Τα κείμενα του Νίκου Γραικού είναι γραμμένα με αμεσότητα και τρυφερή γοητεία ενώ ως προς την αυτοβιογραφική διάστασή τους ο συγγραφέας δεν κολακεύει.
Τον Νίκο Γραικό οι περισσότεροι τον έμαθαν από την υποψηφιότητά του για το Ευρωκοινοβούλιο στις εκλογές του 2019. Και ήταν μια καίρια συμμετοχή στη λίστα των υποψηφίων του ΣΥΡΙΖΑ, με ξεχωριστό συμβολικό βάρος. Τόσο καίρια που, σε πρωτοσέλιδό του, ο ομοφοβικός και λαϊκίστικος Τύπος τού επεφύλαξε τον τίτλο «Παντρεμένος με άνδρα ένας από τους υποψήφιους ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ» – λες και αυτή ήταν η είδηση. Ωστόσο, το μικρό αναγκαίο βιογραφικό γνωριμίας με τους υποψήφιους ευρωβουλευτές είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Ο Γραικός είναι «ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Φωνή-Γραφή για τη διάδοση των νέων ελληνικών στη Γαλλία. Είναι συντονιστής και βασικός καθηγητής από το 1994. Είναι οργανωτής μεγάλου αριθμού συναυλιών και πολιτιστικών εκδηλώσεων, κυρίως για τη μετάφραση, έκδοση και διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας στη Γαλλία. Υπήρξε μπροστά στην προσπάθεια για τη διατήρηση των εδρών των Νεοελληνικών Σπουδών στα γαλλικά πανεπιστήμια.
Υπήρξε πρωτεργάτης και ως μέλος του Δ.Σ. της επιστημονικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών. Είναι Ιδρυτικό μέλος του Δικτύου φιλελληνικών και ελληνογαλλικών συλλόγων και για δύο θητείες, μέλος του Δ.Σ. Υπήρξε, μάλιστα, και υποψήφιος στις Δημοτικές εκλογές στο Παρίσι με ενωτικό αριστερό ψηφοδέλτιο, ενώ είναι και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας».
Από όλες αυτές τις ιδιότητες και δράσεις, η ελληνική ομοφοβική συντήρηση επέλεξε το τελευταίο: «Είναι παντρεμένος με τον Φιλίπ Ρενιέ που είναι δραστήριο μέλος σε πολλές κοινωνικές οργανώσεις, παλεύει για την αναγνώριση της διαφορετικότητας στην κατά κανόνα συντηρητική παροικία».
Η αλήθεια είναι ότι ο Νίκος Γραικός «κατοικεί» σε πολλούς χώρους: της παιδικής ηλικίας, της νεότητας, της ενηλικίωσης, της παιδείας, της τέχνης, της πολιτικής… Κατοικεί σε χώρες: τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ευρώπη. Πάνω απ’ όλα, όμως, κατοικεί στο καταδικό του σαλόνι, κατά προτίμηση σ’ ένα «μικρό βιεννέζικο σαλονάκι», της παιδικής ηλικίας, της μύχιας εκμυστήρευσης, των μπερδεμάτων και των εξομολογήσεων.
Εκκινώντας από την ατομική κατάσταση, η αφήγησή του καταφέρνει να γίνει συλλογική αποτίμηση, κρίση και –το δίχως άλλο– «Ερωτήματα» (όπως είναι άλλωστε ο τίτλος του βιβλίου του).
Οι βασικοί άξονες των κειμένων θα μπορούσαν να ταξινομηθούν σε ζητήματα ανοιχτά, σε θέματα μάχης: αυτοβιογραφία, μετανάστευση, πατρίδα, οικογένεια, πολιτική, κοινότητες, Αριστερά και, βεβαίως, στην αναζήτηση ταυτότητας. Μάλλον, στη διερεύνηση των πολλών ταυτοτήτων: «Νίκος παιδί», «γιος του μπαρμπα-Γραικού» (της θυσιαστικής Αριστεράς), «Νίκος φοιτητής», «Νίκος αστός» (με τις θετικές και αρνητικές συνδηλώσεις του όρου), «Νίκος της ισονομίας των πολιτών», «θείος Νίκος», «Νίκος divin» κ.ο.κ.
Τα κείμενα του Νίκου Γραικού είναι γραμμένα με αμεσότητα· με τρυφερή γοητεία για το ταξίδι που διαρκεί και με αγάπη για τους παρόντες και απόντες συνταξιδιώτες του – με καμπύλες αυτογνωσίας, κοινωνικής και ατομικής διερεύνησης, κύματα μνήμης, αποτιμήσεις, παραδοχής σφαλμάτων και αποκαλύψεις. Είναι ένα απολύτως σκόπιμο ταξίδι αφήγησης, με το οποίο –αν ερμηνεύω σωστά τον συγγραφέα– προσπαθεί να καταλάβει ποιος είναι, ποιος είναι ο Αλλος και –στο μέτρο των ατομικών και συλλογικών δράσεων– εάν μπορεί να κάνει κάτι· κάτι να γίνει· κάτι ν’ αλλάξει.
Ως προς την αυτοβιογραφική διάσταση των κειμένων, ο συγγραφέας δεν κολακεύει. Δεν κοιμίζει τα θηρία του με κόλπα και τεχνικές του θηριοδαμαστή. Κι αυτή είναι η άλλη, η γλυκόπικρη διάσταση. Μιλάει για τους παρόντες και γι’ αυτούς «που υπόσχονται ότι θα είναι πάντα εδώ, και ίσως να το λένε ειλικρινά, αλλά είναι πάντα απόντες!».
Είναι ο περιπατητής, ο μετανάστης, αυτός που ρωτάει, που σκέφτεται φωναχτά, που ανοίγει πόρτες· το ξενάκι που εγκαταστάθηκε κι έμαθε να ανοίγει τα κλουβιά ατομικών και συλλογικών δαιμονίων. Δεν είναι πάντα εύκολο να ξεκλειδώνεις κώδικες, καθώς διαβάζεις ο ίδιος το βιβλίο της ζωής σου. Ωστόσο, ο Γραικός κατορθώνει να μαθαίνει ο ίδιος την πολιτική οικονομία του «κοινωνικού», τις ιδιοτροπίες του Αλλου, χωρίς φτιασίδια· δίχως μασκαρέματα.
Κατά κανόνα, επιλέγει να μιλάει σε πρώτο πρόσωπο: «Η Ελληνική κοινότητα του Παρισιού έγινε το χωριό που δεν είχα ποτέ […]» (σ. 33), «[…] ζω εδώ και χρόνια με τον Φιλίπ που τώρα είναι πια στην Κοινότητα και αυτός, μιας και είμαστε και οι δυο Ελληνογάλλοι […] Ξέρω ότι η ταυτότητά μου έχει πολλές όψεις» (σ. 34).
Το βιβλίο του Νίκου Γραικού από της εκδόσεις Συρτάρι είναι μια μικρή πολύτιμη κιβωτός. Σωστός θησαυρός προσωπικών χώρων, «άχρηστων» εξομολογήσεων, ροή για «Μια ζωή γεμάτη ερωτηματικά και θαυμαστικά» (όπως είναι ο υπότιτλός του), γραμμένο από έναν άνθρωπο της εποχής του που σίγουρα έχει διαλέξει μετερίζι. Είναι μια, κοινωνιολογικού τύπου, υποδειγματική σπουδή «διαδρομής του βίου» που παρ’ ολίγον να περάσει απαρατήρητη.
Ωσπου τελικά, μου χαρίστηκε. Ετσι ή αλλιώς, «τα τραπέζια με φίλους σε ηρεμούν» και, κυρίως, όταν –πριν από την κατακλείδα τους– αποκαλύπτουν ευεργετικά την καθαρτήρια ύλη του μνησιπήμονα πόνου – αυτού που μας κληροδότησε ο Αισχύλος: είναι παρηγορητικά και αισιόδοξα μαζί· υπενθυμίζουν παθήματα και ταυτόχρονα μας συνετίζουν. Ενα πράγμα, δηλαδή, διόλου αυτονόητο!
Αντιγράφω (σ. 156): «Και πώς θα ήθελα να νιώσω ένα χέρι μέσα στο δικό μου! Το χέρι των γονιών, των φίλων, μια ερωτικά ζεστή παλάμη, το χέρι των συντρόφων που με κρατούν γερά στις διαδηλώσεις όταν είμαστε περιφρούρηση, το χέρι του παιδιού που δεν αξιώθηκα να έχω. Και ακούω μια μελωδία. Τον παφλασμό των κυμάτων αλλά κυρίως το περίφημο “ζει, ζει, ζει, ζει και ζει” των τζιτζικιών της ίδιας της ζωής. Και αρχίζω να χορεύω και πάλι. Οσο με κρατάνε τα πόδια μου. Ελάτε. Πάμε. Εμπρός. Ολοι μαζί. “Tous ensemble tous”. Τα χέρια ενωμένα, ώμο με ώμο, τα πόδια γερά στη γη, το στήθος περήφανα μπροστά, τα μαλλιά λυτά στον αέρα, τα μάτια υγρά από το μεθύσι των όσων κάναμε, αλλά κυρίως των όσων έχουμε να κάνουμε ακόμα».
Θανάσης Βασιλείου
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
