Ας έρθει κάποιος/ με λέξεις/ στρογγυλές και καλοζυγισμένες/ σαν ψωμιά/ Θα μπορούσε να λέει ΠΡΩΙ και ΒΡΑΔΥ/ χωρίς να ψεύδεται.
Αυτό το ποίημα ακριβείας ανήκει στην γεννημένη στο Λουξεμβούργο και γαλλόφωνη από πεποίθηση ποιήτρια Ανίς Κολτζ (1928-2023), αποδεικνύοντας πως πράγματι «κάποια ήρθε με λέξεις», σημειώνοντας μια άφιξη και μια παραμονή στα ευρωπαϊκά γράμματα με ένα ειδικό βάρος χειροπιαστό, με είκοσι και πλέον ποιητικές συλλογές, πλήθος διακρίσεων και καταξίωση στα ποιητικά πράγματα μετά και την απονομή του «Prix Goncourt de Poesie Robert Sabatier» το 2018, αλλά και την ανθολόγηση του έργου της στην περίφημη σειρά «Poesie / Gallimard».
Επτά δεκαετίες ποιητικής δημιουργικής συνέπειας έχρισαν την Ανίζ Κολτζ «Μεγάλη Κυρία της Λουξεμβουργιανής ποίησης» και εμείς ως ελληνικό αναγνωστικό κοινό είχαμε τη χαρά να την γνωρίσουμε συστηματικά μέσα από την ωραία κι αγώγιμη μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα για τις εκδόσεις Στερέωμα, σε μια πολύ προσεγμένη δουλειά υπό τον τίτλο «Το αλλού των λέξεων και άλλα ποιήματα», όπου η επιλογή των ποιημάτων και η εισαγωγή ανήκουν επίσης στην Μαρία Παπαδήμα και το επίμετρο στον Νίκο Ζόμπολα. Την έκδοση συνοδεύουν ακόμη ζωγραφικά έργα του Στέφανου Ρόκου, προσθέτοντας στην αναπάντεχη αναγνωστική εμπειρία που συνιστά η γραφή της Κολτζ, κατά την προσωπική της παράδοση που θέλει τις περισσότερες ποιητικές της συλλογές εικονογραφημένες από εικαστικούς.
Αναπάντεχη γραφή, λοιπόν, αλλά γιατί; Τί είναι αυτό που εκπλήσσει στον τρόπο της Κολτζ; Η διαύγεια, η καθαρότητα, η ειλικρίνεια μιας φωνής χωρίς περιστροφές, νομίζω, έχοντας τους τελευταίους μήνες επιστρέψει πολλές φορές και για διαφορετικούς λόγους σ’ αυτά τα ολιγόστιχα και κατασταλαγμένα στην αυτάρκειά τους ποιήματά. 101 μάλιστα στον αριθμό, ώστε να μπορούμε να πούμε πως πράγματι το δείγμα είναι και αντιπροσωπευτικό και πλήρες, καθώς η ελληνική έκδοση αντλεί από εννέα ποιητικά βιβλία της Κολτζ από το 1966 έως το 2017.
Το μαχαίρι εδώ μπαίνει στο κόκκαλο. Και η γυμνότητα της ποίησής της είναι οπωσδήποτε εκτυφλωτική, όπως εύστοχα παρατηρεί (και προειδοποιεί) η Παπαδήμα στην εισαγωγή της. Για παράδειγμα, γράφει η Κολτζ στο ποίημα «Στη μητέρα μου»:
Ρούφηξες το μεδούλι της σπονδυλικής μου στήλης/ Για να τη γεμίσεις / υδράργυρο / και να μετράς πάνω μου / τη θέρμη σου/ Γυναίκα ξένη/ που έφυγες/ σε άλλη κατεύθυνση.
Η Κολτζ δεν γράφει για να χαριστεί σε κανένα, άλλωστε. Ανάμεσα στα ποιήματα που ξεχωρίζω και «Η ζωή». Διαβάζω εκεί: Ο χρόνος επαναλαμβάνει τις μέρες του/ όπως ο άνθρωπος τις ερωτήσεις του/ Τίποτα δεν αλλάζει-/ η ζωή μας στέλνει πίσω/ στο αρχικό έγκλημα/ Ο καθένας μας έχει ήδη/ τη θέση του στην κόλαση.
Η ποιήτρια δεν αφήνει κανέναν απ’ έξω, κι αυτή η στάση έχει κάτι το οργιαστικά απελευθερωτικό. Υψηλοί βαθμοί συνειδητότητας, σοφία και σφρίγος από μια δημιουργό που έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο που μας πέρασε έχοντας αφήσει το βαθύ ίχνος της μαρτυρίας της.
Η σύρτις αποσύρεται με δύο ιδιαίτερα ποιήματα:
Όταν ενώνω τα χέρια μου
σε προσευχή
παίρνουν φωτιά
Ένας μέρος του ουρανού γκρεμίζεται
***
Ήταν ψηλός και όμορφος
Τα μάτια του
σαν τα παπούτσια
του ταχυδρόμου
μεγάλα
καφετιά
ζεστά
Ο ίσκιος του τριγυρνάει πάντα
στη ζωή μου.
Κωνσταντίνα Κορρυβάντη
