Σίγουρα δεν ήταν κάτι που περίμενε η Ανγκέλα Μέρκελ, όταν στις αρχές του 2017 έμπαινε σε μια εκλογική χρονιά, με πρωτεύοντα στόχο να επιβεβαιώσει την πολιτική της ηγεμονία τόσο στη Γερμανία, όσο και συνολικά στην Ευρώπη. Η έλευση του 2018 θα βρει τη γερμανίδα καγκελάριο με την εικόνα της τσαλακωμένη όσο ποτέ άλλοτε, μετά το κακό εκλογικό αποτέλεσμα του περασμένου Σεπτεμβρίου και την αποτυχία σχηματισμού μιας κυβέρνησης «Τζαμάικα», που κάποιοι είχαν βιαστεί να βαφτίσουν ως δικό της μεγάλο επίτευγμα, που θα ανέβαζε σε άλλο «επίπεδο» την πολιτική ζωή της χώρας.
Ξαφνικά στα «περισσότερο διαβασμένα» κείμενα στην ιστοσελίδα της συντηρητικής Frankfurter Allgemeine, την πρώτη θέση κατείχε το ρεπορτάζ για μια δημοσκόπηση, που θέλει την πλειοψηφία των συμπατριωτών της να επιθυμεί την αποχώρησή της από την πολιτική πριν την ολοκλήρωση της τετραετίας. Το σημαντικό εδώ είναι η απότομη μεταστροφή της κοινής γνώμης, που τον περασμένο Οκτώβριο είχε ακριβώς αντίθετη άποψη.
Το ταμπού που έσπασε
Δεν είναι τυχαίο ότι το ζήτημα της διαδοχής της, που μέχρι πρότινος ήταν ταμπού απασχολεί ολοένα και περισσότερο και τους κομματικούς της φίλους, ενώ τίθεται ανοικτά και από τους πολιτικούς της αντιπάλους. Ο Κρίστιαν Λίντνερ με την ιδιαίτερα οξυμένη αίσθηση για το πού φυσάει ο άνεμος, είχε θέσει προ ημερών ωμά ως προϋπόθεση για μια κυβερνητική συνεργασία των Ελευθέρων Δημοκρατών με τους Χριστιανοδημοκράτες την απόσυρση της καγκελαρίου, επειδή προφανώς είχε διαβλέψει αυτές τις τάσεις του εκλογικού σώματος. Οι σοσιαλδημοκράτες του Μάρτιν Σουλτς, που από τις 7 Γενάρη θα καθίσουν μαζί της στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για το σχηματισμό κυβέρνησης, προφανώς δεν έχουν τα φόντα για να θέσουν έναν τέτοιον όρο.
Το σίγουρο είναι ότι το άστρο της «ισχυρότερης γυναίκας του πλανήτη» βρίσκεται σε καθοδική πορεία. Όσοι πιστεύουν ότι θα βρει τώρα το θάρρος να αφήσει την υπογραφή της στην ιστορία της Γερμανίας και κυρίως της Ευρώπης, μάλλον πάσχουν από ένα σύνδρομο υπέρμετρων ψευδαισθήσεων. Η Μέρκελ ήταν πάντα μια τεχνικός της εξουσίας, διαχειρίστρια των συμφερόντων ενός πολύ συγκεκριμένου κομματιού της γερμανικής οικονομίας και φανατική υποστηρίκτρια του νεοφιλελευθερισμού. Απλά έκρυβε αυτές τις ιδιότητές της άλλοτε ηθελημένα και άλλοτε άθελά της, μετατρέποντας την έλλειψη πάθους και οράματος σε …πλεονέκτημα. Η Μέρκελ δεν χρειαζόταν να βγάλει φλογερούς λόγους για τα πλεονεκτήματα της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας, που οδήγησε σε ρεκόρ κερδοφορίας τις μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις, αφού πρώτα διέλυσε τις εργασιακές σχέσεις στη χώρα της. Απλά έκανε τη δουλειά της, χωρίς να χρειάζεται να εξηγεί και πολλά σε ένα εκλογικό σώμα, που είχε πειστεί πως δεν υπάρχει άλλη επιλογή.
Η σιωπηρή μητερούλα
Λόγω του άχρωμου χαρακτήρα της και της έλλειψης οποιασδήποτε πειστικής εναλλακτικής πρότασης από τη σοσιαλδημοκρατία, η καγκελάριος λειτούργησε σαν κυματοθραύστης απέναντι στις όποιες χλιαρές αντιδράσεις υπήρξε προσπάθεια να εκδηλωθούν για τον κοντόφθαλμο τρόπο, που χειρίστηκε την οικονομική πολιτική σε ολόκληρη την Ευρωζώνη, προτιμώντας να σιωπά όταν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε χαιρέκακα επιδιδόταν στον εξευτελισμό ολόκληρων λαών.
Δεν υπάρχει λόγος να λείψει σε κανέναν αυτή η καγκελάριος, η οποία είναι σίγουρο ότι όταν θα αποχωρήσει θα αφήσει πίσω της μια Γερμανία και μια Ευρώπη πολύ χειρότερες από ό,τι τις παρέλαβε. Και αυτό δεν έχει να κάνει απαραίτητα με τους οικονομικούς δείκτες, αλλά με την κοινωνική κατάσταση και κυρίως με το επίπεδο του πολιτικού διαλόγου. Ακριβώς η ισχύ της, για την οποία καμάρωνε κάθε χρόνο στα εξώφυλλα των μεγάλων διεθνών περιοδικών, την καθιστά υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό και για την άνοδο της ακροδεξιάς στην πατρίδα της, αλλά και για τα σημάδια διάλυσης της Ευρώπης, που εκδηλώνονται με πολλούς και ποικίλους τρόπους, αλλά φέρνουν σίγουρα ευδιάκριτη γερμανική σφραγίδα στην αλλοπρόσαλη κατάσταση, που εκφράζουν σήμερα οι ηγετίσκοι των χωρών του Βίζεγκραντ. Χώρες οι οποίες, για να μην ξεχνιόμαστε, σπρώχτηκαν κάποτε άρον άρον μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση για να ικανοποιήσουν και τις γερμανικές επιθυμίες για μια όσο το δυνατόν ευρύτερη ενιαία αγορά.
Ο ηγέτης κρίνεται όχι μόνο από τα χρόνια της θητείας του, αλλά από τις συνθήκες που διαμορφώνει για την αποχώρησή του. Η Ανγκέλα Μέρκελ φρόντισε συστηματικά να φαντάζουν μικρές μπροστά της όλες οι πιθανές εναλλακτικές για τη διαδοχή της. Αυτό ίσως να είναι και το μεγαλύτερο πολιτικό της έγκλημα. Αυτή τη στιγμή πολλοί είναι εκείνοι στην Ευρώπη που φοβούνται για το τι και ποιος θα την ακολουθήσει. Είναι βάσιμη η ανησυχία ότι η πολιτική της συνταξιοδότηση, όχι μόνο δεν θα ανοίξει το δρόμο για μια πολιτική στροφή, που θα σημάνει την απομάκρυνση από τον κυνισμό του νεοφιλελευθερισμού που σάρωσε τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά πιθανότατα θα αποτελέσει αφετηρία για μια ακόμα πιο σκληρή νεοσυντηρητική αντεπίθεση.
Αυτός είναι και ο λόγος που το σενάριο για την απομάκρυνσή της πέφτει στο τραπέζι από τους πιο φανατικούς της νεοσυντηρητικής ορθοδοξίας και όχι από τη σοσιαλδημοκρατική ή την πράσινη πτέρυγα του κοινοβουλίου, που μοιάζουν να τρέμουν μπροστά στην ιδέα ότι θα πρέπει να επιβιώσουν και στη «μετά-Μέρκελ» εποχή. Πιθανότατα μέσα στους επόμενους μήνες η «μητερούλα» θα ορκιστεί για τέταρτη φορά καγκελάριος ενός «μικρο-μεγάλου» συνασπισμού ή μιας υβριδικής κυβέρνησης μειο-πλειο-ψηφίας. Θα θυμίζει ακόμα περισσότερο βαριεστημένο υπάλληλο, που απλά μετρά ένσημα για τη σύνταξη. Οποιος περιμένει να δει μια «άλλη Μέρκελ» με οράματα και σχέδια για την Ευρώπη καλό θα είναι να διοχετεύσει την αισιοδοξία του στην αγορά πρωτοχρονιάτικου λαχείου. Εκεί θα έχει περισσότερες πιθανότητες να δικαιωθεί…
Δημήτρης Σμυρναίος
Πηγή: Η Εποχή
