«Ναι, μπορέσαμε, μπορούμε και πάντα θα μπορούμε», έλεγε το σύνθημα σε μια αφίσα με τη μορφή του Ραούλ Κάστρο σε δρόμο της Κούβας.
Από προχθές Πέμπτη, ο Ραούλ, αδελφός του ιστορικού ηγέτη Φιδέλ, είναι τέως πρόεδρος της χώρας, αποτελεί παρελθόν και μαζί του μια ολόκληρη εποχή.
Ο νέος πρόεδρος ονομάζεται Μιγκέλ Μάριο Ντίας-Κανέλ Μπερμούδες και δεν είχε καν γεννηθεί όταν οι «μπαρμπούδος» έμπαιναν θριαμβευτικά στην Αβάνα την Πρωτοχρονιά του 1959.
«Αναλαμβάνω την ευθύνη με την πεποίθηση ότι όλοι οι επαναστάτες, από κάθε γωνιά, θα μείνουμε πιστοί στον Φιδέλ και τον Ραούλ, τον σημερινό ηγέτη της επαναστατικής διαδικασίας», είπε ο Ντίας-Κανέλ κατά την ανάληψη των καθηκόντων του στη Βουλή, κλείνοντας την ομιλία του με το γνωστό σύνθημα «σοσιαλισμός ή θάνατος».
Γενέθλιο δώρο η ανάδειξη στην προεδρία για τον Ντίας-Κανέλ, ο οποίος έκλεισε χθες τα 60, και συνάμα «καυτή πατάτα», καθώς θα πρέπει (στο εσωτερικό) να στήσει στα πόδια της μια δυσλειτουργική οικονομία και (στο εξωτερικό) να αντιμετωπίσει έναν σκληροπυρηνικό και απρόβλεπτο Τραμπ.
Τις τελευταίες μέρες, η «αγωνία» των περισσότερων δυτικών ΜΜΕ ήταν αν ο νέος πρόεδρος θα προχωρήσει στις «γενναίες μεταρρυθμίσεις» που έχει ανάγκη η χώρα, εννοώντας την πλήρη (;) απελευθέρωση της οικονομίας.
Οι λιγότερο προκατειλημμένοι διερωτώνται πώς θα καταφέρει η Κούβα να προχωρήσει σε κάποιες αλλαγές χωρίς να κάνει πίσω σε επιτεύγματα της επανάστασης, όπως η δωρεάν παιδεία και υγεία, την ποιότητα των οποίων παραδέχονται ακόμα και κάθε άλλο παρά «αριστεροί» διεθνείς οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.
Για τον Ραφαέλ Ερνάντες, διευθυντή του κουβανικού περιοδικού Temas, «το στοίχημα είναι να οικοδομήσουμε ένα νέο και αποτελεσματικό σοσιαλιστικό μοντέλο το οποίο να επαναφέρει το βιοτικό επίπεδο που είχαν οι Κουβανοί πριν από τη δεκαετία του ‘90».
Ο Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ, νούμερο δύο της κυβέρνησης από το 2013 έως και προχθές, έχει σπουδάσει ηλεκτρολόγος μηχανολόγος και υπηρέτησε σε υψηλές κομματικές θέσεις σε κεντρικές επαρχίες της Κούβας.
Θεωρείται άνθρωπος χαμηλών τόνων και «κοντά στον λαό». Υποστηρίζει την επέκταση του ίντερνετ στην Κούβα και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ, προβάλλει εικόνα εκσυγχρονιστή, αλλά παράλληλα είναι αδιάλλακτος απέναντι στους αντικαθεστωτικούς ή τους διπλωμάτες που επικρίνουν το σύστημα της χώρας.
Ο Ραούλ παραμένει
Το γεγονός, πάντως, ότι επελέγη πριν καιρό με «δαχτυλίδι» για να διαδεχτεί τον Ραούλ Κάστρο, σημαίνει πολλά. Οπως επίσης και το γεγονός ότι ο Ραούλ Κάστρο θα παραμείνει επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος ώς το 2021.
Από αυτή τη θέση, όπως εικάζεται, θα συνεχίσει να επηρεάζει την παλιά φρουρά, που στο μεγαλύτερο κομμάτι της αντιμετωπίζει με μεγάλη επιφύλαξη τις όποιες μεταρρυθμίσεις, και παράλληλα θα καθοδηγεί τον διάδοχό του.
Ο νεότερος Κάστρο έκανε ανοίγματα στον τουρισμό και στην ελεύθερη οικονομία, με αποτέλεσμα σήμερα η Κούβα να έχει 600.000 ελεύθερους επαγγελματίες, επέτρεψε την αγοραπωλησία ακινήτων και τα ταξίδια στο εξωτερικό.
Μέσα από αυτές τις αλλαγές αναδύεται μια νέα τάξη σχετικά «εύπορων» Κουβανών, γεγονός που δεν γίνεται απαραίτητα θετικά δεκτό σε έναν πληθυσμό σε μια χώρα όπου ο μέσος μισθός δημοσίου υπαλλήλου (της μεγάλης πλειονότητας δηλαδή), ανέρχεται στα 30 δολάρια.
Η κρίση στη Βενεζουέλα, βασική σύμμαχο της Κούβας και τροφοδότη κυρίως σε πετρέλαιο, δεν άφησε ανεπηρέαστη τη νησιωτική χώρα.
Η ανάπτυξη που σημείωσε η οικονομία τα προηγούμενα χρόνια δείχνει να βαλτώνει (+1,6% του ΑΕΠ το 2017), τα εμβάσματα από το εξωτερικό εξακολουθούν να αποτελούν βασική πηγή εσόδων, ενώ τα ανοίγματα από και προς τις ΗΠΑ κατά την τελευταία τετραετία Ομπάμα δείχνουν να παγώνουν. Και οι προκλήσεις με τον μεγάλο γείτονα του Βορρά είναι ίσως σοβαρότερες από αυτές που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Κούβα στο εσωτερικό της.
Μετά τον θάνατο του Φιδέλ Κάστρο, τον Νοέμβριο του 2016, ο φρεσκοεκλεγμένος Ντόναλντ Τραμπ άλλαξε εντελώς το κλίμα συνεννόησης που είχε εγκαθιδρυθεί επί Ομπάμα, αποκαλώντας τον εκλιπόντα ηγέτη «στυγνό δικτάτορα» η κληρονομιά του οποίου είναι «τα εκτελεστικά αποσπάσματα, οι κλοπές, αφάνταστος πόνος, φτώχεια και η άρνηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Μυστήριο με Αμερικανούς
Τα πράγματα περιεπλάκησαν στη συνέχεια από ένα περίεργο περιστατικό, όταν πάνω από 20 μέλη της αμερικανικής διπλωματικής αντιπροσωπείας στην Αβάνα παρουσίασαν ανεξήγητα προβλήματα υγείας, γεγονός που χρησιμοποιήθηκε ως αφορμή από την κυβέρνηση Τραμπ για να κλείσει το προξενείο και να αποσύρει το μεγαλύτερο τμήμα της αντιπροσωπείας της.
Σήμερα, το προσωπικό της πρεσβείας των ΗΠΑ δεν ξεπερνά τα 10 άτομα. Παράλληλα, ο Τραμπ επανέφερε πολλούς από τους περιορισμούς στα ταξίδια και στις επιχειρηματικές δραστηριότητες που είχαν καταργηθεί τα προηγούμενα χρόνια.
«Η πολιτική του Τραμπ απέναντι στην Κούβα είναι τραγική», είπε σε προ ημερών συνέντευξή της στην ισπανική El Pais η Αμερικανίδα διπλωμάτης Βίκι Χάντλεστον, η οποία ήταν επικεφαλής του Παραρτήματος Συμφερόντων των ΗΠΑ στην Αβάνα από το 1999 ώς το 2002.
«Πιστεύω ότι οι σχέσεις θα επιδεινωθούν κατά τα επόμενα δυο χρόνια με την είσοδο ακραίων στην κυβέρνηση, όπως ο Μάικ Πομπέο (υποψήφιος ΥΠΕΞ) και ο νέος σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Τζον Μπόλτον».
Παράλληλα, σε προχθεσινό άρθρο της στους Los Angeles Times, η Βίκι Χάντλεστον απηύθυνε έκκληση για τερματισμό του αμερικανικού εμπάργκο στην Κούβα μαζί με την εποχή Κάστρο.
Ως την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο, ο λαλίστατος Ντόναλντ Τραμπ δεν είχε εκφραστεί σχετικά με την αλλαγή φρουράς στο νησί.
Το έκανε, ωστόσο, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ το οποίο μίλησε για «αντιδημοκρατική μετάβαση», καθώς και ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς, ο οποίος έγραψε στο τουίτερ: «οι ΗΠΑ δεν θα επαναπαυθούν έως ότου γίνουν ελεύθερες και νόμιμες εκλογές στην Κούβα, απελευθερωθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι και απελευθερωθεί επιτέλους ο κουβανικός λαός».
Για να μην έχει επίσης κανένας αμφιβολίες ως προς τη διαμόρφωση των συμμαχιών, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Κινέζος ομόλογός του Σι Ζιπίνγκ ήταν από τους πρώτους ξένους ηγέτες που συνεχάρησαν τον Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ. Και οι δύο χώρες αποτελούν βασικούς εταίρους της Κούβας.
Οσο για την Ε.Ε., είναι μάλλον αμφίβολο ότι θα θελήσει να χαλάσει την ιστορική συμφωνία πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας με την Κούβα η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 2017.
Το μέλλον είναι άδηλο· ωστόσο, κάποιοι στην Κούβα δεν χάνουν την αισιοδοξία τους.
«Εχουμε ζήσει τα χειρότερα. Την κατέρρευση του σοβιετικού μπλοκ και την “ειδική περίοδο”», σχολιάζει ένας κομματικός αξιωματούχος στον ρεπόρτερ του BBC αναφερόμενος στη δεινή οικονομική φάση της δεκαετίας του ‘90. «Αν μπορέσαμε να επιβιώσουμε από αυτό, μπορούμε να επιβιώσουμε από τα πάντα».
Κορίνα Βασιλοπούλου
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
