Οσο κι αν ακουστεί κλισέ, για εμάς τους ανθρώπους της Αριστεράς ο Πολιτισμός αποτελεί αυταξία, υπερβαίνοντας κατά πολύ το πεδίο της πολιτιστικής κληρονομιάς, της σύγχρονης δημιουργίας και της υψηλής Τέχνης. Είναι το «δόγμα» της επιβίωσης του ανθρώπου, διαμορφώνει ήθη, έθιμα, σχηματίζει ταυτότητες. Είναι συμπεριληπτικός, καταπολεμά τις ανισότητες, τον ρατσισμό, τον σεξισμό, τη ΛΟΑΤΚΙ-φοβία, συμβάλλει στη δημιουργία ενεργών πολιτών με κριτική σκέψη, δημοκρατικό ήθος, περιβαλλοντική συνείδηση. Ως εκ τούτου, η δική μας αντίληψη για τον Πολιτισμό βρίσκεται στον αντίποδα της εργαλειακής αντίληψης του νεοφιλελευθερισμού. Κατεξοχήν εκπρόσωπος της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας είναι η απερχόμενη κυβέρνηση. Στα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησής της η Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη διά χειρός Μενδώνη επιδόθηκε σε μια πολύμορφη επίθεση, σε έναν πολυμέτωπο αγώνα ενάντια στον Πολιτισμό, αποδυνάμωσε τις πολιτιστικές δομές, υποβάθμισε τη σύγχρονη Τέχνη και τους ανθρώπους της.
Ανοιξαν την πόρτα στα ιδιωτικά συμφέροντα
Ενώ προεκλογικά επένδυσε σε έναν χυδαίο, βγαλμένο από το χθες εθνικισμό, κατεβαίνοντας με περικεφαλαίες στις διαδηλώσεις κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, με το που εγκαταστάθηκε στο Μαξίμου έδειξε πολύ σύντομα ότι αντιμετωπίζει την πολιτιστική μας κληρονομιά ως εργαλείο εξυπηρέτησης μεγάλων ιδιωτικών και εργολαβικών συμφερόντων. Η αρχή έγινε με το τσιμέντωμα της Ακρόπολης και την καταστροφή της Μέσης Οδού στη Θεσσαλονίκη. Συνεχίστηκε με τη νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλικής συλλογής Στερν και κορυφώθηκε με τη μετατροπή των πέντε μεγαλύτερων και εμβληματικών μουσείων της χώρας σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), διαμελίζοντας την Αρχαιολογική Υπηρεσία και ανοίγοντας διάπλατα τη θύρα στα ιδιωτικά συμφέροντα. Και ως επισφράγιση της καταστροφικής πολιτικής στην εκπνοή της κυβερνητικής θητείας, εν κρυπτώ και παραβύστω, Μεγάλη Πέμπτη βράδυ, την ώρα της κορύφωσης του Θείου Δράματος, η κ. Μενδώνη έσπευσε να διορίσει γαλάζια Δ.Σ. στα πέντε μουσεία. Τοποθετώντας πρόσωπα που ταιριάζουν περισσότερο σε εταιρείες real estate, η κ. υπουργός φρόντισε να ανταποδώσει την εξυπηρέτηση σε όσους/ες διευκόλυναν την κυβέρνηση στο έργο της ιδιωτικοποίησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Λίγους μήνες νωρίτερα, παραμονές Χριστουγέννων αυτή τη φορά, η κυβέρνηση έφερε ένα Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο διακήρυττε ότι οι απόφοιτοι των καλλιτεχνικών σχολών είναι απλοί απόφοιτοι Λυκείου, με ένα «αποφασίζομεν και διατάσσομεν» διέγραψε χρόνια σπουδών, μόχθου και επιμόρφωσης. Με μια υπογραφή βρέθηκαν αίφνης οι καλλιτέχνες των παραστατικών τεχνών να είναι διασκεδαστές, αυτοί που λένε ανέκδοτα στις παρέες. Όσο κι αν αρχικά φάνηκε αναίτια και αψυχολόγητη αυτή η κίνηση, ήταν απόλυτα συνεπής με την πολιτική που περιγράψαμε ανωτέρω, εκείνη της εξυπηρέτησης συμφερόντων, μιας και από την επόμενη κιόλας ημέρα γέμισε το timeline στα σόσιαλ με διαφημίσεις τμημάτων παραστατικών τεχνών γνωστών κολεγίων.
#stop_killing_culture_in_Greece
Ομως δεν υπολόγισε σωστά τον αντίκτυπο που θα είχε αυτή η πράξη απαξίωσης στους ανθρώπους του σύγχρονου Πολιτισμού. Ηθοποιοί, μουσικοί, χορευτές, σπουδαστές, μαθητές των μουσικών και καλλιτεχνικών σχολείων βγήκαν στους δρόμους και στις πλατείες όλης της χώρας, προχώρησαν σε καταλήψεις θεάτρων και σχολών, διοργάνωσαν συναυλίες με συμμετοχή χιλιάδων αλληλέγγυων πολιτών. Η διαμαρτυρία ξεκίνησε σαν ρυάκι και γρήγορα μετατράπηκε σε ποτάμι ορμητικό, μεγάλο ποτάμι φουσκωμένο – ποιος το σταματάει. Οι άνθρωποι της Τέχνης βρέθηκαν για άλλη μια φορά στην πρωτοπορία του κινήματος, ένα κίνημα επινοητικό, πολύχρωμο, με φαντασία, τραγούδια, φωνές, μουσικά όργανα, πανό, συνθήματα που συνοψίζονταν στο εμβληματικό «Όχι τσεκούρι στον Πολιτισμό». Τα αιτήματά τους, τα αιτήματά μας, έγιναν ορατά και κρίθηκαν δίκαια από την πλειονότητα των συμπολιτών μας και όχι μόνο. Το κύμα συμπαράστασης στον αγώνα μας πέρασε τα ελληνικά σύνορα, καλλιτεχνικά αλλά και εργατικά συνδικάτα εξέδωσαν ψηφίσματα, διαδήλωσαν, ύψωσαν πανό με το σύνθημα #stop_killing_culture_in_Greece. Το σύνθημα κυριολεκτούσε, αυτή η επίθεση στον σύγχρονο Πολιτισμό δεν ήταν η πρώτη και δεν θα ήταν η τελευταία. Σειρά είχαν οι κινηματογράφοι.
Φυσικά η κυβέρνηση που δεν σεβάστηκε τα μνημεία της προκλασικής, της κλασικής και της βυζαντινής μας παράδοσης θα σεβόταν τα σύγχρονα μνημεία της πόλης των Αθηνών; Θα δίσταζε να παραδώσει βορά στα συμφέροντα των μεγάλων tour operators τα τοπόσημα της 7ης Τέχνης, τους χώρους των νεανικών και φοιτητικών μας αναμνήσεων; Το Άστορ, το Ιντεάλ, η Ίριδα, κουβαλούν ιστορία ενός αιώνα, αλλά δεν αποτελούν μόνο μέρος της συλλογικής μας μνήμης, είναι ζωντανοί χώροι συνάθροισης και πολιτιστικής μέθεξης. Στις οθόνες τους φιλοξενούν φεστιβαλικές ταινίες και ταινίες του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου που δεν έχουν θέση στα μεγάλα multiplex. Και παρότι ζούμε στην εποχή του τουρίστα, όπως λέει και ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, δεν μπορεί οι πόλεις να μετατρέπονται σε γιγάντια ξενοδοχεία, διώχνοντας τους κατοίκους και σκοτώνοντας τη μνήμη. Χάσαμε το θερινό θέατρο Αθήναιον, εκεί όπου είχε παιχτεί το «Μεγάλο μας τσίρκο», ένα υπερπολυτελές ξενοδοχείο θα ορθωθεί στη θέση του. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί το ίδιο και με τους ιστορικούς κινηματογράφους. Το ζήτημα όμως δεν είναι μόνο συναισθηματικό ή υπόθεση που αφορά τους σινεφίλ, είναι και οικονομικό. Η UNESCO θέτει ως μείζον ζήτημα αειφόρου και βιώσιμης ανάπτυξης τον Πολιτισμό. Δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη με κατεστραμμένο το πρόσωπο, την ταυτότητα και τον δημόσιο χώρο της πρωτεύουσας. Συνεπώς, το Άστορ, το Ιντεάλ και η Ίριδα πρέπει να κηρυχθούν διατηρητέοι ως προς τη χρήση. Το 2018 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχε κηρυχθεί νεότερο μνημείο ο ιστορικός κινηματογράφος Αλκυονίς, γεγονός που αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει πολιτική βούληση, μπορεί να γίνουν και θαύματα. Αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. δεν υπόσχεται θαύματα. Στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα απαντά με ένα ολιστικό πρόγραμμα και για τον Πολιτισμό.
Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. για τον Πολιτισμό
Το πρόγραμμα του Τμήματος Πολιτισμού, που εντάσσεται στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., είναι προϊόν συλλογικής σκέψης, μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες, αφουγκράζεται τις αγωνίες του σήμερα, των συλλογικοτήτων και των κινημάτων. Στις αγωνίες των ανθρώπων του σύγχρονου Πολιτισμού, εργαζομένων και σπουδαστών, απαντάμε δεσμευόμενοι για την κατάργηση άμεσα του Π.Δ. 85/22 και την ένταξη διά νόμου των καλλιτεχνικών ειδικοτήτων στη βαθμίδα ΤΕ. Βασική προτεραιότητά μας είναι η ενίσχυση και η ανάπτυξη της εκπαίδευσης για τις παραστατικές τέχνες. Τα νέα παιδιά, οι σπουδαστές των καλλιτεχνικών σχολών, που τόσο απαξίωσε η κυβέρνηση, φτάνοντας στο σημείο να βγάζει non papers με τα υποτιθέμενα fake news των καλλιτεχνών, διεκδικούν το δικαίωμα στη μόρφωση και τη δυνατότητα μεταπτυχιακών σπουδών. Η διαβάθμιση των τίτλων σπουδών της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, η ίδρυση ανώτατης σχολής παραστατικών τεχνών και η ενίσχυση των υπαρχόντων πανεπιστημιακών τμημάτων είναι στις προτεραιότητές μας, όπως και η δημιουργία τμημάτων υποστηρικτικών επαγγελμάτων των παραστατικών τεχνών.
Σημείο αιχμής αποτελεί η εκπόνηση μιας εθνικής στρατηγικής για τον σύγχρονο Πολιτισμό με ορίζοντα το 2030, με παράλληλη θέσπιση εθνικού συμβουλίου Τεχνών με στρατηγικό και ρυθμιστικό ρόλο. Το βιβλίο και η ανάπτυξη της κινηματογραφίας αποτελούν βασικές προτεραιότητες, όπως και η περιφερειακή πολιτική σύγχρονου Πολιτισμού, που δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί στην προηγούμενη διακυβέρνησή μας. Η αποκέντρωση στον Πολιτισμό προϋποθέτει συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η δημιουργία μίας τουλάχιστον εθνικής σκηνής στην περιφέρεια και η δημιουργία περιφερειακών θεάτρων με τη συνέργεια υπουργείου, περιφέρειας και δήμων αποτελούν στρατηγικούς μας στόχους. Η δημιουργία, όμως, νέου θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των δημόσιων καλλιτεχνικών οργανισμών, όπως και η προκήρυξη των διευθυντικών θέσεων μέσω αδιάβλητων διαγωνισμών, είναι στις πρώτες προτεραιότητες.
Η θωράκιση του δημόσιου χαρακτήρα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς είναι στο DNA της αριστερής μας συνείδησης, γι’ αυτό οφείλουμε να καταργήσουμε κάθε έμμεση ή άμεση μορφή ιδιωτικοποίησής της, με επιστροφή των πέντε μεγάλων μουσείων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και ακύρωση της συμφωνίας για τη νομιμοποίηση της λεγόμενης συλλογής Στερν. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού του υπουργείου Πολιτισμού και ειδικά σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η έρευνα, η προστασία και η ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Τα ανωτέρω είναι μερικά μόνο σημεία από τα βασικά επίδικα του προγράμματός μας, παραλείφθηκαν αρκετά, όπως αυτά που αφορούν την ενίσχυση των μικρών ανεξάρτητων καλλιτεχνικών ομάδων, τη δημιουργία εθνικών και διακρατικών δικτύων Πολιτισμού, την κατοχύρωση των εργασιακών δικαιωμάτων, λόγω οικονομίας του χώρου. Εκείνο όμως που θα ήθελα να πω εν κατακλείδι είναι ότι για να κάνουμε πράξη τη δικαιοσύνη και στον χώρο του Πολιτισμού, πρέπει να σκύψουμε πάνω από τους ανθρώπους του και τα αιτήματά τους, που είναι και δικά μας αιτήματα, και τη δεύτερη φορά Αριστερά να δουλέψουμε περισσότερο συλλογικά, με συντροφικότητα και αλληλεγγύη. Έχουμε πρόγραμμα, έχουμε θέληση, έχουμε όραμα για να αντιμετωπίσουμε τη βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού με τον δικό μας πολιτισμό.
Η Άννα Χατζησοφιά είναι συγγραφέας-ηθοποιός, συντονίστρια Τμήματος Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., υποψήφια βουλεύτρια Β1 Βόρειου Τομέα Αθηνών
