Εξαιρετική και πολύ γνωστή η ιστορία και η συμβολή της Αλεξάνδρας Μιχάιλοβνα Κολλοντάι στους αγώνες των γυναικών. Από αριστοκρατική οικογένεια της Πετρούπολης, η Κολλοντάι εντάχθηκε στο ΣΔΕΚΡ το 1906, αρχικά, στους μενσεβίκους, για να ενωθεί με τους μπολσεβίκους του Λένιν το 1915. Αποκτά έναν γιο, ζει απελευθερωμένη από τις συμβάσεις. Στέλεχος του Σοβιέτ Πετρούπολης συμμετέχει στην εξέγερση του Οκτώβρη. Μέλος της Κ.Ε. των Μπολσεβίκων, λαϊκή επίτροπος για την Κοινωνική Πρόνοια, υπεύθυνη του Γυναικείου Τμήματος στο κόμμα. Συμμετέχει στον σχηματισμό της αριστερής Εργατικής Αντιπολίτευσης. Χρημάτισε γραμματέας της Παγκόσμιας Γραμματείας Γυναικών στην Κομιντέρν. Απ’ το 1923 γίνεται η πρώτη γυναίκα πρεσβευτής στον κόσμο – υπηρετεί επί δεκαετίες. Έγραψε δοκίμια και μυθιστορήματα για το γυναικείο επαναστατικό κίνημα. Πέθανε το 1952 – στα 80 της.
Στο συγκεκριμένο διήγημα η συγγραφέας αναφέρεται στη σάγκα τριών γενεών μέσα από τις πολιτικές και ερωτικές σχέσεις τους. Στην υπηρεσία της, η Κολλοντάι βρίσκει ένα φάκελο, «αυστηρώς προσωπικό» της συντρόφισσας Όλγας για τη σχέση της 20χρονης κόρης της, Ζένιας, -που ήταν έγκυος, χωρίς να είναι γνωστός ο πατέρας- με τον εργάτη πατριό της, Αντρέι. Ούτως, η Κολλοντάι μαθαίνει για τη μητέρα της Όλγας, Μαρία, (σοσιαλεπαναστάτρια), που παράτησε τον βαθμοφόρο άντρα της για τον τοπικό γιατρό. Η κομουνίστρια κόρη της συνάπτει σχέσεις στην εξορία με τον πολύ μεγαλύτερο καθοδηγητή της, Κονσταντίν. Δραπετεύει και κρύβεται σε σπίτι ζευγαριού φιλελεύθερων αστών. Παρόλο που συγκρούεται πολιτικά με τον σύζυγο, μια ακαταμάχητη ερωτική έλξη έχει αποτέλεσμα τη γέννηση της κόρης της, Ζένιας. Η τελευταία δεν έχει χρόνο να ερωτευθεί, μόνο δράση υπάρχει εκείνες τις εποχές των ανατροπών. Έρχεται τώρα λοιπόν ο χειραφετημένος λόγος της Ζένιας, η οποία δεν ανήκει σε κανέναν. Σε ποια πλευρά, άραγε, βρίσκεται η μελλοντική αλήθεια;
Εν κατακλείδι, λέει για άλλη μια φορά η Κολλοντάι, η απελευθέρωση των γυναικών περνά μόνο μέσα από ριζικές κοινωνικές αλλαγές.
Αντώνης Ν. Φράγκος
