Η κυβέρνηση στη ΔΕΘ παρουσίασε ένα σχέδιο έκτακτων και μη μόνιμων μέτρων, που δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της ακρίβειας, της στέγης και του δημογραφικού, στα οποία επέλεξε να εστιάσει. Από την άλλη, η αντιπολίτευση επίσης δεν μπόρεσε να παρουσιάσει ένα εναλλακτικό σχέδιο. Ποια η αποτίμησή σας και ποια είναι τα μέτρα που θα μπορούσε να πάρει η κυβέρνηση και δεν τόλμησε;
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα απλώς και μόνο επειδή έπρεπε κάτι να ανακοινώσει. Δεν την ενδιαφέρει η ουσία των προβλημάτων, αλλά μόνο η επικοινωνιακή διαχείριση. Νομίζω ότι ο Κ. Μητσοτάκης το έχει πάρει απόφαση ότι δεν θα αλλάξει πολιτική, δεν νιώθει και την πίεση να το κάνει. Όσα ανακοίνωσε είναι μέτρα που αφορούν λίγους, έρχονται αργά και δεν απαντάνε στη ρίζα του προβλήματος. Η πολιτική που ακολουθείται δεν είναι επικοινωνιακή αστοχία, αλλά μια πολιτική που πετυχαίνει τους στόχους της και επομένως δεν έχει λόγο να κάνει κάποια στροφή. Το τι θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση έχει πράγματι ενδιαφέρον. Κάναμε μια προσπάθεια στη ΔΕΘ να σκιαγραφήσουμε κάποιες απαντήσεις στο τι θα μπορούσε να κάνει μια άλλη κυβέρνηση, που είχε ως γνώμονα την προάσπιση των λαϊκών συμφερόντων. Παρουσιάσαμε ένα πρόγραμμα έξι σημείων (εργασία, στέγη, υγεία, ακρίβεια, ενέργεια, πολιτική προστασία και κλιματική κρίση) που δίνουν μία κατεύθυνση των προτεραιοτήτων της περιόδου.
Την πρόταση έξι σημείων για ενιαίο μέτωπο την απευθύνετε και σε άλλες πολιτικές ή οργανωμένες κοινωνικές δυνάμεις; Υπάρχουν συγκλίσεις με τις προτάσεις που απευθύνουν και οι άλλοι χώροι;
Το πεδίο της διερεύνησης δεν μπορεί να είναι άλλο από το πρόγραμμα. Το στρατηγικό πρόβλημα που έχει ο χώρος της Αριστεράς και ο ευρύτερος προοδευτικός χώρος είναι ότι δεν υπάρχει καμία ουσιαστική προγραμματική συζήτηση. Η πρωτοβουλία μας με τις έξι προτάσεις αυτό θέλει να αναδείξει και σε αυτό θέλει να απαντήσει.
Έχετε γέφυρες επικοινωνίας με τα κόμματα στα οποία απευθύνεστε; Στην προεκλογική συζήτηση για τις ευρωεκλογές δεν φάνηκε κάτι τέτοιο.
Από την αρχή που συγκροτήσαμε την Νέα Αριστερά πήραμε πρωτοβουλίες και σε κοινοβουλευτικό επίπεδο σε ζητήματα που θεωρούσαμε ότι μπορεί να υπάρξει κοινό έδαφος. Για παράδειγμα, ζητήσαμε να κατατεθεί πρόταση δυσπιστίας από όλα τα κόμματα της προοδευτικής αντιπολίτευσης για το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, δεν υπήρξε ανταπόκριση. Προτείναμε να υπάρξει πρωτοβουλία για κοινή δράση στο παλαιστινιακό, ούτε σε αυτό υπήρξε ανταπόκριση. Είχαμε ζητήσει να υπάρξει κοινή πρωτοβουλία στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για το ζήτημα των υποκλοπών, ούτε εκεί υπήρξε ανταπόκριση. Πρωτοβουλίες υπήρξαν, το θέμα είναι ότι προς το παρόν δεν φαίνεται να υπάρχει σχετική βούληση για κοινή δράση. Αυτό προφανώς δεν αφορά μια συνολική πρόταση συμπόρευσης.
Επικοινωνία με τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα της Αριστεράς, όπως το ΜέΡΑ25 και το Κόσμος, μπορεί να υπάρξει; Επιχειρείται;
Προεκλογικά υπήρχε κοινή παρουσία σε εκδηλώσεις, αλλά και σε κινήματα. Με το Κόσμος το έχουμε κάνει και μετεκλογικά. Πιστεύω ότι μπορεί να διαμορφωθεί ένα έδαφος στοιχειώδους συνεννόησης, έστω και στα επιμέρους, έστω και με μερικές δράσεις, αλλά αυτό πρέπει να αφορά πραγματικά ζητήματα, της πραγματικής κοινωνίας, των πραγματικών ανθρώπων. Δεν μπορεί να είναι μια συζήτηση υπερβατική που αφορά μόνο ένα πολιτικό μικροσύμπαν. Πρέπει να αναμετρηθούμε με την πραγματικότητα και όχι στο αν ταιριάζουν τα χνώτα της μίας ηγεσίας με την άλλη. Αυτό έχει πληγώσει πάρα πολύ τον κόσμο της Αριστεράς για να μένουμε σε τέτοιες λογικές.
Επί του συγκεκριμένου: Η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης. Αντίστοιχα από τη Νέα Αριστερά έχετε εξαγγείλει μια καμπάνια για τη στεγαστική κρίση και κάτι παρόμοιο έχουν κάνει και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης. Που διαφέρει το δικό σας σχέδιο;
Ο Κ. Μητσοτάκης επιμένει σε μια λογική ότι και το πρόβλημα της στέγης θα το αντιμετωπίσει η αγορά. Αντίθετα, εμείς περιγράφουμε ένα πρόγραμμα που θα αφορά την ενίσχυση της προσφοράς αλλά και που θα εστιάζει στην κοινωνική κατοικία. Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό. Αυτό έκανε η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, και μάλιστα με γενναίες χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης. Επιπλέον, η φοιτητική στέγη απειλείται με εξαφάνιση, αντίστοιχα υπάρχει πρόβλημα με όσους διορίζονται στα νησιά και δεν έχουν πού να μείνουν. Είναι τεράστιο το πρόβλημα και απαιτεί παρεμβάσεις που θα περιορίζουν την ασυδοσία της αγοράς (ουσιαστικοί περιορισμοί στο airbnb σε όλη την επικράτεια και κατάργηση της Golden Visa) και ταυτόχρονα θα λύνει το κοινωνικό πρόβλημα της στεγαστικής κρίσης. Είναι ιδεολογική η προσέγγιση του Κ. Μητσοτάκη, το ίδιο και η δική μας. Έχει σημασία να μπορέσουμε σε επαφή με κινήματα, φορείς και συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται σε αυτό το ζήτημα να το μπολιάσουμε από τα πάνω και από τα κάτω, να μπούμε στο πεδίο και να το αναδείξουμε.
Πρόσφατα στοιχεία έδειξαν ότι η μετανάστευση από την Ελλάδα συνεχίζεται με τον ίδιο ρυθμό που είχε το 2018 και το 2012 όχι μόνο ως brain drain, δηλαδή η φυγή των νέων μορφωμένων, αλλά και με τη μορφή της ανειδίκευτης εργατικής τάξης. Φαίνεται, επίσης, ότι ο πληθυσμός της χώρας συνεχώς συρρικνώνεται. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να το σταματήσουμε;
Αυτό που έχει επικρατήσει να αποκαλούμε ως «δημογραφικό» έχει πάρα πολλές εκφάνσεις, με δύο από τις πιο κρίσιμες διαστάσεις του να είναι η ερημοποίηση της υπαίθρου και η γήρανση του πληθυσμού. Υπάρχει τεράστια έλλειψη εργαζομένων, γεγονός που οφείλεται στις εργασιακές σχέσεις, το κόστος ζωής, τις προοπτικές των νέων ανθρώπων. Αν δεν αντιμετωπιστούν αυτά δεν υπάρχει κανένα μέλλον. Και είναι εγκληματικό αυτό που έχει κάνει η κυβέρνηση με το Ταμείο Ανάκαμψης, χάνοντας μια ιστορική ευκαιρία να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά, όπως να υπάρχει στόχευση στην τεχνική εκπαίδευση, να δίνονται κίνητρα για μεταφορά της βιομηχανικής δραστηριότητας εκτός των αστικών κέντρων ή να στηρίζονται τα νέα ζευγάρια και οι οικογένειες. Απουσιάζει πλήρως ένας τέτοιος σχεδιασμός από την κυβερνητική πολιτική. Εδώ δεν υπάρχει καν μια στοιχειώδης περιφερειακή διάσταση στον κυβερνητικό σχεδιασμό του Ταμείου Ανάκαμψης: πώς θα προσαρμοστούν στα δεδομένα της κλιματικής κρίσης οι καλλιέργειες στη Θεσσαλία, πώς η απολιγνιτοποίηση στη Δυτική Μακεδονία θα οδηγήσει σε επαναβιομηχάνιση με πράσινους όρους, πώς στα νησιά θα μετασχηματιστεί το σημερινό μοντέλο του επικίνδυνου μαζικού υπερτουρισμού σε εναλλακτικές μορφές βιώσιμου τουρισμού. Ήταν μια ευκαιρία για να υπάρχει ένα τέτοιο σχέδιο και πολύ φοβάμαι ότι χάνεται.
Ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει και οι εξελίξεις συνεχίζονται ραγδαία. Πώς βλέπεις αυτή την πορεία, η οποία σαφώς δεν ξεκίνησε από την εκλογή Κασσελάκη και ύστερα;
Αυτό που συμβαίνει ξεφεύγει από τα όρια της παρακμής ενός κόμματος της Αριστεράς. Η ιστορία έχει πολλά τέτοια παραδείγματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως ακολουθεί μια πορεία εκφυλισμού που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Από τη μία λοιπόν νιώθω θλίψη για αυτή την κατάντια, και από την άλλη οργή γιατί υπάρχουν αυτοί οι οποίοι το δημιούργησαν όλο αυτό, αυτοί οι οποίοι το στήριξαν και αυτοί οι οποίοι το ανέχτηκαν. Από την εκλογή Κασσελάκη και μετά έχουμε την παρόξυνση ενός προϋπάρχοντος προβλήματος. Υπάρχει ένα πρόβλημα στο πώς διαχειριστήκαμε την κυβερνητική θητεία, το πώς δεν οργανώσαμε μια πολύ πιο σοβαρή και σε βάθος συζήτηση για τα πεπραγμένα της κυβέρνησης 2015-2019, αλλά ακόμα περισσότερο και από αυτό το πώς διαχειριστήκαμε την ήττα του 2019 και την κοινωνική απαίτηση να εκπροσωπήσουμε τα λαϊκά συμφέροντα απέναντι στην κυβέρνηση της δεξιάς. Και αυτό δεν έγινε. Κυριάρχησε μια λογική αρχηγισμού, μια λογική μέσου όρου, αποξένωσης από τα λαϊκά στρώματα που θέλει να εκπροσωπεί ο ΣΥΡΙΖΑ -νομίζω ότι η σύγκριση των εκλογικών αποτελεσμάτων του 2019 με το 2023 είναι χαρακτηριστική- και εκκολάφθηκαν φαινόμενα εθνολαϊκισμού. Πλέον κλείνει ένας ιστορικός κύκλος, με πάρα πολύ επώδυνο τρόπο που απαξιώνει όχι τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα αλλά την αριστερά ως παράταξη, και χρειάζεται μια νέα αρχή. Όταν φύγαμε από τον ΣΥΡΙΖΑ είπαμε ότι κάνουμε μια πράξη αξιοπρέπειας και ευθύνης απέναντι στην ιστορία και τις αξίες της αριστεράς και ελπίδας για το μέλλον. Το τρίτο σκέλος μένει ακόμα να το επιβεβαιώσουμε. Δεν λέω ότι θα το κάνουμε μόνοι μας, αλλά πρέπει κοιτώντας μπροστά να διαμορφώσουμε μια στρατηγική που να βασίζεται στις ανάγκες των στρωμάτων που θέλουμε να εκπροσωπήσουμε στην Ελλάδα του 2024, και όχι ενδεχομένως αυτού που έχουμε στο κεφάλι μας. Για αυτό είναι σημαντικό να ξαναδούμε τον τρόπο που κάνουμε πολιτική, να γίνουμε λιγότερο προβλέψιμοι.
Ποια στοιχεία ανανέωσης θα έχετε στο συνέδριό της Νέας Αριστεράς;
Πρέπει να είμαστε πολύ πιο τολμηροί και οργανωτικά αλλά και πολιτικά. Αν πάμε απλώς να αντιγράψουμε ή να αναπαράγουμε σχήματα που και εμείς με τη λογική της αδράνειας ακολουθήσαμε όλα τα προηγούμενα χρόνια, νομίζω θα αποτύχουμε. Χρειάζεται να φτιάξουμε οργανώσεις με μεγαλύτερο χώρο ελευθερίας, με δυνατότητα να αποφασίζουν οι ίδιες για το χώρο ευθύνης τους. Θα πρέπει να αποκτήσουμε σχέσεις ισότιμες και αλληλοτροφοδότησης με ανθρώπους και συλλογικότητες που δεν ανήκουν κατ’ ανάγκη στο στενό οργανωμένο πυρήνα. Χρειάζεται να μεριμνήσουμε για την ανανέωση του πολιτικού και στελεχιακού προσωπικού σε όλα τα επίπεδα. Μόνο έτσι θα τιμήσουμε τη δύσκολη απόφαση που πήραμε να αναλάβουμε αυτή την ευθύνη να ξεκινήσουμε ένα εγχείρημα από την αρχή. Πρέπει να καταφέρουμε η Νέα Αριστερά να εδραιωθεί στη συνείδηση της κοινωνίας ως κάτι πραγματικά καινούργιο.
Το συνέδριο της Νέας Αριστεράς (7-10 Νοεμβρίου) ημερολογιακά προηγείται των εξελίξεων στο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ. Ήταν επιδίωξη;
Η απόφαση είναι να μην καθυστερήσει το συνέδριο, να προχωρήσει η Νέα Αριστερά στην πλήρη συγκρότησή της, κάτι που ήταν αδύνατον να γίνει το προηγούμενο διάστημα λόγω και των ευρωεκλογών. Πρέπει να συγκροτηθεί η Νέα Αριστερά αυτοτελώς, να εδραιώσει την παρουσία της και να αναβαθμίσει τις δυνάμεις της, παρακολουθώντας βεβαίως τις ευρύτερες εξελίξεις, δεν ζούμε σε γυάλα. Δεν μπορεί και δεν πρέπει η Νέα Αριστερά να περιμένει ή να εξαρτάται από τι γίνεται σε άλλους χώρους.
Ιωάννα Δρόσου, Βασίλης Ρόγγας
