Ας ξεκινήσουμε με μια ερώτηση προσωπική. Κάποιος που αναλαμβάνει να οδηγήσει τους συντρόφους του από μία διάσπαση σε μία νέα δύσκολη πορεία, που πιθανόν η κοινωνία αντιμετώπισε με τρόπο διφορούμενο, πώς αισθάνεται όταν εκλέγεται πρόεδρος ενός οργανωμένου πλέον κόμματος, με ποσοστό 95%;
Συγκίνηση προφανώς, ευγνωμοσύνη, αλλά και το βάρος μιας μεγάλης ευθύνης για τη συνέχεια της συλλογικής μας πορείας. Η επιλογή των συντρόφων με τιμά, έχοντας επίγνωση ότι τίποτα δεν ευδοκιμεί χωρίς τη συλλογική προσπάθεια.
Η Νέα Αριστερά ολοκλήρωσε το Ιδρυτικό Συνέδριο της. Έχει πλέον πολιτικά κείμενα, τρόπο λειτουργίας, βασικό πολιτικό προσωπικό, κοινοβουλευτική ομάδα. Ποιες είναι οι βασικές πολιτικές και στρατηγικές της προτεραιότητες;
Η Νέα Αριστερά έχει πλέον όλα τα εφόδια για να προχωρήσει παρακάτω. Τώρα δεν υπάρχουν δικαιολογίες, ούτε μπορούμε να επικαλεστούμε την ιδιάζουσα κατάσταση κάτω από την οποία λειτουργούσαμε. Εμείς έχουμε την ευθύνη για την πορεία του εγχειρήματος. Στρατηγικά και πολιτικά θα μπορούσα να πω πολλά, τα οποία συμπυκνώνονται στο εξής ένα εδώ που βρισκόμαστε: πρωταρχικός μας στόχος είναι να πείσουμε ότι μέσα σε αυτή τη σοβαρή υπαρξιακή κρίση για την Αριστερά διεθνώς, η λύση δεν είναι η απογοήτευση, το σιχτίρισμα και η ιδιώτευση, αλλά ο αγώνας, η ανάκτηση της μαχητικότητας και της ριζοσπαστικότητας. Αυτός είναι ο μεγάλος αντίπαλος που έχουμε να αντιμετωπίσουμε: μια διάχυτη αίσθηση απογοήτευσης στον κόσμο της Αριστεράς, αλλά και τους δημοκρατικούς και προοδευτικούς πολίτες ευρύτερα. Το σύστημα εξουσίας της Δεξιάς του κ. Μητσοτάκη παίρνει χαρακτηριστικά καθεστώτος, ενώ η Αριστερά οδηγείται όχι απλά στην απαξίωση και τον εκφυλισμό −όπως λέγαμε μέχρι τώρα− άλλα σε βαθιά κρίση ιστορικών διαστάσεων. Για να αντιστραφεί, χρειάζεται σκληρή δουλειά, πολιτικό σχέδιο και διαρκή επινοητικότητα μορφών δράσης και συλλογικής οργάνωσης.
Στο Συνέδριο της Νέας Αριστεράς έγινε συζήτηση με πολύ ενδιαφέροντα εκατέρωθεν επιχειρήματα, αν επιλογές της αριστερής διακυβέρνησης από το 2015 και μετά ήταν προϊόν συμβιβασμού ή ήττας. Η όποια απάντηση αφορά την εσωκομματική ισορροπία ή έναν δυνητικά προνομιακό χώρο συνομιλητών εντός της Αριστεράς; Κλείνει τον κύκλο αποτίμησης της περιόδου;
Ενδεχομένως ο κύκλος αποτίμησης να μην κλείνει ποτέ. Να χρειάζεται πάντοτε μια διαδικασία επαναξιολόγησης και αναστοχασμού της πορείας μας. Ωστόσο, η συζήτηση που έγινε στο Συνέδριο, με πολιτικό και συντροφικό τρόπο, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό στις μέρες μας, ανέδειξε κάτι βασικό: την ανάγκη του κόσμου της Αριστεράς να εκφραστεί δίχως μηχανισμούς αυτολογοκρισίας −κάτι που στο παρελθόν δεν είχε τη δυνατότητα να κάνει− και να αναστοχαστεί πάνω στις επιλογές του και την ανάγκη να απευθυνθεί σήμερα σε νέα ανήσυχα, αριστερά και νεανικά ακροατήρια με όρους αξιοπιστίας και ειλικρίνειας. Έχει, λοιπόν, διττή σημασία. Είναι εξαιρετικά κρίσιμο να μη μένουμε μόνο σε αυτό. Προφανώς ο απολογισμός και η αυτοκριτική είναι αναγκαία συνθήκη, όχι μόνο για το παρελθόν, αλλά και το παρόν και το μέλλον. Ας γίνεται, ωστόσο, με το βλέμμα στραμμένο μπροστά και όχι πίσω. Δεν είναι ζήτημα ούτε αυτομαστιγώματος, ούτε αυτοδικαίωσης, αλλά διαμόρφωσης μιας νέας συλλογικής ταυτότητας του κόμματός μας. Τα στοιχήματα που έχουμε μπροστά μας είναι πολλά και περίπλοκα. Δεν μπορούμε να αποδράσουμε από την πραγματικότητα. Ναι, λοιπόν, σε μια προωθητική διαδικασία αναστοχασμού και αποτίμησης της πορείας μας, στον βαθμό που αυτή μας επιτρέπει να πάρουμε θέση στην πρόκληση της σχέσης της ριζοσπαστικής Αριστεράς με την εφαρμογή πολιτικών που αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Νομίζω ότι η συζήτηση αυτόν τον χαρακτήρα είχε και τα επιχειρήματα που αναπτύχθηκαν −από διαφορετικές ίσως οπτικές− αυτή την αγωνία εξέφραζαν. Πολύ καλό σημάδι για το μέλλον.
Νέο κόμμα, νέα προσπάθεια απεύθυνσης. Συζητήθηκε, ωστόσο, αν ένα πολιτικό προσωπικό με αναγνωρίσιμη πρότερη πολιτική διαδρομή μπορεί να νοηματοδοτήσει το νέο.
Είμαστε σε μια περίοδο όπου καλούμαστε να συγκεράσουμε μια ποικίλη ανθρωπογεωγραφία. Συντρόφους και συντρόφισσες με υπαρκτές διαδρομές και κυβερνητική θητεία κατά το παρελθόν, άλλους με το μεγάλο βάρος της τωρινής κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, συντρόφους και συντρόφισσες που δεν είχαν μέχρι τώρα αντίστοιχες ευθύνες και θέλουν να παίξουν ένα σοβαρότερο ρόλο, ανθρώπους που δεν είχαν καμιά σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, όμως τους ενδιαφέρει η Νέα Αριστερά. Πρέπει όλες τις κατηγορίες να τις ενσωματώσουμε και όλες να νιώθουν εξίσου μέρος του κοινού μας εγχειρήματος. Είναι ένας πλούτος που μπορούμε να αξιοποιήσουμε. Το θέμα της ανανέωσης σαφώς δεν είναι ηλικιακό, η ανανέωση φέρει στοιχεία εμπλουτισμού της φυσιογνωμίας, της πολιτικής ταυτότητας ακόμα και της γλώσσας, του πολιτικού μας αλφάβητου. Να δώσουμε, λοιπόν, χώρο και οξυγόνο σε νεότερους ανθρώπους που μας προσεγγίζουν, ώστε να δικαιώσουμε τον τίτλο μας: Αριστερά, αλλά και Νέα. Στο νέο εγχείρημα κανείς και καμία δεν περισσεύει. Όλοι πρέπει να συνεισφέρουν την εμπειρία, τη γνώση, τη μαχητικότητα και τη συντροφικότητά τους. Δεν υπάρχουν τεχνητοί διαχωρισμοί και η ίδια η σύνθεση του νέου οργάνου το αποδεικνύει. Είναι βαθιά πολιτικό το θέμα της ανανέωσης, γιατί αφορά νέους τρόπους να απευθυνθούμε σε νέα ακροατήρια, μπολιάζοντας την πολιτική μας πρόταση με νέες ριζοσπαστικές και αριστερές ιδέες. Αυτό είναι για μένα το σημαντικό.
Η παγκόσμια πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα δημιουργεί προβλήματα επιβίωσης. Οι κοινωνίες, ωστόσο, εμφανίζονται ανόρεχτες ως προς μια διαδικασία πολιτικής στράτευσης με την κλασική έννοια, ενώ κατά καιρούς αναδύονται κινήματα με συγκεκριμένα επίδικα και τρόπους δράσης. Παράλληλα, γίνεται όλο και μεγαλύτερη συζήτηση για την αναγκαιότητα να λαμβάνονται υπόψιν τα ψυχολογικά και συναισθηματικά φορτία ως σημαντικά στη διαμόρφωση απόψεων και επιλογών. Η Αριστερά δεν έχει διακριθεί ιδιαίτερα σε αυτό. Μπορεί η Νέα Αριστερά να δοκιμάσει και άλλους τρόπους απεύθυνσης;
Συμφωνώ καταρχήν ότι και η Αριστερά είναι μέρος της κρίσης αντιπροσώπευσης. Η απόσταση μεταξύ πολιτικής και κοινωνίας έχει μεγαλώσει τόσο πολύ, που οι πολίτες νομίζουν ότι η πολιτική δεν τους αφορά, ότι δεν αλλάζει τις ζωές τους. Σε κοινωνίες χαμηλών προσδοκιών, όπως έχει καταφέρει ο νεοφιλελευθερισμός εδώ και δεκαετίες να δημιουργήσει, αυτό γίνεται όλο και πιο έντονο. Μήπως όμως πρέπει να δούμε τι σημαίνει σήμερα στράτευση, συμμετοχή σε κόμμα; Οι άνθρωποι δεν έπαψαν να είναι πολιτικοποιημένοι, ενδεχομένως δραστηριοποιούνται τοπικά, βγαίνουν στον δρόμο για την κλιματική κρίση, ενάντια στον φασισμό, τους κινητοποιούν έντονα θέματα έμφυλων διακρίσεων. Πρέπει, λοιπόν, να δούμε πώς τους απευθυνόμαστε ώστε να συνδεθούν με το εγχείρημά μας. Αρκούν τα κλασικά μας εργαλεία, οι δομές και λειτουργίες ενός σφιχτού κόμματος με αυστηρές διαδικασίες ή χρειαζόμαστε κόμμα πιο ανοιχτό, που να μπορεί να συνομιλήσει με αυτό τον αστερισμό κινημάτων και πρωτοβουλιών εκτός του κλασικού πολιτικού παιχνιδιού; Αυτό −κατά τη γνώμη μου− είναι πολύ σοβαρό, αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την κρίση, που αν αγγίζει συνολικά το πολιτικό σύστημα μία φορά, αγγίζει την Αριστερά δέκα, επειδή η Αριστερά βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή, σε πολίτες που διεκδικούν, συνδιαμορφώνουν, βγαίνουν στον δρόμο. Είναι πολύ σημαντικό για ένα κόμμα όπως η Νέα Αριστερά που θέλει να σηματοδοτήσει το νέο ως προς τον πολιτικό της λόγο, τις προγραμματικές της θέσεις και τον τρόπο λειτουργίας της, να πάρει όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες, ώστε να εκπέμψουμε ένα μήνυμα ανοιχτότητας προς τον κόσμο που στέκεται ανόρεκτα και δυσανεκτικά απέναντι στην πολιτική συνολικότερα. Είναι σημαντικότερο από το να έχουμε θέσεις απολύτως επεξεργασμένες σε όλα τα θέματα ή να είμαστε απολύτως σωστοί μέχρι κεραίας. Να εκπέμψουμε το μήνυμα ότι είμαστε εδώ να συνδημιουργήσουμε, να συνδιαμορφώσουμε, κατανοώντας τον τρόπο ζωής και το συναισθηματικό βάρος όσων προσπαθούν με 2 και 3 δουλειές να τα φέρουν βόλτα, την ταχύτητα της ζωής που δεν επιτρέπει πολύωρες συζητήσεις για την απόφαση ενός κομματικού οργάνου· να χρησιμοποιήσουμε και άλλες δυνατότητες. Η τεχνολογία είναι σημαντική σε αυτή την προσπάθεια, χωρίς να υποκαθιστούμε την ενσώματη συμμετοχή. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Ο μόνος μας αντίπαλος είναι η αδράνεια και η ρουτίνα.
Γίνεται διεθνώς μια συζήτηση στην Αριστερά. Έγινε και στο Συνέδριο. Η Νέα Αριστερά πρέπει να ρίξει το βάρος της στην ανασύνθεση της ευρύτερης Αριστεράς ή στη δημιουργία ενός Λαϊκού Μετώπου; Οι δύο επιλογές αποκλίνουν, συντίθενται;
Κατά τη γνώμη μου, οι δύο απόψεις δεν αποκλίνουν. Η ανασύνθεση και ανασυγκρότηση της πληγωμένης, διαιρεμένης και σε μεγάλο βαθμό απαξιωμένης Αριστεράς είναι το βασικό εφαλτήριο για να προχωρήσουμε παρακάτω, βασικά στοιχείο της προσπάθειας μας το επόμενο διάστημα. Την ίδια στιγμή, πιστεύω ότι το αίτημα για έναν πραγματικά αντιπαραθετικό πόλο, στρατηγικά τοποθετημένο απέναντι στη δεξιά είναι γνήσιο λαϊκό αίτημα. Το Λαϊκό Μέτωπο με όρους αντιμετώπισης πιεστικών κοινωνικών αναγκών, αμιγώς προγραμματικούς, είναι αιχμή του πολιτικού μας σχεδίου. Άρα όχι μόνο δεν είναι αντιπαραθετικά, αλλά το ένα αποτελεί προϋπόθεση για το άλλο και μαζί συγκροτούν το πολιτικό μας σχέδιο. Δίχως ισχυρή Αριστερά, δεν υπάρχει Λαϊκό Μέτωπο. Αυτή μόνο μπορεί να δώσει τον τόνο στη συγκρότηση μιας κοινωνικής και πολιτικής πρότασης αλλαγής του κόσμου.
Να τελειώσουμε όπως αρχίσαμε. Στο Συνέδριο υπήρξε συγκίνηση, χαρά, περηφάνια. Αν η Νέα Αριστερά δεν ήταν κόμμα αλλά μουσικό συγκρότημα, ποιο θα ήταν;
Ποτέ μην υποτιμάμε τη δύναμη του συναισθήματος. Καμιά φορά, με έναν ακραίο ορθολογισμό, στην Αριστερά το ξεχνάμε· μεγάλο λάθος. Αριστερά σημαίνει και συναίσθημα, αλίμονο αν δεν σημαίνει! Όλα αυτά, λοιπόν, τα νιώσαμε και προσωπικά και συλλογικά. Μουσικό συγκρότημα; Οι Massive Attack που είναι αγαπημένοι μου, τους είδα και το καλοκαίρι. Είναι πολιτικοποιημένοι και συνεχώς πειραματίζονται, δεν μένουν στα έτοιμα, στις δάφνες του παρελθόντος. Κι αυτό είναι ένα καλό μήνυμα για όλους μας! Μαζική επίθεση λοιπόν. Παντού.
Δανάη Ψωμοπούλου
