Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα καλάθι βασικών προϊόντων του σούπερ μάρκετ συνολικής αξίας 350 ευρώ. Αν ο ΦΠΑ στα τρόφιμα είναι 24%, τότε με αυτά τα 350 ευρώ κάποιος αγοράζει προϊόντα αξίας 266 ευρώ και καταβάλλει ΦΠΑ αξίας 84 ευρώ.
Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο ΦΠΑ στα τρόφιμα μειώνεται από 24% σε 17%. Τότε με τα ίδια 350 ευρώ κάποιος μπορεί να αγοράσει προϊόντα αξίας 290,5 ευρώ και ο φόρος που θα καταβάλει θα είναι 59,5 ευρώ. Η διαφορά είναι 24,5 ευρώ υπέρ του καταναλωτή.
Αυτά τα 24,5 ευρώ, για κάποιον που έχει καθαρό μισθό 550 ευρώ, αντιστοιχούν στο 4,45% του μισθού του. Για 1.000 ευρώ καθαρό μισθό αντιστοιχούν στο 2,45% του μισθού, για 1.500 στο 1,63% και για 3.000 στο 0,81%.
Τι μας λέει, λοιπόν, αυτό το παράδειγμα; Ότι το να αφαιρέσεις 25 ευρώ από τον φόρο και να ενισχύσεις αντίστοιχα την αγοραστική δύναμη του καταναλωτή είναι πιο σημαντικό για έναν άνθρωπο που βγάζει λίγα χρήματα, παρά για έναν που βγάζει πολλά.
Μια περίεργη αντίληψη για τις κοινωνικές ανισότητες
Αυτή την αλήθεια των έμμεσων φόρων, ότι δηλαδή όλοι είμαστε ίσοι απέναντι σε ένα πακέτο μακαρόνια, βγήκε να αμφισβητήσει το βράδυ του Σαββάτου ο Άκης Σκέρτσος, προκαλώντας την αυτογελοιοποίησή του. Όχι, είπε. Δεν είναι έτσι. Διότι κάποιος που έχει την οικονομική άνεση να τρώει 10 πακέτα μακαρόνια στην καθισιά του πληρώνει πολύ περισσότερα σε ΦΠΑ. Επομένως η μείωση του ΦΠΑ τον ευνοεί πολύ περισσότερο από εκείνον που χρειάζεται ένα πακέτο μακαρόνια για να ζήσει και να μην καταλήξει να τρώει από τους σκουπιδοτενεκέδες. Και έτσι, καταλήγει ο γίγας Σκέρτσος, αυξάνονται οι κοινωνικές ανισότητες.
Δεν χωράει αμφισβήτηση στο επιχείρημα Σκέρτσου. Προφανώς κάποιος που ξοδεύει όλο το πλεόνασμά του σε μακαρονάδες, διότι έτσι του αρέσει, ωφελείται σημαντικά από τη μείωση του ΦΠΑ. Με την ίδια λογική, η μείωση του ΦΠΑ στην οικοδομή ευνοεί περισσότερο τους μεγαλοκατασκευαστές από ό,τι τους μικρούς, αλλά την έκαναν. Όπως και η μείωση του κεφαλικού φόρου ευνοεί περισσότερο όσους έχουν δύο κεφάλια σε σχέση με αυτούς που έχουν ένα. Αυτό είναι το θέμα; Το ερώτημα είναι αν η μείωση του ΦΠΑ μπορεί να ανακουφίσει εκατομμύρια ανθρώπους που τα φέρνουν πέρα οριακά και οι οποίοι, για τα τρόφιμα που χρειάζονται, πλήρωσαν πέρυσι, λόγω της ακρίβειας, 4 δισεκατομμύρια ΦΠΑ παραπάνω σε σχέση με το 2021. Όσο για τον τρόπο με τον οποίο ο Σκέρτσος συνδέει έναν έμμεσο φόρο με τις κοινωνικές ανισότητες, οδηγεί τη συζήτηση σε σουρεαλιστικό πεδίο. Διότι, σύμφωνα με τη λογική του, μια κοινωνία όπου οι πλούσιοι καταναλώνουν 100 φορές περισσότερα μακαρόνια από τους φτωχούς και ο ΦΠΑ είναι 80% είναι μια ιδανική κοινωνία μειωμένων ανισοτήτων.
Η άμεση φορολογία είναι καταστροφή…
Είναι εντυπωσιακό ότι τρεις εβδομάδες πριν τις εκλογές η Νέα Δημοκρατία αποφάσισε να κανιβαλίσει την κοινή λογική σχετικά με τη φορολογία. Προσέξτε: Οι φόροι στα υπερκέρδη των επιχειρήσεων ενέργειας και στα διυλιστήρια, αλλά και η αύξηση της φορολογίας στα μερίσματα των ραντιέρηδων του χρηματιστηρίου είναι φόροι αντιαναπτυξιακοί. Γιατί; Γιατί, όπως ο ίδιος ο Σκέρτσος έχει πει (31/5/2023), πατούν φρένο στην αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στη στήριξη των ανέργων, των ευάλωτων και των νέων. Γιατί οι αιφνίδιες αλλαγές στους φορολογικούς συντελεστές προκαλούν ανασφάλεια δικαίου. Γιατί είναι ιδεοληπτικές και επικίνδυνες. Γιατί οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές φέρνουν περισσότερα έσοδα και προκαλούν μεγαλύτερη φορολογική συμμόρφωση. Αλλά εξασφαλίζουν και περισσότερα κέρδη που επανεπενδύονται, επομένως περισσότερες ξένες και ελληνικές επενδύσεις και εντέλει περισσότερες θέσεις εργασίας. Και ειδικά η αύξηση του φόρου στα μερίσματα είναι αντιαναπτυξιακή γιατί πλήττει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ευνοεί τις ξένες έναντι των ελληνικών. Όσο για το αφορολόγητο στις γονικές μεταβιβάσεις μέχρι 800.000 ευρώ, είναι μέτρο αναγκαίο και δίκαιο γιατί επιτρέπει τη μεταβίβαση ακινήτων στις νεότερες γενιές ώστε να ξεκινήσουν αυτόνομα τη ζωή τους. Μάλιστα.
…και η έμμεση κοινωνική δικαιοσύνη
Πουθενά στο θατσερικό αυτό παραλήρημα δεν διαφαίνεται η παραμικρή σκορδοκαΐλα του Σκέρτσου για τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Αντιθέτως, μας λέει σχεδόν κατάμουτρα ότι η μείωση των φόρων -δηλαδή η αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων- προκαλεί περισσότερα κέρδη που θα φέρουν περισσότερες επενδύσεις και θέσεις εργασίας. Και δεν αφήνει τη νέα γενιά να ανοίξει τα φτερά της, παίρνοντας στα χέρια της αφορολόγητη περιουσία έως 800.000 ευρώ. Την καταδικάζει να δουλεύει σε δουλειές του ποδαριού και να παίρνει χαρτζιλίκι από τον πατέρα της.
Απεναντίας, οι έμμεσοι φόροι στα τρόφιμα και στα καύσιμα είναι αναγκαίοι για την κοινωνική συνοχή γιατί, όπως λέει ο Σκέρτσος, «χρηματοδοτούν συντάξεις και μόνιμες δαπάνες σε Υγεία, Παιδεία και ασφάλεια». Εδώ αίφνης ο Σκέρτσος γίνεται σοσιαλδημοκράτης.
Η ηθική νομιμοποίηση της φοροληστείας
Το αδιέξοδο της Ν.Δ. είναι προφανές. Φυσικά, της είναι αδιανόητο να μιλάει για φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας όταν τόσον καιρό έκανε ότι τα αγνοεί, και τα χρηματοδοτούσε κιόλας μέσω των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς του ρεύματος. Της είναι αδιανόητο να μιλάει για φορολόγηση του πλούτου όταν η ίδια έκανε το παν για να τον ανακουφίσει από την υπερφορολόγηση. Απεναντίας, της έρχονται πολύ πιο βολικά τα υπερέσοδα από τη φοροληστεία που υφίσταται όλος ο κόσμος λόγω της ακρίβειας. Χρειάζεται, όμως, και μια ηθική νομιμοποίηση, εκλογές έρχονται. Και έτσι καταφεύγει στην αβάσταχτη φαιδρότητα των σκερτσονόμικς, ισχυριζόμενη ότι η μείωση των έμμεσων φόρων διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Γι’ αυτό αντλεί 4 δισ. υπερέσοδα από ΦΠΑ και φόρο καυσίμων, ρε παιδιά, για να κρατάει υπό έλεγχο τις κοινωνικές ανισότητες. Όπως λένε και οι Βρετανοί, «αυτό που λες είναι τόσο ηλίθιο που βαριέμαι να σκεφτώ την απάντηση».
Άγγελος Τσέκερης
