Στις αρχές της εβδομάδας, ανακοινώθηκαν δύο παραπομπές σε ειδικό δικαστήριο, από τη μία για την υπόθεση Novartis ως «σκευωρίας», όταν ακόμα και το ελληνικό δημόσιο έχει προσφύγει και, από την άλλη, για το νόμο για τις τηλεοπτικές άδειες, όταν βλέπουμε να κατακρημνίζεται η χώρα σε διεθνείς κατατάξεις για την ελευθερία του Τύπου. Πώς σχολιάζεις το γεγονός; Είναι προεκλογική κίνηση;
Νομίζω ότι το τάιμινγκ είναι δηλωτικό της δυσκολίας, στην οποία βρίσκεται η κυβέρνηση και της προσπάθειάς της να κάνει μία επικοινωνιακή και πολιτική «αντεπίθεση», για να αλλάξει το δυσμενές κοινωνικό κλίμα και να αποπροσανατολίσει τη συζήτηση, επαναφέροντας τη χρεωκοπημένη θεωρία της σκευωρίας. Η οποία όμως κατέρρευσε πλήρως ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις για παρεμβάσεις αφαίρεσης ονομάτων από επίσημα έγγραφα του FBI στην υπόθεση Novartis. Είναι προφανές ότι υπάρχει σχέδιο προεκλογικής πόλωσης, στοχοποίησης στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά κυρίως υπάρχει μεθόδευση απαξίωσης και ακύρωσης μιας θεσμικής διαδικασίας ηθικοποίησης του δημόσιου βίου που δρομολόγησε η προηγούμενη κυβέρνηση. Είναι πρόκληση να αντιστρέφεται πλήρως η πραγματικότητα και να εγκαλούνται για σκευωρία πολιτικά πρόσωπα, δικαστικοί λειτουργοί και δημοσιογράφοι που είχαν ρόλο στη διερεύνηση αυτών των υποθέσεων. Η κυβέρνηση πλήττει βαθύτατα τη δημόσια εμπιστοσύνη στους δημοκρατικούς θεσμούς και απαιτείται επειγόντως μια κοινωνική και πολιτική «ασπίδα» προστασίας του Κράτους Δικαίου.
Είναι πληθώρα τα πολιτικά γεγονότα που δημιουργεί η κυβέρνηση: οι στοχοποιήσεις εναντίον του Ι. Αποστολόπουλου, Στ. Κούλογλου, Γ. Μπουρνού, η ενεργοποίηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας και η καταστολή, τα ειδικά δικαστήρια, τα ελληνοτουρκικά και η ΛΑΡΚΟ. Επιχειρείται συσπείρωση των φίλα προσκείμενων στη ΝΔ;
Η κυβέρνηση, είναι σαφές ότι επιλέγει, σε μία φάση αυξανόμενης δυσαρέσκειας και κοινωνικών αντιδράσεων, ένα πολιτικό αντιπερισπασμό. Πυροδοτεί τοξικό κλίμα στην πολιτική ζωή, υιοθετεί την ακροδεξιά ατζέντα και ρητορική, αναζητεί «εσωτερικούς εχθρούς» και στέλνει «σήμα» μηδενικής ανοχής, αυταρχισμού και συνέπειας στην εξυπηρέτηση συμφερόντων. Είναι γραμμή «απόδρασης» δια των πρόωρων εκλογών, ανοίγματος προς τον ακροδεξιό χώρο και ενίσχυσης δεσμών με τμήματα του κεφαλαίου.
Με τόση πόλωση μπορεί όμως να συμβεί το «λάθος». Η δράση προκαλεί αντίδραση και είδαμε ήδη πως η πανεπιστημιακή κοινότητα κινητοποιείται, όπως και οι εργαζόμενοι στη ΛΑΡΚΟ.
Είναι μια γραμμή υψηλού ρίσκου. Η κυβέρνηση επενδύει στη θερινή ραστώνη και στη δυσκολία μαζικών κινητοποιήσεων. Νομίζω όμως ότι με τόσα μέτωπα ταυτόχρονα και με τόσο επιθετική πολιτική, σε μια κοινωνία κουρασμένη και ζορισμένη, η κυβέρνηση παίρνει το ρίσκο μιας ανεξέλεγκτης κοινωνικής διαμαρτυρίας. Απέναντι για παράδειγμα στη στρατηγική της διάλυσης του δημόσιου πανεπιστημίου δεν αντιδρούν μόνο οι φοιτητές και οι καθηγητές, αλλά και 714 πανεπιστημιακοί, ερευνητές και διανοούμενοι από όλο τον κόσμο που υπογράφουν διεθνή έκκληση για τη διάσωση του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου.
Η πανδημία ανεστάλη για το καλοκαίρι, χάριν του τουρισμού και των επενδύσεων, παρότι ο κορονοϊός είναι ακόμα παρών και με τάσεις ανόδου. Το ίδιο σχέδιο εφαρμόστηκε και τα δύο προηγούμενα καλοκαίρια και ζήσαμε πολύ δύσκολους χειμώνες. Εκτιμάς ότι θα υπάρξει και τρίτος δύσκολος χειμώνας;
Δεν είναι εύκολο να εκτιμήσουμε πώς θα εξελιχθεί η παρούσα φάση της πανδημίας. Σίγουρα υπάρχει μια αποκλιμάκωση, αλλά ο ιός παραμένει ενεργός σε όλο τον κόσμο. Υπάρχει διασπορά στην κοινότητα, υποεκτιμούνται τα κρούσματα και έχουμε υποδήλωση και υποκαταγραφή. Επειδή υπάρχει ένα εκτεταμένο τείχος ανοσιακής προστασίας, που οφείλεται κυρίως στον εμβολιασμό και δευτερευόντως στη φυσική νόσηση –έχει εμβολιαστεί το 80% του πληθυσμού και νόσησαν 3,5 εκατομμύρια στην Ελλάδα- περιορίζεται η δυνατότητα του ιού να προκαλέσει σοβαρή νόσηση. Γι’ αυτό υπάρχει αποσυμπίεση στο ΕΣΥ από περιστατικά Covid. Ωστόσο, είναι υγειονομικά επισφαλής επιλογή να αρθούν όλα τα μέτρα και να δοθεί το σήμα της «λήξης». Βλέπουμε ήδη μια οριακή αναζωπύρωση 15 μέρες μετά την κατάργηση της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας. Το πότε θα κορυφωθεί ένα νέο κύμα και ποια θα είναι η σφοδρότητά του δεν μπορούμε να το προκαθορίσουμε, το σίγουρο είναι ότι ο ισχυρισμός «πρέπει να μάθουμε να συμβιώνουμε με τον ιό» σε μία φάση που ο ΠΟΥ διατηρεί status πανδημίας και ο ιός δεν έχει αποκτήσει ενδημική μορφή , είναι μεγάλο λάθος που θα το βρούμε μπροστά μας.
Σε ποιο σχέδιο εντάσσεται αυτή η στρατηγική;
Είναι λιγότερο επιδημιολογικοί και περισσότερο πολιτικοί οι λόγοι αυτής της στάσης που κρατά η χώρα μας, όπως και οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Αυτό που έχουμε συνειδητοποιήσει τα δυόμιση χρόνια της πανδημικής κρίσης είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη και ευημερία, χωρίς να είναι επαρκώς προστατευμένη η Δημόσια Υγεία. Η κυβέρνηση, παρότι στα λόγια το αποδέχεται, σε κάθε κρίσιμη φάση το ξεχνά.
Η κοινωνία αποδέχτηκε αυτή τη χαλάρωση των μέτρων και δηλώνει πιο εφησυχασμένη.
Νομίζω ότι είναι μια εξηγήσιμη συμπεριφορά του μέσου πολίτη, μετά από την πίεση μιας παρατεταμένης και επώδυνης κρίσης. Η αποδοχή του ρίσκου δεν είναι τίποτα άλλο παρά αντανάκλαση της κοινωνικής κόπωσης. Το κεντρικό «μήνυμα» χαλάρωσης που δίνει η κυβέρνηση είναι το πρόβλημα, όταν είναι ορατός ο κίνδυνος να πάμε σε εστιακές εξάρσεις κρουσμάτων ακόμα και μέσα στο καλοκαίρι. Μου κάνει τρομερή εντύπωση που ενώ έχει καταργηθεί η επίσημη ενημέρωση για την πανδημία, καθιερώνεται εβδομαδιαία ενημέρωση για την ευλογιά των πιθήκων. Αφορά ελάχιστα κρούσματα, είναι πολύ ήσσονος σημασίας κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, είναι πολύ πιο ήπια νόσος και δεν έχει καμία σχέση με την επικινδυνότητα, τη θνησιμότητα και τις απώτερες παρενέργειες που έχει η covid-19.
Τις τελευταίες εβδομάδες οργανώνονται κινητοποιήσεις έξω από νοσοκομεία, για να καταγγελθεί η υποστελέχωση και η υπολειτουργία. Χαρακτηριστικές είναι οι μαζικές από την τοπική κοινωνία κινητοποιήσεις στην Σύρο, τα Γρεβενά, την Καρδίτσα, την Καστοριά. Διαμορφώνεται ένα συλλογικό αίτημα;
Η κοινωνία αρχίζει να κινητοποιείται σε περιοχές της περιφέρειας που καταγράφεται δραματική υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας. Τώρα που έφυγε η οξεία φάση της πανδημίας, ο κόσμος συνειδητοποιεί την πλήρη διάλυση του ΕΣΥ. Ιδιαίτερα σε νησιωτικές περιοχές (Χίος, Σύρος, Κώς, Ρόδος) όπου οι υπηρεσίες υγείας είναι πολύ υψηλά στην ατζέντα των τοπικών κοινωνιών, βλέπουμε να στηρίζει ο κόσμος τις διεκδικήσεις των εργαζομένων. Το είδα και στο Ρέθυμνο που το νοσοκομείο έχει αποδιοργανωθεί τελείως. Εδώ και δύο χρόνια δεν εκτελείται κανένα τακτικό χειρουργείο. Υπάρχει ευαισθητοποίηση των ενεργών πολιτών. Διαμορφώνεται κοινωνικό μέτωπο για την υπεράσπιση και αναβάθμιση του ΕΣΥ.
Στην υποβάθμιση και υποστελέχωση των νοσοκομείων προστίθεται και η μη επιστροφή των 7.500 υγειονομικών στις θέσεις τους. Το αίτημα αυτό χαρακτηρίζεται λαϊκισμός από την κυβέρνηση και πελατειακό. Έχει νόημα η συνέχιση της αναστολής;
Δεν έχει καμιά επιδημιολογική λογική. Εμείς υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα στην εργασία και όχι το «δικαίωμα» στο μη εμβολιασμό. Θα έπρεπε όλοι οι υγειονομικοί να έχουν εμβολιαστεί. Τώρα όμως η πανδημία είναι σε μια νέα φάση και δεν υπάρχει λόγος δημόσιας υγείας που να επιβάλλει μια τέτοια τιμωρητική πρακτική. Έπρεπε να έχουν επιστρέψει στη δουλειά τους χθες. Για να ζήσουν με αξιοπρέπεια και να στηρίξουν το ΕΣΥ.
Για πρώτη φορά εκλέχτηκες στην Πολιτική Γραμματεία, το ανώτερο καθοδηγητικό όργανο του ΣΥΡΙΖΑ. Ποιες οι σκέψεις σου και οι στόχοι σου;
Είναι μεγάλη τιμή και τεράστια ευθύνη. Θα προσπαθήσω να συμβάλω σε μια συλλογική πολιτική λειτουργία, που θα ενισχύει την πολιτική μας αξιοπιστία. Η δυνατότητά μας να πείσουμε την κοινωνική πλειοψηφία ότι μπορεί να υλοποιηθεί ένα διαφορετικό πολιτικό σχέδιο στα μείζονα κοινωνικά θέματα, από τη διαμόρφωση των τιμών στα τρόφιμα, το ηλεκτρικό ρεύμα και τα καύσιμα μέχρι την ισότιμη πρόσβαση σε αξιόπιστη ιατροφαρμακευτική φροντίδα και σε καλή δημόσια εκπαίδευση, θα παίξει κρίσιμο ρόλο. Υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης ενός μεγάλου κομματιού της κοινωνίας, απέναντι στο πολιτικό σύστημα και στους θεσμούς. Αυτό σε ένα -μικρότερο- βαθμό αφορά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί έχουμε κυβερνήσει, έχουμε δώσει και θετικά και προβληματικά δείγματα γραφής, έχουμε κάνει υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, έχουμε και εμείς πλέον το «προπατορικό μας αμάρτημα» και αυτό δημιουργεί συνθήκες δυσπιστίας και μειωμένων προσδοκιών. Πρέπει επομένως να κάνουμε πολλή δουλειά σε όλα τα όργανα του κόμματος για να ξαναχτίσουμε σχέσεις αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης με τις κοινωνικές ομάδες που θέλουμε να εκπροσωπήσουμε. Άρα ο ρόλος μας συλλογικά και του καθένα ξεχωριστά σε αυτή την υπόθεση είναι κομβικός.
Δημοσιεύσατε τη Μαύρη Βίβλο για την πανδημία, η οποία εντοπίζει όλες τις πτυχές της αποτυχημένης κυβερνητικής διαχείρισης και τεκμηριώνει την αρνητική επίδοση της χώρας. Ποιος ο στόχος της, πέρα από την απόδοση πολιτικών ευθυνών;
Ήταν υποχρέωσή μας η έκδοση της Μαύρης Βίβλου. Γιατί, σε αντίθεση με την κυβέρνηση, θεωρούμε αναγκαίο να γίνει μια συγκροτημένη αποτίμηση, με επιστημονικά έγκυρο τρόπο, της διαχείρισης της πανδημίας. Για να εντοπιστούν τα προβλήματα, οι ανεπάρκειες, τα λάθη. Η κυβέρνηση συχνά επικαλείται ότι «το ΕΣΥ άντεξε». Πώς τεκμηριώνεται αυτό; Από ποιους δείκτες; Δεν έγινε από το υπουργείο Υγείας καμία σοβαρή αξιολόγηση της ανταπόκρισης του συστήματος υγείας (δημόσιου και ιδιωτικού) και της αποτελεσματικότητας των κυβερνητικών μέτρων, στη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση που έχει ζήσει η χώρα. Η κυβέρνηση, η οποία κλίνει σε όλες τις πτώσεις την αξιολόγηση και την ποιότητα, δεν έχει διερευνήσει τι δεν πήγε καλά. Προφανώς το κάνει για να αποφύγει το πολιτικό κόστος, για να μην αναδειχθούν τα σοβαρά ελλείματα, οι αποτρέψιμοι θάνατοι κλπ. Εμείς, λοιπόν, κάναμε αυτό που όφειλε να κάνει η κυβέρνηση. Και μάλιστα όχι με επικοινωνιακούς όρους, σε χρονική απόσταση από την οξεία φάση της πανδημίας.
Ποια τα βασικά συμπεράσματα της Μαύρης Βίβλου;
Πρώτον, οι εγκληματικές πολιτικές ευθύνες της κυβέρνησης για την υγειονομική τραγωδία. Δεύτερον, υπήρχε εναλλακτική υγειονομική στρατηγική, που δεν επιλέχθηκε εξαιτίας της νεοφιλελεύθερης εμμονής της κυβέρνησης για μη ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας. Ήταν πολιτική επιλογή και όχι αντικειμενική αδυναμία. Τρίτον, έχουν έρθει στο προσκήνιο νέες ανάγκες και νέες προκλήσεις που αφορούν την επόμενη μέρα για το ΕΣΥ και τη Δημόσια Υγεία. Η Μαύρη Βίβλος καταλήγει σε 10 στρατηγικές προτεραιότητες για μια προοδευτική πολιτική υγείας στη μετα-Covid εποχή.
Με αφορμή την έκδοση της Μαύρης Βίβλου για την πανδημία συζητάμε με τον Α. Ξανθό για τους πολιτικούς περισσότερο παρά επιδημιολογικούς λόγους της άρσης των μέτρων για τον κορονοϊό. Όπως τονίζει “το κεντρικό μήνυμα χαλάρωσης που δίνει η κυβέρνηση είναι το πρόβλημα”. Ο ίδιος εκτιμά, επίσης, ότι η κυβέρνηση επιλέγει μια γραμμή υψηλού ρίσκου, επενδύοντας στη δυσκολία μαζικών κινητοποιήσεων.
Ιωάννα Δρόσου, Παύλος Κλαυδιανός
