μονόλογος, άρα ενέχει θεατρικότητα. Το Μονόκλινο σε μπουάτ διαδραματίζεται στο σήμερα, στην εποχή των μνημονίων, του metoo, της πανδημίας, αλλά τα θέματα που θίγει, η έμφυλη βία, η ασθένεια, η κατάθλιψη, ο αποκλεισμός είναι διαχρονικά, γι’ αυτό και τον ρόλο ερμηνεύουν τρεις γυναίκες σε τρεις διαφορετικές ηλικίες. Θα μπορούσε να έχει συμβεί πριν είκοσι χρόνια, ή πριν εξήντα, απλά τότε οι γυναίκες ήταν πιο σιωπηλές, υπέφεραν καρτερικά και βουβά. Προσπαθήσαμε στην παράσταση, λοιπόν, από το ειδικό να περάσουμε στο γενικό, ώστε το προσωπικό βίωμα της ηρωίδας να γίνει σημείο αναφοράς για κάθε γυναίκα που έχει βιώσει οποιασδήποτε μορφής κακοποίηση, για κάθε άνθρωπο που παλεύει με την αρρώστια, τον αποκλεισμό και το στίγμα.

Η κακοποίηση είναι ένα φλέγον ζήτημα και ειδικά από την περίοδο του εγκλεισμού και έπειτα. Δανείζομαι τη φράση της ανακοίνωσης της παράστασης. Πώς μοιάζουν τα τέρατα;

Σαν τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας. Δυστυχώς η έμφυλη βία τέμνει οριζόντια την κοινωνία, απαντάται σε όλες τις τάξεις και είναι ανεξάρτητη μορφωτικού επιπέδου και ιδεολογίας. Στο Μονόκλινο σε μπουάτ ο κακοποιητής είναι νέος, γοητευτικός, ευκατάστατος, με σπουδές στη φιλοσοφία και αριστερός επαναστάτης και το χειρότερο νομίζει ότι αγαπά την ηρωίδα. Ή μάλλον το χειρότερο είναι ότι και η ίδια η ηρωίδα το πιστεύει. Το ότι εκείνος ενδιαφέρεται περισσότερο να τη φυλακίσει παρά να την αγαπά, όπως λέει σε κάποια στιγμή του έργου, το αντιλαμβάνεται αργά και με τον πιο σκληρό τρόπο.

Ποια τα επτά επίπεδα της προσωπικής κόλασης της κεντρικής ηρωίδας;

Η ηρωίδα παλεύει με τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τις επώδυνες θεραπείες, την κατάθλιψη, τη σωματική και ψυχική κακοποίηση, την απομόνωση και τη δυσκολία επιβίωσης στον αφιλόξενο κόσμο μας για τους ανθρώπους με αναπηρία.

Πώς καταφέρνει η ηρωίδα να οδηγηθεί στις προσωπικές της νίκες;

Μέσα από τις σχέσεις με τις γυναίκες της ζωής της: τη μητέρα της, τη (νεκρή) γιαγιά της, τις φίλες της, την ψυχίατρο, αλλά κυρίως λόγω της ψυχικής δύναμης που την διακρίνει και την ικανότητα της να αποδραματοποιεί, μέσω του σαρκασμού, τις καταστάσεις. Έτσι μαθαίνει να ζει με τα τραύματα της και αυτό την βοηθά να οδεύσει προς την εποχή των νέων νικών.

Τα τραύματα της κακοποίησης, του στιγματισμού και του αποκλεισμού μπορούν να επουλωθούν;

Δύσκολα, αλλά μπορούν, τουλάχιστον η ηρωίδα της παράστασης μας, αλλά και η συγγραφέας το προσπαθούν. Με τη συνέργεια των ανθρώπων που την αγαπούν και τους αγαπά, με την ψυχοθεραπεία, αλλά και παλεύοντας για την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών που παράγουν τον στιγματισμό και τους αποκλεισμούς. Επειδή πριν αναφέρθηκα στις γυναίκες της ζωής της ηρωίδας, ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο στη ζωή της είναι ο πατέρας της, ο οποίος βρίσκεται στον αντίποδα του κακοποιητή της. Είναι το θετικό αντρικό πρότυπο, ευαίσθητος, υποστηρικτικός και διαρκώς παρών.

Ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, κατά τη γνώμη σας επαρκούν τα μέτρα και η στάση της πολιτείας για το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών;

Τα μέτρα είναι τσιρότα στις πληγές. Καλό το panic button, αλλά τι ακριβώς βοήθεια θα προσφέρει, όταν ο άλλος επιτίθεται με μαχαίρι ή σε πυροβολεί; Όσο δεν θεσπίζεται η γυναικοκτονία ως αυτοτελές έγκλημα, όσο οι αρχές, αστυνομικές και δικαστικές, εξακολουθούν να κατηγορούν τα θύματα για την έμφυλη βία, τόσο αποθαρρύνονται οι θηλυκότητες στο να καταγγείλουν τον θύτη. Είναι πολύ πρόσφατο περιστατικό, που ο εισαγγελέας ρωτούσε την καταγγέλλουσα τι εσώρουχο φορούσε και πώς ήρθε τόσο γρήγορα σε στύση. Αλλά τι να λέμε τώρα, εδώ δολοφονήθηκε η Κυριακή Γρίβα έξω από αστυνομικό τμήμα και το πειθαρχικό συμβούλιο επέβαλε ποινές έξι μηνών παύσης και 300 ευρώ πρόστιμο. Τόσο αποτίμησαν τη ζωή της. Δυστυχώς ο αγώνας πρέπει να είναι διαρκής και καθημερινός γιατί η πατριαρχία δεν μας κυβερνά απλώς, έχει αποικίσει το ασυνείδητο μας.

Ποιο είναι το σημαντικότερο μήνυμα της παράστασης με το οποίο θα θέλατε να φύγει ο θεατής;

Ότι η συμπερίληψη δεν είναι μόνο ωραία, δημοκρατική ιδέα, που μας κάνει να κοιμόμαστε ήσυχοι τα βράδια πως κάναμε το καθήκον μας βάζοντας τον όρο στα πολιτικά μας προγράμματα, είναι το ζωτικό οξυγόνο για τον έτερο, είναι η ζωή του, η ζωή μας. Γιατί δεν ξέρεις ποτέ πότε θα βρεθείς στη θέση του ανάπηρου, ή πότε θα γίνει ένας νέος διαχωρισμός (ψήνεται ήδη) και τότε εσύ, εγώ, θα είσαι, θα είμαι, αυτός που δεν θα πρέπει να του χορηγηθεί ινσουλίνη, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Μπρεχτ στην Εβραία.

Κείμενο: Όλγα Στέφου, σκηνοθεσία: Άννα Χατζησοφιά, σκηνικά-κοστούμια: Λαμπρινή Καρδαρά, μουσική: Σταύρος Καρτάκης, φωτισμοί: Διονύσης Γαγάτσος, εικαστικά παράστασης: Γιώργος Γαλίτης, επιμέλεια κίνησης: Φαίδρα Νταϊόγλου, παραγωγή: The artists

Ερμηνεύουν: Ιφιγένεια Καραμήτρου, Τζίνη Παπαδοπούλου, Ελένη Φίλιππα.

Παραστάσεις: Κάθε Σάββατο 9.30μμ και Κυριακή 9μμ, στη σκηνή Intermedia του θεάτρου Αλκμήνη.

Ράνια ΠαπαδοπούλουΗ ΕΠΟΧΗ