Η Σατόκο Κισιμότο είναι ερευνήτρια του Transnational Institute TNI (Ολλανδία), συντονίστρια του project Reclaming Public Water (RPW) για την ανάκτηση των δημόσιων υπηρεσιών. Μιλήσαμε μαζί της και μας πρόσφερε τις απόψεις της για τη διαχείριση των δημόσιων υπηρεσιών και αγαθών.
Για τη διαφορά ανάμεσα στον ιδιωτικό τομέα και στο δημόσιο.
Υπάρχει σοβαρή διαφορά στη διαχείριση ανάμεσα στον ιδιωτικό τομέα και στο κράτος. Είναι άλλα τα κίνητρα και οι σκοποί των ιδιωτών και άλλα του κράτους. Ο ιδιωτικός τομέας ενδιαφέρεται να παρέχει τις ακριβές υπηρεσίες του σε όσους έχουν τη δυνατότητα να τις πληρώνουν. Ο δημόσιος τομέας από την άλλη, αναλαμβάνει να παρέχει τις υπηρεσίες του σε όλους όσους τις χρειάζονται. Προτεραιότητα των ιδιωτών άλλωστε, είναι η μεγιστοποίηση των κερδών προς ίδιο όφελος, ενώ του κράτους η παροχή καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
Για τις επιθέσεις στους εργαζομένους
Ο δημόσιος τομέας αντιλαμβάνεται ότι προκειμένου να παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες θα πρέπει οι εργαζόμενοι να αμοίβονται και να έχουν καλές συνθήκες εργασίας. Αυτό δεν συμβαίνει σε ιδιωτικές εταιρείες που προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους συμπιέζοντας το εργατικό κόστος, υποβαθμίζοντας ταυτόχρονα τις παρεχόμενες προς τους πολίτες υπηρεσίες, πράγμα κρίσιμο όταν μιλάμε για τη διαχείριση του νερού, των σκουπιδιών και της ενέργειας για παράδειγμα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ιδιώτες αποφεύγουν να αναλαμβάνουν συμβατικές υποχρεώσεις σε έκτακτες περιστάσεις, όπως θεομηνίες, αφού για λόγους εξοικονόμησης κεφαλαίων, συνήθως οι επιχειρήσεις λειτουργούν με προσωπικό που μετά βίας καλύπτει τις καθημερινές συνηθισμένες ανάγκες. Οι εταιρείες που θέλουν να αναλάβουν τη διαχείριση ενός δημόσιου αγαθού ή να προσφέρουν δημόσιες υπηρεσίες μέσω ιδιωτικοποίησης, περιμένουν να ανεβάσουν την παραγωγικότητα της επιχείρησης -το λόγο ανάμεσα στο παραγόμενο προϊόν και το εργατικό κόστος- να εγγράψουν κέρδη, μειώνοντας το προσωπικό της πρώην δημόσιας επιχείρησης. Γι’ αυτό το λόγο έχουν κάθε συμφέρον να υποτιμήσουν τους εργαζόμενους και να προσπαθούν να στρέψουν την κοινωνία εναντίον τους.
Για την επιμονή για περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεις.
Ενώ στο παρελθόν η επικρατούσα άποψη ήταν ότι ο ιδιωτικός τομέας είναι πιο αποτελεσματικός από το δημόσιο, η εμπειρία δείχνει αλλού. Έτσι, το επιχείρημα άλλαξε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, και το ζητούμενο είναι ο περιορισμός των κρατικών δαπανών και η εξεύρεση πόρων. Το γεγονός ότι η μία μετά την άλλη οι ιδιωτικοποιημένες εταιρείες συναντούν αξεπέραστα διαχειριστικά προβλήματα, δεν απασχολεί τους επενδυτές που θέλουν να κερδίσουν χρήματα μέσω της διαχείρισης δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών και γι’ αυτό πιέζουν ακόμα και μέσω του ΔΝΤ για περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεις.
Για τις Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα
Οι Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται πολύ συχνά στα χρόνια της λιτότητας. Ένα σημαντικό επιχείρημα που αναφέρεται υπέρ των ΣΔΙΤ είναι το ότι φέρνει κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα. Το αντίθετο συμβαίνει συνήθως. Η ΣΔΙΤ δανείζεται προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις υπηρεσίες που παρέχει, κι αυτό συμβαίνει με υψηλότερο επιτόκιο από ό,τι αν δανειζόταν το κράτος. Τα δάνεια αποπληρώνονται από την εταιρεία και όχι από το κράτος, όμως μετακυλίονται στους καταναλωτές και το αποτέλεσμα είναι χειρότερο. Πέραν αυτού, δεν είναι ο σκοπός της ΣΔΙΤ να ασκήσει διαχείριση όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική προς όφελος της κοινωνίας, αλλά να αποφέρει όσο το δυνατό μεγαλύτερο οικονομικό κέρδος. Οι ΣΔΙΤ δεν είναι κατάλληλες να διαχειριστούν δημόσια αγαθά και υπηρεσίες.
Για τη διαφθορά
Το ζήτημα της διαφθοράς δεν αντιμετωπίζεται ούτε από τις ιδιωτικές εταιρείες, ούτε από τις ΣΔΙΤ, αφού βασικός παράγοντας που οδηγεί στη διαφθορά είναι η έλλειψη διαφάνειας. Αυτή εξασφαλίζεται μόνο μέσω του εκδημοκρατισμού της διαδικασίας. Μόνο όταν η διαχείριση αναλαμβάνεται σε τοπικό επίπεδο από πολίτες που εμπλέκονται και ελέγχουν τη διαδικασία, περιορίζεται η αδιαφάνεια και η διαφθορά. Η τοποθέτηση στο διοικητικό συμβούλιο εργαζομένων, καταναλωτών και εκπροσώπων τοπικών φορέων είναι αυτό που περιορίζει τη διαφθορά.
Για τη διαχείριση δημοσίων αγαθών από τοπικούς φορείς.
Υπάρχει ένα ρεύμα κοινωνικοποίησης πρώην ιδιωτικοποιημένων εταιρειών διαχείρισης δημόσιων αγαθών. Το αν είναι το κεντρικό κράτος πιο κατάλληλο ή η τοπική αυτοδιοίκηση στη διαχείριση, εξαρτάται από το αγαθό ή το είδος της παρεχόμενης υπηρεσίας. Η διαχείριση του νερού και η ηλεκτροπαραγωγή που έχουν πιο τοπικό χαρακτήρα γίνεται πιο αποτελεσματικά από τοπικούς φορείς.
Οι υπέρμαχοι των ιδιωτικοποιήσεων υποστηρίζουν ότι οι ιδιώτες είναι οι πιο κατάλληλοι να διαχειρίζονται τις δημόσιες υπηρεσίες αφού είναι ικανότεροι και τις αναβαθμίζουν. Η πραγματικότητα όμως τους διαψεύδει και τώρα οι πολίτες αναζητούν λύσεις προς την κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού της διαχείρισης. Η διαχείριση των δημόσιων αγαθών σε τοπικό επίπεδο δίνει μεγαλύτερη δυνατότητα δημοκρατικής παρέμβασης από τους πολίτες κι αυτός είναι ο λόγος που ολοένα και περισσότερες πόλεις ακολουθούν αυτή τη λύση δημιουργώντας ένα πραγματικό ρεύμα τα τελευταία χρόνια προς αυτή την κατεύθυνση. Με αυτό τον τρόπο όχι μόνο εξασφαλίζεται καλύτερη διαχείριση αλλά διαχέεται η δημοκρατία περισσότερο, στόχος ιδιαίτερα σημαντικός από μόνος του.
Για το περιβάλλον.
Το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τον ιδιωτικό τομέα. Ένα καλό παράδειγμα είναι η παραγωγή ενέργειας. Οι ιδιώτες επενδυτές προσανατολίζονται στην εκμετάλλευση ρυπογόνου άνθρακα που τους αποφέρει μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη, χωρίς όμως να συνυπολογίζεται το κόστος στο περιβάλλον. Οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί από την άλλη, είναι προσανατολισμένοι κατά κανόνα προς την ηλεκτροπαραγωγή από φιλικές προς το περιβάλλον πηγές ενέργειας, πράγμα πολύ σημαντικό με δεδομένο το μεγάλο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής.
