Στην Αθήνα βρέθηκε τη Δευτέρα, η θρυλική ακτιβίστρια, μέλος των Μαύρων Πανθήρων τη δεκαετία του ’60 και πρωτοπόρος ριζοσπαστικών κινημάτων των ΗΠΑ, Άντζελα Ντέιβις. Η ίδια ήρθε ξανά στη χώρα μετά από 50 χρόνια.
«Είχα πρωτοέρθει ως προπτυχιακή φοιτήτρια αρχές του 1967. Σήμερα, πρέπει να πω ένα “ευχαριστώ” που το χρωστάω 50 χρόνια τώρα στους Ελληνες πολιτικούς κρατούμενους, που το 1971 που ήμουν και εγώ φυλακή, συνομήλικοί μου στην Ελλάδα μού έστειλαν ένα μήνυμα συμπαράστασης. Το μήνυμα μαζί με ένα υπέροχο μικρό δώρο (ένα ξυλόγλυπτο) έφτασε σε μένα. Αυτή η αλληλεγγύη είναι για την οποία αγωνίζομαι τόσα χρόνια» είπε.
Ψηλή, ευθυτενής, σοβαρή και φιλική ξεχώριζε όχι μόνο με την παρουσία της (που παρά τα 73 της χρόνια, θυμίζει πάρα πολύ το νεαρό κορίτσι που μάχονταν για τα δικαιώματα των μαύρων στην Αμερική του ’60) αλλά και για το δυναμισμό της.
Δεν δίστασε να κάνει την αυτοκριτική της ως μέλος ριζοσπαστικών κινημάτων («έχουμε αφήσει χώρο ώστε να εμφανιστούν ως ηγέτες μορφές όπως ο Τραμπ» είπε), άκουγε προσεκτικά τις ερωτήσεις των θεατών στο τέλος της ομιλίας της, έπαιρνε το χρόνο της για να απαντήσει, αλλά το κυριότερο χαρακτηριστικό απ’ όπου μπορούσε κάποιος να καταλάβει πόσο σημαντική προσωπικότητα είναι, ακόμα και αν δεν ήξερε τίποτα για την ιστορία της, ήταν πως μιλούσε αναφερόμενη σε κάτι ευρύτερο από την ίδια, σε κάτι μεγαλύτερο από το μικρόκοσμο που είναι ο καθένας μας, σε κάτι που αφορά όλον τον κόσμο: τον αγώνα για μια καλύτερη, πιο δίκαιη και ίση κοινωνία, χωρίς ρατσισμό, χωρίς διακρίσεις και με σεβασμό σε κάθε κοινωνική ομάδα και φυσικά στα ανθρώπινα αλλά και εργασιακά δικαιώματα.
Ενδεικτικά παραθέτουμε κάποιες από τις δηλώσεις της:
- «Ηρθα κοντα στο φεμινισμό μέσα από το μαρξισμό»
- «Τότε, πριν 50 και 60 χρόνια, νοούσαμε εαυτούς ως εκφραστές των δικαιωμάτων των φτωχών, εργαζόμενων μαύρων γυναικών. Από τότε έως και σήμερα ήμουν και είμαι αντίθετη στο “λευκό φεμινισμό της μπουρζουαζίας”»
- «Το πρότυπο τόσο του εργάτη όσο και του ηγέτη είναι ακόμη και τώρα λευκός και ανδρας. Η διαφορά στη δεύτερη περίπτωση είναι πως είναι και συντηρητικός ή φιλελεύθερος»
- «Εζησα μια ζωή μελετώντας τις μαρξιστικές ιδέες και τις επιδράσεις τους. Ο μαρξισμός είναι μέθοδος αλλά και αντικείμενο κριτικής. Και καταδεικνύει εξαιρετικά το πώς συνδέεται σήμερα (και όχι μόνο) ο εθνοφυλετισμός και ο καπιταλισμός»
- «Μπορεί ως θεσμός η δουλεία να έχει καταργηθεί, ωστόσο οι συνέπειές του όχι»
- «Το “σύστημα ενοικίασης καταδίκων” στις ΗΠΑ είναι μια μορφή μαύρης δουλείας. Μπορεί να έχει τυπικά καταργηθεί από το 1948, ωστόσο δεν αρκούν 70 χρόνια χωρίς σκλαβιά για να θεμελιώσουμε μία δημοκρατία στις ΗΠΑ. Η ιστορία της χώρας είναι θεμελιωμένη στη δουλεία»
- «Ο υποψήφιος του Τραμπ στην πολιτεία της Αλαμπάμα είπε: “η Αμερική ήταν σπουδαία όταν οι οικογένειες ήταν ενωμένες – ακόμα και αν είχαμε δουλεία”».
- «Ο ρατσισμός είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον καπιταλισμό. Δεν είναι ένας εξωτερικός παράγοντας. Ο ίδιος ο Τραμπ που λέει πως θα «φέρει πίσω τις δουλειές στις ΗΠΑ» εχει ο ίδιος εταιρείες και στηρίζεται σε οργανισμούς που παράγουν προϊόντα με σύγχρονους σκλάβους στο εξωτερικό»
- «Οι έγχρωμες κοινότητες και οι ισπανόφωνοι είναι στοχευμένες»
- «Οι ίδιες οι φυλακές στις ΗΠΑ έχουν γίνει πηγές κέρδους. Και ο κρατικός σωφρονισμός έχει γίνει προϊόν του παγκόσμιου καπιταλισμού»
- «Στις ΗΠΑ έχουμε στις φυλακές το 25% των καταδίκων παγκοσμίως. Και το 1/3 του παγκόσμιου γυναικείου πληθυσμού στις φυλακές είναι στις αμερικάνικες φυλακές»
- «Στις ΗΠΑ και όχι μόνο – τείνει να γίνει και στην Ευρώπη – κάθε θεσμός υπέρ της κοινότητας ή του πολίτη έχει ιδιωτικοποιηθεί. Σχεδόν στρατιωτικοποιηθεί. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: αποκλεισμός και εμπορευματοποίηση»
- «Καλώ τους ανθρώπους να φανταστούν ένα μέλλον χωρίς φυλακές και αστυνομία. Σας καλώ να επαναφανταστείτε ένα μέλλον δίχως βίαιες μεθόδους καταστολής. Να αντιμετωπίσουμε την παραβατικότητα με τρόπους που δεν είναι εκδικητικοί, που δεν παράγουν βία»
- «Ο φεμινισμός δεν είναι μια πάλη που δεν έχει να κάνει με το ποιο γεννητικό όργανο φέρει ο καθένας»
- «Δε παλεύουμε μόνο για να δημιουργήσουμε τον κόσμο που επιθυμούμε, αλλά πολύ περισσότερο για να βοηθήσουμε τους επόμενους να συνεχίσουν τον αγώνα αυτό»
- «Πρέπει να εμπλακούμε στην πράξη της πολιτικής ανυπακοής. Ταυτόχρονα, πρέπει να σχηματίσουμε μηχανισμούς άμυνας (με δικηγόρους, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κλπ) ώστε να μπορούμε να υπερασπιστούμε αυτούς που θα εμπλακούν σε αυτές τις πράξεις. Δεν μπορούμε απλά να τους αφήνουμε να συλλαμβάνονται»
- «Δεν συμφωνώ με τις αναρχικές κινήσεις. Αλλά με ριζοσπαστικές παρεμβάσεις μέσω κινημάτων»
- «Για να παλέψουμε για έναν πιο δίκαιο κόσμο, πρέπει να επιτρέψουμε και στον εαυτό μας να ανασχηματιστεί»
Λίγα λόγια για την πορεία της
Η Αντζελα Ντέιβις, εμβληματική προσωπικότητα και ακτιβίστρια του κινήματος της Μαύρης Υπερηφάνειας (Black Pride), φυλακίστηκε για δεκαοκτώ μήνες χαρακτηριζόμενη από το FBI ως μία από τους «Δέκα πιο επικίνδυνους καταζητούμενους» τη δεκαετία του 1970.
Ήταν από τους τρεις πρώτους μαύρους φοιτητές σε αμερικανικό πανεπιστήμιο. Είχε καθηγητή τον σπουδαίο φιλόσοφο Χέμπερτ Μαρκούζε στη Σχολή της Φρανκφούρτης για δύο χρόνια και τον ακολούθησε στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, όταν πήγε ο ίδιος στις ΗΠΑ. Ήταν υποψήφια 2 φορές για πρόεδρος των ΗΠΑ με το κομμουνιστικό κόμμα (απ όπου έφυγε το 1990).
Δεν είναι μόνο μια σημαντική φεμινίστρια ακαδημαϊκός, που έχει γράψει μερικά από τα πιο ρηξικέλευθα και ανθεκτικά στο χρόνο κείμενα φεμινιστικής σκέψης.
Το ερευνητικό της ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια επικεντρώνεται στα κοινωνικά προβλήματα που σχετίζονται με την ποινικοποίηση εκείνων των κοινοτήτων που βάλλονται περισσότερο από τη φτώχεια και τις φυλετικές διακρίσεις.
Είναι ιδρυτικό μέλος της Κριτικής Αντίστασης (Critical Resistance), μιας οργάνωσης αφιερωμένης στην κατάργηση του σωφρονιστικοβιομηχανικού συμπλέγματος (prison-industrial complex) στις ΗΠΑ. Άλλωστε σήμερα, στις ομιλίες της, προτρέπει το κοινό της να σκεφτεί σοβαρά την προοπτική ενός κόσμου χωρίς φυλακές.
Έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Σήμερα είναι Διακεκριμένη Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Συνείδησης και Φεμινιστικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Σάντα Κρουζ. Είναι συγγραφέας δέκα βιβλίων. Το πιο πρόσφατο με τίτλο «Η ελευθερία είναι ένας διαρκής αγώνας: Το Φέργκιουσον, η Παλαιστίνη και τα θεμέλια ενός κινήματος», εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2016. Έχει δώσει και συνεχίζει να δίνει διαλέξεις σε όλο τον κόσμο.
Νόρα Ράλλη
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
